مرتع، جلد ۱۶، شماره ۲، صفحات ۳۴۱-۳۵۵
عنوان فارسی تحلیل مالی دامداری سنتی در سامان‌های عرفی مراتع کوهستانی سهند
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: علیرغم اجرای طرح­های مرتعداری در عرصه­های مرتعی، گزارش­های متعددی از وضعیت نامطلوب مدیریت مراتع منتشر می شود. این موضوع بیانگر آن است که فشار وارد بر مراتع، بیش از توان آنها می باشد و بهره برداری از آنها به هیچ وجه برابر ضوابط علمی و مطابق با مقیاس تولید آن نبوده است. از اینرو باید ضمن تجدید نظر در شرح خدمات طرح-های مرتعداری، به  هنگام ممیزی مراتع و صدور پروانه چرا، به اندازه مطلوب هر خانوار و حداقل مساحت مرتع مورد نیاز هر یک از خانوارهای مرتعدار جهت استفاده چرایی از مرتع و نگهداری دام، توجه ویژه­ای کرد. در این ارتباط، اعتقاد بر این است که تعیین تعداد بهینه دام به عنوان مهمترین تصمیم مدیریتی موثر در تولید و اقتصاد، امری پیچیده بوده و به معیارهای مختلف، بستگی دارد. بنابراین شناخت هزینه ها و درآمدهای جاری بهره بردار و واحدهای بهره برداری جهت برنامه ریزی کوتاه مدت و بلندمدت مرتعداران و بخش های دولتی در استفاده اصولی و حفظ و احیای این منابع از اهمیت زیادی برخوردار است. مواد و روشها: این تحقیق با هدف ارزیابی و تحلیل مالی دامداری سنتی در سامان‌های عرفی مراتع سهند انجام شد. 45 سامان عرفی مرتعی از طریق روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی‌شده برای مطالعه انتخاب شدند و درنهایت پرسشنامه ارزیابی مالی به‌صورت تصادفی برای 205 دامدار تکمیل و هزینه‌ها و درآمدهای دامداری سنتی و شاخص‌های ارزش حال خالص و نسبت منفعت به هزینه با استفاده از اطلاعات پرسشنامه استخراج گردید. همچنین رانت اقتصادی و ارزش مورد انتظار از دیدگاه دامداری و تولید علوفه برای مراتع مذکور محاسبه شد. سود اقتصادی سالانه به‌دست‌آمده از فروش محصول در واحد سطح (فرآورده های لبنی، دام زنده، پشم و مو و کود دامی) رانت اقتصادی نام دارد که از کسر هزینه‌‌های آشکار (هزینه های دامداری) و پنهان (هزینه های کارگری دامداران و خانواده آنان در دامداری سنتی) از درآمد ناخالص و تقسیم جواب حاصله بر سطح به دست می‌‌آید. ارزش هر هکتار از مراتع موردبررسی ازنظر بهره‌‌برداری به‌صورت دامداری سنتی با تقسیم رانت اقتصادی بر نرخ تنزیل واقعی، محاسبه گردید. برای محاسبات مربوط به توجیه اقتصادی دامداری سنتی در سامان‌های عرفی مراتع سهند از دو شاخص ارزش حال منفعت خالص ([1]NPV) و نسبت منفعت به هزینه (BCR[2]) استفاده‌شده است.       نتایج: نتایج نشان داد بهره‌برداران سامان‌های عرفی مراتع سهند به‌طور متوسط دارای 19/85 هکتار مرتع هستند و متوسط تعداد دام برای هر بهره‌بردار در این مراتع 277 واحد دامی است. به‌طور سالانه هر بهره‌بردار در دامداری سنتی 14/1994 میلیون ریال هزینه دامداری دارد که قسمت عمده آن مربوط به تأمین خوراک و تغذیه دستی دام می‌باشد. مجموع درآمد هر بهره‌بردار در طول سال به‌صورت متوسط 38/2697 میلیون ریال به دست آمد که بخش عمده آن مربوط به فروش دام زنده است. سود اقتصادی به ازای هر بهره بردار در ییلاق 38/1704 میلیون ریال و در قشلاق به ازای هر بهره بردار  10/539  میلیون ریال زیان برآورد گردید. رانت اقتصادی حاصل از بهره‌برداری سامان‌های عرفی مراتع سهند برای دامداران 26/8 میلیون ریال برای هر هکتار و ارزش مورد انتظار این مراتع 53/1 میلیون ریال برای هر هکتار برآورد گردید. طبق نتایج توجیه اقتصادی؛ در سناریو با نرخ بهره 14 درصد 712/2 میلیون ریال و در سناریو با نرخ بهره 18 درصد 928/2 میلیون ریال زیان اقتصادی به ازای هر بهره‌بردار وجود دارد. نسبت منفعت به هزینه در سناریو با نرخ بهره 14 درصد 79/0 و در سناریو با نرخ بهره 18 درصد 76/0 برآورد گردید که نشان دهنده زیان­ده بودن واحدهای دامداری در سامان های عرفی مراتع سهند می باشد. نتیجه‌گیری: تحلیل مالی واحدهای دامداری سنتی وابسته به مراتع می تواند اطلاعات و راهنمایی‌های موردنیاز را در اختیار مدیران مراتع کشور قرار داده و نیز در جریان برنامه ریزی و سیاست-گذاری‌های اقتصادی کلان کشور و همچنین مدیریت دام وابسته به مراتع کشور، مورداستفاده قرار گیرد. برای رسیدن به سودآوری اقتصادی مطلوب و کاهش فشار دام بر مراتع، اولویت دفتر امور مراتع، باید تهیه طرح های مرتع داری اقتصادی باشد. برای تحقق این امر، باید با استفاده از فناوریهای نوین، هزینه های دامداری را کاهش و با استفاده چندمنظوره از مرتع، مرتعداری را اقتصادی کرد. ارزان کردن مرتع داری، توانمند کردن مرتعداران و بالا بردن رفاه آنان، سه پیش شرط اساسی برای مرتعداری اقتصادی و جلوگیری از تخریب مراتع می باشد. [1] Net Present Value [2] Benefit-Cost Ratio
کلیدواژه‌های فارسی مقاله رانت اقتصادی، ارزش مورد انتظار، ارزش حال خالص، نسبت منفعت به هزینه، سود خالص
عنوان انگلیسی Financial Analysis of Traditional Rangeland-based Livestock Husbandry in Pastoral Units of Sahand Mountain Rangelands
چکیده انگلیسی مقاله Traditional livestock  husbandry is based on the use of rangeland. According to the existing reports on the imbalance of incomes and expenses of rangeland-based livestock husbandry in the country; Financial evaluation of traditional rangeland-based livestock husbandry is essential. The aim of this study was to evaluate and economically analyze traditional rangeland-based livestock husbandry in pastoral units of Sahand rangelands. 45 pastoral units were selected through stratified random sampling method. Finally, the economic evaluation questionnaire was randomly completed for 205 utilizers. Expenses and incomes and Net present value and Cost-benefit ratios of traditional animal husbandry in pastoral units of Sahand rangelands were extracted using questionnaire information. The results showed that the utilizers of pastoral units of Sahand rangelands have an average of 85.19 hectares of rangelands and the average number of livestock for each utilizer in these rangelands is 277. Annually, each utilizer in traditional livestock spends 1994.14 million rials, most of which is related to the supply of feed and manual feeding of livestock. The total income of each operator during the year was an average of 2697.38 million rials, the major part of which is related to the sale of livestock. Economic benefit per utilizer in summer rangelands is 1704.38 million Rials. In the winter sector, the economic loss was estimated at 539.10 million Rials per utilizer. The economic rent of exploiting the pastoral units of Sahand rangelands for animal husbandry was estimated at 8.26 million Rials per hectare and the expected value of these rangelands was 1.53 million Rials per hectare. According to the results of economic justification; In the scenario with a discount rate of 14%, there is 2.712 million Rials and in the scenario with a discount rate of 18%, there is an economic loss of 2.928 million Rials per utilizer. The Cost-benefit ratio in the scenario with a discount rate of 14% was 0.79 and in the scenario with a discount rate of 18% was estimated 0.76, which indicates the economic loss of rangeland-based livestock husbandry units in the pastoral units of Sahand rangelands. In order to achieve the desired economic profitability and reduce livestock pressure on rangelands, the priority of the bureau of Rangeland Affairs should be the preparation of economic rangeland management plans. To achieve this, it is necessary to reduce the costs of livestock breeding by using new technologies and to make rangeland management as an economical activity by using multi-purpose use of rangelands. Cheaper rangeland management, empowerment of rangeland owners and increasing their welfare are the three basic preconditions for economic rangeland management and prevention of rangeland destruction.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Economic rent, Expected value, Net Present Value, Cost-benefit ratio, Economic benefit.
نویسندگان مقاله مرتضی مفیدی چلان | morteza Mofidi-Chelan
Urmia University, Urmia, Iran.
دانشگاه ارومیه

نشانی اینترنتی http://rangelandsrm.ir/browse.php?a_code=A-10-139-5&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات