کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، جلد ۱۰، شماره ۱۹، صفحات ۱۵۳-۱۹۱
عنوان فارسی بررسی تطبیقی و تحلیلیِ تشبیهات نظامی و جامی (با تأکید بر مخزن الاسرار و تحفه الاحرار)
چکیده فارسی مقاله در این مقاله تشبیهات مخزن الاسرار و تحفه الاحرار، از وجوه مختلف موضوعی، طرفین تشبیه، وجه شبه، ادات، حسی، عقلی و انتزاعی بودن، مفرد و مرکب بودن و... بررسی و دسته بندی گردیده و پس از تطبیق تشبیهات هر دو شاعر، تحلیلی آماری و علمی از آنها ارایه شده است. یکی از اهداف این نگرش تحلیلی و تطبیقی، بررسی آماری تشبیهات هر دو شاعر و مشخص نمودن میزان ابتکار و تقلید جامی بود، هدف دیگر، دست یافتن به دیدگاه جامعی درباره نوع و دسته بندی تشبیهات آنها بود. پژوهش کاملا جنبه علمی دارد، یعنی تمام تشبیهات دو اثر مورد بررسی واقع شد (که به دلیل محدودیت مقاله، بخش هایی از تشبیهات به عنوان نمونه ذکر گردید، ولی آمارها و درصدها شامل تمام تشبیهات است). مخزن الاسرار با 2254 بیت، 631 تشبیه و تحفه الاحرار با 1726 بیت، 430 تشبیه دارد، که با توجه به تقسیم تعداد تشبیهات آنها بر تعداد ابیاتشان، قدرت تشبیه سازی و تصویرگری نظامی از جامی بیشتر است. (زیرا از کلّ تشبیهات این دو اثر سهم نظامی 57 درصد و سهم جامی 38 درصد است و 5 درصد نیز تشبیه مشترک دارند) تحفه الاحرار جامی از نظر تنظیم ابواب و موضوعات دقیقا تقلیدی از مخزن الاسرار نظامی است؛ در تشبیهات نیز اگرچه 5 درصد تشبیه مشترک در این دو اثر دیده می شود اما چنانکه از ارقام پیداست سهم تشبیه سازی نظامی بیشتر است و تحفه الاحرار از این حیث نیز نمی تواند بر مخزن الاسرار برتری داشته باشد. از نکات مهم دیگر، توجه هر دو شاعر به آوردن اوصاف انسانی در مشبه و آوردن اشیا و ابزار در مشبه به تشبیهات آنها است. این پژوهش همچنین ثابت می کند که هر دو شاعر بیشتر به تشبیهات حسی به حسی و عقلی به حسی و تشبیه مفرد گرایش دارند. غالب تشبیهات نظامی و جامی در این دو اثر از نوع تشبیه بلیغ است، نظامی بعد از تشبیه بلیغ به تشبیه مرسل و جامی به تشبیه مفصل علاقه مند بوده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله تشبیه، مخزن الاسرار، تحفه الاحرار، نظامی، جامی،
عنوان انگلیسی Comparative and Analytic Research on Nizami's and Jam's Similes
چکیده انگلیسی مقاله In this article, we classes and search for Makhzan al-Asrar and Tohfat al-Ahrar's similes from different point of view topics, sides of the comparison, point of resemblance, words of comparison, etc. We show the theoretical and statistical resolutions of those two, after comparing the two poet's similes. One of the purposes of this research is statistical studying the similes of these poets and showing the amount of Jam's initiative and imitation. Another purpose of this paper is to obtain a complete view about the kind and classifications of their similes. These poets have a tendency for human personalities and spiritual natures.       
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله تشبیه, مخزن الاسرار, تحفه الاحرار, نظامی, جامی
نویسندگان مقاله علیرضا نبی لو |
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

نشانی اینترنتی http://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_2499_90e2db33f5d92164283624e63dc3eb1d.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات