این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
علوم زمین، جلد ۱۸، شماره ۷۰، صفحات ۵۲-۶۷
عنوان فارسی ماگماتیسم کلسیمی-قلیایی پلیو-کواترنر آذربایجان(شمال باختر ایران) و مقایسه آن با ماگماتیسم مشابه در خاور ترکیه
چکیده فارسی مقاله        ماگماتیسم کلسیمی- قلیایی با سن پلیو ـ کواترنری در منطقه آذربایجان و شمال باختر ایران به شکل‌های گوناگون از جمله آتشفشان چینه‌ای، گنبد و روانه‌های آتشفشانی ظاهر شده و شامل آتشفشانی- آواری‌ها، بازالت­های آندزیتی، آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت است. این مجموعه آتشفشانی با مرز دگرشیب بر روی واحدهای رسوبی با سن میوسن قرار دارد. بررسی ترکیب شیمیایی سنگ­های حد واسط تا اسید نشان می­دهد که ماگمای تشکیل دهنده سنگ‌های یاد شده کلسیمی- قلیایی است و با نسبت  Na2O / K2O> 1مشخص می­شود و در محدوده ماگماهای پتاسیم متوسط و متاآلومینوس قرار می‌گیرند. این سنگ‌ها غنی‌شدگی در LILE، و U و تهی‌شدگی در عناصر Y،Nb  و HREE نشان می‌دهند. الگوی عناصر خاکی کمیاب این سنگ‌ها به شدت تفریق یافته است و فاقد بی‌هنجاری‌ منفی Eu است. محیط زمین‌ساختی این سنگ‌ها در محدوده کمان­های ماگمایی پس برخوردی و کمان‌‌های حاشیه قاره‌ای فعال قرار می‌گیرد. ادامه همگرایی صفحه­های عربستان و اوراسیا پس از برخورد در اواخر میو- پلیوسن به اوج خود رسیده و سبب ستبرشدگی، کوتاه شدگی و فرا‌خاست قابل توجه پوسته در شمال باختر ایران و خاور ترکیه شده و فلات مرتفع  ایران- ترکیه را به‌وجود آورده است. در اثر به‌هم خوردن و آشفتگی در ترازهای حرارتی و فراخاست،  گوشته سست کر‌ه‌ای دچار ذوب بخشی با آهنگ کم، با حضور گارنت در بازمانده شده است و ماگمای بازی قلیایی تشکیل شده است. صعود ماگمای بازی داغ و استقرار آن در پوسته سبب توسعه ذوب بخشی در این ناحیه شده و ماگماهای اسیدی تشکیل شده است. این ویژگی باعث شده است که ابتدا ماگمای اسید از ذوب پوسته و محصولات پرتابی آن خارج شده و سپس ماگمای بازی قلیایی فوران کند، لذا وجود سری‌های معکوس آتشفشانی که در آن واحدهای بازالتی قلیایی اولیوین‌دار در بالا  و سنگ­های حدواسط تا اسیدی در زیر قرارگرفته­اند، از علائم فعالیت آتشفشانی دونمایی(بایمودال) در پلیو- کواترنر آذربایجان است. ماگمای هیبرید حاصل از آمیختگی ماگمای اسیدی با منشأ پوسته‌ای و بازی با منشأ گوشته مولد سنگ­های حدواسط بوده است. ویژگی‌های شیمیایی دو ماگما با هم متفاوت بوده و یکی از آنها خاصیت کلسیمی- قلیایی داشته و دیگری قلیایی- بازی است. در تحول ماگمایی سنگ­های آتشفشانی پلیو-کواترنر آذربایجان فرایندهای (AFC) نیز مؤثر بوده است و این مسئله با شواهد کانی شناسی و نمودارهای تغییرات عناصر اصلی و جزئی قابل درک است. مقایسه شواهد زمین‌شناختی و ویژگی­های زمین‌شیمیایی واحدهای آتشفشانی شمال باختر ایران و خاور ترکیه در پلیو-کواترنر نشان می­دهد که سیر تحولی یکسانی در تکوین ماگمای این مناطق وجود داشته است.  
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی The Plio-Quaternary Calc-Alkaline Magmatism in Azerbaijan (NW Iran) and Comparison with Similar Magmatism in Eastern Turkey
چکیده انگلیسی مقاله        The Plio-Quaternary calc-alkaline magmatism in Azerbaijan, northwest Iran, occurs as stratovolcanoes, lava flows and domes consisting of andesitic basalts, andesites, dacites, rhyodacites, and pyroclastic materials. The volcanic rocks unconformably cover the Miocene sedimentary formations. The chemistry of the felsic-intermediate volcanic rocks indicates that the parent magmas are medium-K calc-alkaline and metaluminous in nature, and are distinguished by Na2O/K2O> 1. The volcanic rocks are enriched in LILE and LREE, and depleted in Y, Nb, and HREE, and display highly fractionated REE patterns, with no Eu anomaly. They display post-collision and continental margin arcs affinities. The post collision convergence between Arabia and Eurasia continental plates, starting in Miocene, resulted in significant shortening, thickening, and uplift of the crust in northwestern Iran and eastern Turkey, and shaped the present Iran-Turkey Plateau. The thermal perturbation processes in the underlying asthenospheric mantle led to partial melting at a low degree, producing alkali- basalt magmas, with garnet remaining stable in the source region. The ascent of the basaltic magma and its emplacement in the lower crust resulted in the partial melting of the crustal materials and development of acidic magma. These processes led to the ascent and eruption of the felsic magmas prior to the mafic magmas. Mixing of mantle-derived mafic magmas with felsic magmas of crustal origin, produced hybrid magmas of intermediate composition. The occurrence of inverted volcanic sequences, where olivine-alkaline basalts are underlain by calc-alkaline felsic-intermediate rocks, are typical features of bimodal volcanic activities in the Plio-Quaternary times in Azerbaijan. There are mineralogical as well as geochemical evidences that AFC-type processes were involved in the evolution of the Plio-Quaternary volcanic rocks in Azerbaijan. A comparison of geological and geochemical characteristics of the Plio-Quaternary volcanic rocks from northwest Iran with those from eastern Turkey indicates that the two areas share similar evolution paths in the petrogenesis of magmatic rocks.      
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله نصیر عامل‌ |
گروه زمین شناسی دانشکدۀ علوم طبیعی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

محسن موید |
گروه زمین شناسی دانشکدۀ علوم طبیعی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

علی عامری |
گروه زمین شناسی دانشکدۀ علوم طبیعی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

منصور وثوقی عابدینی |
دانشکدۀ علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

محمد هاشم امامی |
پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

محسن مؤذن |
گروه زمین شناسی دانشکدۀ علوم طبیعی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

نشانی اینترنتی http://www.gsjournal.ir/article_57373_7499d8cb894380441e9812219503952f.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/960/article-960-597157.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات