این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
علوم زمین، جلد ۱۸، شماره ۷۲، صفحات ۹-۲۴
عنوان فارسی بررسی سنگ‌زایی سنگ‌های فرامافیک – مافیک خاور فریمان، شمال خاوری ایران
چکیده فارسی مقاله رخنمون‌های پراکنده متشکل از سنگ‌های فرامافیک- مافیک و میان لایه‌های رسوبی در شمال خط‌واره فریمان - تربت جام را به طور عمده در مناطق باختر مشهد، خاور فریمان و شمال تربت جام در منطقه آق دربند می‌توان ملاحظه کرد. مطالعه این سنگ‌ها در خاور فریمان،  شواهد صحرایی، مانند وجود سیماهای بالشی و برشی را ارائه کرد که از ماهیت آتشفشانی تا کم‌ژرفای این سنگ‌ها حکایت دارد، ضمن آن که مشــاهده انـواع بافـت‌های نامتـعادل شـامل اولیـوین‌ها و پیروکسـن‌های کشـیده و توخالی، به صورت بافت پیروکسن اسپینیفکس و بافت اولیوین میکرو اسپینیفکس، به ترتیب در سنگ‌های مافیک و فرامافیک و همچنین حضور شیشه بر همین اساس توضیح داده می‌شود. بنابراین ماهیت آتشفشانی تا کم‌ژرفای این سنگ‌ها آشکار بوده و با توجه به معیارهای زمین‌شیمیایی تعریف شده توسط IUGS در خصوص انواع سنگ‌های آتشفشانی غنی از MgO نمونه‌های فرامافیک- مافیک خاور فریمان را می‌توان به ترتیب در ردیف سنگ‌های کماتئیتی، پیکریتی و بازالتی قرار داد. تفاوت‌های اساسی دیده شده در زمینه زمین‌شیمی این سنگ‌ها مانند نسبت‌های مختلف بین عناصر ناسازگار نامتحرک و الگوهای متفاوت تغییرات REE و عنکبوتی را  نمی‌توان صرفاً بر اساس اختلاف در شرایط و درجه ذوب بخشی یک منبع گوشته‌ای یکنواخت و یا  فرایندهای AFC توضیح داد. بنابراین وجود یک منبع گوشته‌ای ناهمگن و یا سازوکار ذوب دینامیک را در این زمینه می‌توان محتمل دانست. علاوه بر ناهمگنی ذکر شده که با انگاره منبع پلوم گوشته‌ای قابل توجیه است، نسبت‌های عناصر ناسازگار  نامتحرک مانند (Nb/Th)Nدر برابر  (Nb/La)N و Nb/Th در برابرZr/Y  را که به نسبت‌های دیده شده در بازالت‌های مربوط به جایگاه دشت‌های اقیانوسی(OPB) شباهت دارد و همچنین موقعیت نمونه‌ها در نمودار نسبت Zr/Y در برابر Nb/Y که بالاتر از خط ∆Nb قرار می‌گیرند را بر همین اساس یعنی نقش پلوم گوشته‌ای در سنگ‌زایی سنگ‌ها می‌توان توضیح داد. در اینجا، پیدایش بافت‌های نامتعادل نیز به فروتافت(Undercooling) ماگماهای فراتافته نشأت گرفته از پلوم گوشته‌ای در حال صعود و نیز رشد سریع بلورها نسبت داده می‌شود. این استدلال با داده‌های موجود در خصوص شیمی بلورهای اولیوین مبنی بر میزان بالای oF که تا حداکثر 0.93 در یک نمونه کماتئیتی بالغ می‌شود و از وجود مذاب‌های والد دما بالا و سرشار از MgO  حکایت داشته، مطابقت می‌کند. بر این اساس، مقدار MgO ماگمای والـد در حدود  % 74/23و دمای آن بیـن Cº  1470تـا Cº  1535برآورد می‌شود. مقادیر ذکر شده فراتر از حدی است که از یک محیط وابسته به فرورانش و یا حتی مورب عادی انتظار می‌رود و بیشتر با دمای حاکم بر محیط‌های مرتبط با نقاط داغ و متأثر از پلوم‌های گوشته‌ای شباهت دارد. 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله فرامافیک – مافیک، کماتئیت، بافت نا‌متعادل، بافت اسپینیفکس،
عنوان انگلیسی Petrogenetic Investigation of Ultramafic – Mafic Rocks At The East Of Fariman, NE Iran
چکیده انگلیسی مقاله Scattered outcrops of ultramafic – mafic rocks and interbeded sedimentary layers in the North of Fariman – Torbat-e- Jam lineament are exposed mainly at the west of Mashhad, east of Fariman and north of Torbat-e- Jam in Agh- Darband area. Our studies on ultramafic – mafic rocks have revealed several fields and petrographic evidences which demonstrate their volcanic to subvolcanic origin. Moreover, observation of various disequilibrium textures including the presence of glass, elongate and hopper pyroxene and olivine, occurring as pyroxene spinifex and olivine microspinifex textures in mafic and ultramafic rocks, can just be explained on the basis of their volcanic origin. On the basis of geochemical criteria, defined by IUGS for high MgO ultramafic and mafic volcanic rocks, these rocks are classified as komatiitic, picritic and basaltic types. Essential geochemical contrasts, including various ratios of incompatible immobile trace elements and different patterns of REE and spider diagrams, are too high to be explained on the basis of various degrees of partial melting of a uniform mantle source or AFC processes. It is thus possible to consider the role of a heterogeneous mantle source and/or dynamic melting in petrogenesis of these rocks. Furthermore to the cited heterogeneity which can be explained by mantle plume assumption, position of Fariman's samples in the diagrams of (Nb/Th)N versus (Nb/La)N and  Nb/Th versus Zr/Y which mainly plot at the OPB area, and Zr/Y versus Nb/Y which plot on or above ∆Nb line, coincide with the same assumption. Here we have argued that disequilibrium textures had been formed by undercooling of superheated melts, originated from an ascending mantle plume source, and rapid growth of crystals in such a melts. This arguement is favored with regard to high Fo contents of olivines which make necessary equilibrium of these crystals to high MgO contents and hot melts. We have estimated the MgO content and temperature of parent melt as much as 23.74% and 1470-1535ºC respectively based on maximum Fo content of olivine crystal in a komatiitic sample. These values are too high to correspond to a subduction or even a normal MORB related environments; however, similar to a hot spot tectonic setting.             
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله غلامعلی معاف پوریان |
دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم‌زمین، گروه زمین‌شناسی، تهران، ایران

محمد پور‌معافی |
دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم‌زمین، گروه زمین‌شناسی، تهران، ایران

منصور وثوقی عابدینی |
دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم‌زمین، گروه زمین‌شناسی، تهران، ایران

محمد هاشم امامی |
سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

محمد‌رضا جان‌نثاری |
سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

استفان پارمن |
دپارتمان زمین‌شناسی، دانشگاه دورهام، دورهام، انگلستان

نشانی اینترنتی http://www.gsjournal.ir/article_57016_639599e841ff7e0814ac425722aadab8.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/960/article-960-597093.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات