این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
علوم زمین، جلد ۱۹، شماره ۷۵، صفحات ۸۳-۸۸
عنوان فارسی کاربرد شبکه عصبی نگاشت خود سامانده برای پهنه‌بندی رقومی زمین‌ساختی:راهکاری جدید برای پهنه‌بندی زمین‌ساختی ایران
چکیده فارسی مقاله یکی از اساسی‌ترین مباحث در علوم‌زمین، تهیه و رسم نقشه‌های مختلف پهنه‌بندی زمین‌ساختی است. روش‌های مرسوم و متداول در پهنه‌بندی زمین‌ساختی نه تنها با قضاوت‌های  ذهنی همراه است، بلکه تفسیر حجم بالای داده‌ها مشکل و در عمل خارج از توانایی‌ بشر است. برای پرهیز از این نواقص و اشکال‌ها، روش‌های علمی رقومی استخراج اطلاعات از داده‌ها (data mining) می‌تواند به عنوان ابزاری مفید و مؤثر برای تهیه و رسم نقشه‌های رقومی جدید در علوم‌زمین مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله، شبکه عصبی نگاشت خودسامانده (self-organizing map) که یکی از روش‌های متداول استخراج اطلاعات از داده‌ها است، برای پهنه‌بندی رقومی زمین‌ساختی ایران زمین به کار گرفته شده است. SOM نوعی شبکه عصبی مصنوعی غیرنظارتی (unsupervised artificial neural network) است که برای الگوشناسی (pattern recognition) و خوشه‌بندی (clustering) داده‌های چند بعدی به کار می‌رود. تجسم visualization)) داده‌های چند بعدی در پدیده نگاشت (feature map) دوبعدی با حفظ توپولوژی (مکان‌شناسی) (topological-preserving)، از دیگر ویژگی‌های بارز کاربرد روش SOM در تهیه نقشه‌های رقومی است که نمایانگر میزان همگنی و تقارب پهنه‌های تفکیک شده است. اگر چه نقشه‌های رقومی که در این پژوهش تهیه شده شباهت‌های بسیاری با نقشه‌های سنتی (conventional maps) دارد، لکن نقشه‌های SOM از توانمندی‌های بهتری برای تفکیک و تفسیر مناطق مختلف برخوردار هستند. روش جدید افزون‌بر تفکیک پهنه‌های زمین‌ساختی، میزان همگنی هر پهنه را نیز مشخص می‌نماید. مناطق با تاریخچه تحولات زمین‌شناسی مشابه، صرفنظر از موقعیت جغرافیایی‌شان، در یک پهنه قرار می‌گیرند. برای مثال نتایج حاصل از این روش حاکی از آن است که پهنه‌های لوت و گاوخونی اصفهان نسبت به پهنه‌های مکران و آذربایجان غربی از درجه همگنی بالاتری برخوردارند. مناطق کپه داغ و راندگی زاگرس نیز با وجود واقع شدن در دو منطقه‌ جغرافیایی متفاوت، برای یک پهنه با ویژگی‌‌های مشابه منفک شده‌‌اند. افزون‌بر آن، در نقشه رقومی تهیه شده، پهنه مکران از رشته کوه‌های خاور ایران و پهنه آذربایجان غربی از رشته کوه‌های البرز تفکیک شده‌اند. قابل توجه است که نتایج به دست آمده توسط SOM  فقط براساس متغیرهای ژئوفیزیکی، زمین‌شناسی و لرزه‌خیزی یاد شده است، بنابراین باید در تعیین شباهت و تمایز بین نقشه‌های رقومی و زمین‌ساختی رایج دقت لازم به عمل آید.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی Application of SOM Neural Network for Numerical Tectonic Zoning: A New Approach for Tectonic Zoning of Iran
چکیده انگلیسی مقاله One of the basic discussions in geosciences is construction of different tectonic zoning maps. In conventional tectonic zoning, not only the great amounts of subjective judgment are involved but also accurate interpretation of high-dimensional data is so difficult and out of human capability. To alleviate these deficiencies, quantitative scientific methods in data mining domain can be applied as an effective and useful tool to construct the new numerical maps in geosciences. In this paper self-organizing map (SOM) neural network that is one of the common methods in data mining has been applied for numerical tectonic zoning of Iran. SOM is an unsupervised artificial neural network particularly adept at pattern recognition and clustering of high-dimensional data. Visualization of high-dimensional data in two-dimensional topological-preserving feature map is another specific capability of SOM that represent both homogeneity within and similarity between clusters. Although there are some similarities between SOM's numerical maps constructed here and the conventional maps but SOM method is more powerful for identification and interpretation of different zones than conventional methods. Utilizing SOM method enables us not only to evaluate the degree of homogeneity in each zone, but also to separate regions zone that experience similar geological evolutionary despite of their geographical locations. For instance Lut and Gavkhuni zones show more homogeneity than Makran and Azerbayejan zones also Kopeh-Dagh and Zagros are located at different regions, they have similar features. The results obtained here represent separation between Makran from EastIranianRanges and Western Azerbaijan from AlborzRanges, too. It is important to recognize that the SOM's results are based purely on the geophysical, geological and seismic features presented previously. So correspondences and differences between the SOM's zones and a given zone based on conventional method must receive careful thought.  
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله احمد زمانی |
بخش علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه شیراز (Shiraz university)

مهناز ندایی |
بخش علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه شیراز (Shiraz university)

نشانی اینترنتی http://www.gsjournal.ir/article_55441_63db464d8ae9b9630fc9a07b531e90d6.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/960/article-960-569769.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات