دانش آب و خاک، جلد ۲۶، شماره ۳ بخش ۲، صفحات ۳۱-۵۰
عنوان فارسی استفاده از مدل‌های آماری و هیدروشیمیایی در تحلیل کیفی منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت مهربان آذربایجان‌شرقی)
چکیده فارسی مقاله دشت مهربان در استان آذربایجان­شرقی ایران، 60 کیلومتری شرق تبریز، واقع شده ­است و منابع آب زیرزمینی تمامی آب شرب و قسمت عمده­ای از آب مصرفی کشاورزی آن  را  تامین می­کند. این منابع تحت تأثیر سازندهای زمین­شناسی، تبخیر زیاد از آب زیرزمینی و تغذیه از رودخانه­های شور و برداشت بیش از حد از آب زیرزمینی با افزایش شدید مقدار شوری مواجه است. طوری که میزان هدایت الکتریکی در قسمت­های غربی دشت مخصوصا در روستای اربطان به 9800 میکروزیمنس بر سانتی­متر نیز می­رسد. بنابراین در مطالعه حاضر سعی شده است تا با استفاده از روش­های آماری و مدل­های هیدروشیمیایی منشأ شوری آب­های زیرزمینی و تأثیر سازندهای زمین­شناسی بر کیفیت منابع آب منطقه، تعیین گردد. بدین­منظور 22 نمونه آب از چاه­های عمیق و نیمه­عمیق منطقه مورد مطالعه در مهرماه سال 1392 جمع­آوری و در آزمایشگاه آب­شناسی دانشگاه تبریز تجزیه گردید. وضعیت هیدروژئوشیمیایی این منابع با استفاده از روش تحلیل مؤلفه­های اصلی مورد بررسی قرارگرفت. براساس روش تحلیل عاملی، 85/84 درصد از تغییرات کیفی آب توسط سه گروه عاملی کنترل می­شود. به منظور شناسایی فرآیندهای ژئوشیمیایی حاکم بر آبخوان، نمودارهای ترکیبی، نسبت­های یونی و اندیس‌های اشباع کلسیت، دولومیت و ژیپس نمونه­ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیب شیمیایی آب زیرزمینی به شدت تحت تأثیر تغذیه از رودخانه، رسوبات تشکیل­دهنده آبخوان و تبخیر از آب زیرزمینی قرار گرفته­ است. نتایج نمودارهای ترکیبی نشان داد که فرآیند­هایی نظیر انحلال هالیت، ژیپس، دولومیت و تبادل یونی کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی را تحت تأثیر قرار می­دهند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله آب زیرزمینی، اندیس اشباع، نسبت‌های یونی، هیدروشیمی،
عنوان انگلیسی Using Statistical and Hydrochemical Models for Qualitative Analysis of Groundwater Resources (Case Study: Mehraban plain, In East Azerbaijan)
چکیده انگلیسی مقاله Mehraban Plain is located in the East Azarbaijan province of Iran, 60 kilometers from east of Tabriz, where groundwater resources supply its entire drinking and most of agricultural water demands. These resources are highly saline due to the effect of salty geological formations, high evaporation from groundwater resources and recharge of saline water from rivers and high withdrawal from fresh groundwater. As a result, the electrical conductivity of groundwater in the western parts of the plain, especially in the Arbatan village, is reached to about 9800 μmhos cm-1. So, it is tried to use statistical and hydrochemical methods to determine sources of groundwater salinity and the effect of geological formation on the water quality of the study area. In this research 22 water samples were collected from deep and shallow abstraction wells and were chemically analyzed in hydrology lab of the Tabriz University. Hydrochemical conditions of the resources were analyzed by multivariate statistical methods. According to the factor analyzing methods, 84.85 percent of chemical variations are controlled by three groups of factors. For identifying, governing geochemical processes in the aquifer composite diagrams, ions ratios and saturation index of calcite, dolomite and gypsum were evaluated. The results showed that the chemical compositions of groundwater were highly effected by recharge from the rivers, sediments of the aquifer and evaporation from the groundwater. The composite diagrams results showed that the processes such as halite, gypsum and dolomite solution and ion exchange phenomenon affect the groundwater chemical quality.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Groundwater, Hydrochemistry, Ionic ratio, Saturation index
نویسندگان مقاله زهرا جوانمرد |
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تبریز (Tabriz university)

اصغر اصغری مقدم | asghari moghaddam
استاد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تبریز (Tabriz university)

نشانی اینترنتی http://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_5835_eddc062fa1483fa3069f513bcfebc1c3.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/794/article-794-500837.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات