این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
ژئوفیزیک ایران، جلد ۹، شماره ۳، صفحات ۴۵-۵۹
عنوان فارسی دیوار بزرگ گرگان: سن‌یابی به روش رخشانی بخشی از دیوار
چکیده فارسی مقاله دیوار بزرگ گرگان از شرق دریای خزر آغاز می‌شود و بعد از عبور از شمال آق‌قلعه، گمیشان و شمال گنبد تا کوه‌های گلیداغ در شمال شرق کلاله ادامه می‌یابد و در کوه‌های پیش‌کمر (ترکمن) محو می‌شود.  پژوهش‌‌های باستان‌شناسی به‌منظور شناسایی و به نقشه کشیدن دیوار گرگان 120 سال پیش ازسوی ژاک دمورگان آغاز شد.سپس آرندر1312، اریک اشمیت در 1316، محمد یوسف‌کیانی در 1350و دیگران تا سال 1357 آن را ادامه دادند. از 1357 تا 1378 (تشکیل استان گلستان) این پژوهش متوقف ماند. با شروع ساخت سد گلستان (سال 1378)، دیوار گرگان مورد توجه قرار گرفت و بعد از 1381 کاوش‌‌ها آغاز شد و تاکنون ادامه یافته‌است. این تحقیقات نشان داده است این دیوار با حدود 200 کیلومتر طول، بزرگ‌ترین دیوار آجری جهان و بزرگ‌ترین دیوار دفاعی جهان پس از دیوار چین است. دیوار گرگان شامل حداقل 33دژ دفاعی است که احتمالا محل استقرار سربازان بوده استتقریبا در سراسر دیوار و در جلوی آن خندق یا کانال انتقال آب به عمق بیش از پنج متر وجود داشته است که آب را از طریق رودخانه «گرگان رود» به سمت خندق و کوره‌‌های آجرپزی و زمین‌‌های پایین‌دست هدایت می‌‌کرده استمتاسفانه به‌جز بخش‌‌های کوچکی از دیوار بزرگ گرگان که در زیر خاک مدفون مانده، تقریبا تمام این دیوار در طول سال‌ها براثر عوامل طبیعی و انسانی از میان رفته است. بااین‌حال خوشبختانه امکان احیای بخش‌هایی از این دیوار وجود دارد. در مورد زمان ساخت دیوار نظرات مختلفی داده شده است که از 4 قرن قبل از میلاد تا 6 قرن پس از میلاد را پوشش می‌‌دهد.  لذا تعیین قدمت این دیوار اهمیت بسیاری دارد. چنانچه سن ساخت دیوار تعیین می‌‌شد پاسخ بسیاری پرسش‌ها آسان می‌‌شد. به همین علت با حضور در منطقه اقدام به نمونه برداری برای سن‌یابی کردیم. در 1384 (2005) سه نمونه رخشانیو یک نمونه رادیوکربن مورد بررسی قرار گرفت.نتایج سن‌یابی دوران ساخت این دیوار را در زمان ساسانیان نشان می‌‌دهد و این سن‌‌های مطلق به باستان‌شناسان و تاریخ‌دانان فرصت داد تا نظریه‌‌های علل و چگونگی ساخت دیوار را  دقیق‌تر بیان کنند.  با توجه به اهمیت دیوار گرگان این مقاله کوشش دیگری است تا ضمن توضیح عملیات سن‌یابی، این دیوار را به مردم بشناساند
کلیدواژه‌های فارسی مقاله  دیوار گرگان، سن‌یابی، رخشانی، رادیوکربن، تاریخچه،
عنوان انگلیسی Great Wall of Gorgan: OSL dating of part of the wall
چکیده انگلیسی مقاله The Great Wall of Gorgan in Northern Iran was around 200 km long from the Elburz Mountains into the south-east of the Caspian Sea and inculded over 33forts. A canal at least 5 m deep, conducted water along most of the wall.  The main research questions included how, when and why did people construct a wall of such enormous dimensions? To make such large quantities of bricks, it was essential to have a supply of flowing water. A water canal was fed by a complex system of supplier canals that ran along most of the wall. To ensure regular water flow, the route of the canal and the wall had to have a constant gradient. To achieve such a constant gradient over more than 100 km is the most impressive evidence for the high standards of Persian engineering. Until 2005, there had been no consensus on the age of the Gorgan Wall. Some thought it had been built by the Macedonian king Alexander in the 4th c. BC; the wall is also known as ‘Alexander’s Barrier’. Others suggested it was built as late as the 6th c. AD under the great Persian king Khusrau I. Majority opinion, since the important fieldwork project by Dr Kiani (1982a and b) in the 1970s, favoured a 2nd or 1st c. BC construction. In order to solve the question that which of these dating proposals is correct, the best way was to determine the absolute date of the wall.  Among other dating methods carbon-14 and luminescence were the best for this purpose.  14C is one of the most accurate methods but requires organic material.  However, Gorgan wall is made of bricks.  There are quartz and feldspar in loess that is the main material of the bricks. Quartz and feldspar are two main luminescence dosimeters.As bricks are cooked in ovens, the luminescence clock of quartz and feldspar inside the bricks will reset due to being exposed to a temperature more than 300°C. The sediments contain quartz and feldspar.  When sediments are exposed to day light, their luminescence clock will reset. As soon as bricks cool down or the sediment that was exposed to light is buried, the luminescence clock will start again.  The minerals inside the bricks and the sediment will be exposed to a radiation (alpha, beta and gamma).  Such radiations are emitted by radioactive materials such as uranium, thorium and potassium-40. They damage the crystal structure and the atoms are ionised.  Electrons separated from the atoms are trapped and their number are accumulated as time passes. We sampled one brick from the best-preserved section in Trench E (near the excavated Gorgan Wall brick kiln in Trench A) near the eastern terminal of the Gorgan Wall (Figs 5 and 6). Another brick was taken from the Gorgan Wall near Gonbad-e Kavus. We also collected one OSL sample sediment from below the foundations of the Gorgan Wall near Gonbad-e Kavus that predated the Gorgan wall (Fig 7).  One bone was also collected from a trench close to Fort 9 which post-dated the construction of wall (Fig 9). All four samples were transferred to and dated in Oxford University luminescence lab.  The results of the OSL samples are presented in Table 1.  The optically stimulated luminescence and radiocarbon dating conclusively proved that the Gorgan Wall had been built in during the Sasanian Empire.   We hope to be able to narrow down this date further in the future.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله  Gorgan Wall, OSL dating, radiocarbon dating, History
نویسندگان مقاله مرتضی فتاحی |
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

فرشته رضاخانی روزبهانی | rezakhani roozbahani
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

جان لوک شونینگر | jan لوک شونینگر
مرکز تحقیقات زیستمحیطی، دانشگاه آکسفورد، بریتانیا

ابرهاد سوسر | ابرهاد سوسر
دانشکده تاریخ و باستانشناسی، دانشگاه ادینبورگ، بریتانیا

حمید عمرانی |
4مرکز تحقیقات باستانشناسی، سازمان میراث فرهنگی، ایران
سازمان اصلی تایید شده: سازمان میراث فرهنگی

تونی ویلکینسون | ویلکینسون
دانشکده باستانشناسی، دانشگاه دورهام، بریتانیا

جبرییل نوکنده |
4مرکز تحقیقات باستانشناسی، سازمان میراث فرهنگی، ایران
سازمان اصلی تایید شده: سازمان میراث فرهنگی

قربانعلی عباسی |
4مرکز تحقیقات باستانشناسی، سازمان میراث فرهنگی، ایران
سازمان اصلی تایید شده: سازمان میراث فرهنگی

مجید محمودی |
4مرکز تحقیقات باستانشناسی، سازمان میراث فرهنگی، ایران
سازمان اصلی تایید شده: سازمان میراث فرهنگی

نشانی اینترنتی http://www.ijgeophysics.ir/article_33592_fd4a9a8a10b5e82258e07756c9089519.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1514/article-1514-462207.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات