دانش آب و خاک، جلد ۲۷، شماره ۲، صفحات ۴۵-۵۹

عنوان فارسی مقایسه کارآیی روش‎های TOPSIS، AHP و ریشه دوم در تعیین اولویت کشت گندم، جو و ذرت تحت آبیاری بارانی در دشت مغان
چکیده فارسی مقاله روش‎های تاپسیس و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در تحقیق مدیریت پایدار و استفاده مناسب خاک مهم بوده که در دهه اخیر به ‎سرعت توسعه یافته‎اند. در تحقیق حاضر اینها و روش ریشه دوم برای تعیین اولویت کشت گندم، جو و ذرت در 12000 هکتار از دشت مغان و با مطالعه 167 خاکرخ استفاده شده است. پس از نمونه‎برداری و تجزیه نمونه‎ها، مقادیر مربوط به بافت خاک، ذرات درشت‎تر از شن، عمق خاک، آهک، گچ، AWC، pH، OC، CEC، EC، ESP، فسفر و پتاسیم قابل دسترس، شیب، سیل‎گیری، زهکشی و اقلیم منطقه با اعمال ضرایب وزنی در واحدهای اراضی استخراج گردید. علاوه بر رده‎بندی خاک‎ها نهایتاً 8 ویژگی عمق خاک، آهک، گچ، pH، EC، ESP، شیب و اقلیم جهت محاسبات تعیین اولویت کشت انتخاب شدند. برای انتخاب ویژگی‎های مؤثر بر تولید محصولات در روش‎های تعیین اولویت، تجزیه به مؤلفه‎های اصلی و فاصله اقلیدسی استفاده و وزن‎های معیارها بر اساس روش ماتریس مقایسه زوجی تعیین گردیدند. در هر سه روش اولویت کشت تمام واحدهای اراضی به ‎جز واحدهای 13 و 16 به‎علت محدودیت pH، به محصولات جو، گندم و ذرت اختصاص یافت. برای بررسی تفاوت بین روش‎ها از تجزیه واریانس چند متغیره استفاده و نتایج بیانگر اختلاف معنی‎دار هر سه روش در سطح احتمال 5 درصد است. در روش‎ تاپسیس میانگین امتیاز محصولات جو، گندم و ذرت به ترتیب 390/0، 381/0، 229/0، در ریشه دوم 380/0، 353/0، 267/0 و در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی 341/0، 337/0، 322/0 محاسبه و مقایسه میانگین امتیازهای محصولات با آزمون LSDنشان‎دهنده دقت بالاتر روش تاپسیس نسبت به دو روش دیگر بوده و دلیل آن ماهیت مقایسه توأم فاصله گزینه (محصول) از ایده‎آل مثبت و منفی، استاندارد‎سازی داده‎ها به‎ روش نرم اقلیدسی و همچنین استفاده از معادلات و ماتریس‎های ریاضی و وزن‎های مناسب می‎باشد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله آبیاری بارانی، اولویت کشت، ریشه دوم، دشت مغان، AHP، TOPSIS،

عنوان انگلیسی Comparing the Efficiency of TOPSIS, AHP and Square Root Methods in Cultivation Priority Determination for Wheat, Barley and Maize under Sprinkler Irrigation in Dasht-e-Moghan
چکیده انگلیسی مقاله Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) and Analytical Hierarchy Process (AHP) methods are important research fields for soil sustainable management and suitable usage that have been developed in the recent decade. In the present research work, these methods along with Square Root method have been used for determination of cultivation priority of wheat, barley and maize in 12000 ha of Dasht-e-Moghan with 167 soil profiles. After soil sampling and analysis, the data of soil texture, percentage of particles larger than sand, soil depth, lime, gypsum, available water capacity, pH, OC, available P and K, CEC, ESP, slope, flooding, drainage and region climate in different land units were produced by weighted coefficients. Besides soil classification, finally eight properties of soil depth, lime, gypsum, pH, EC, ESP, slope and climate were selected for calculation of cultivation priority determination. Principal component analysis and Euclidean distance methods applied for selection of the effective properties on crops yield for application in priority determination methods and the criteria weights determined via pair-wise comparison matrix method. In all three methods cultivation priorities in land units were allocated to barley, wheat and maize respectively except in units 13 and 16, because of pH limitation. Multivariate variance analysis was used for comparison of the methods difference and the results revealed significant difference of all the three methods at 0.05 probability level. Allocated score mean values were calculated as 0.390, 0.381, 0.229 in TOPSIS, 0.380, 0.353, 0.267 in Square Root and 0.341, 0.337, 0.322 in AHP for barely, wheat and maize respectively and mean comparing of crops scores with LSD test showed the TOPSIS better accuracy than the others, which was related to twin comparing nature of alternative (crop) from positive and negative ideal, data standardization with Euclidean norm method, using mathematical equations and matrixes as well as suitable weights.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله

نویسندگان مقاله جواد سیدمحمدی |
گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تبریز (Tabriz university)

علی‎اصغر جعفرزاده | ali asghar
استاد گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تبریز (Tabriz university)

فریدون سرمدیان |
استاد گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

فرزین شهبازی |
عضو هیات علمی دانشگاه تبریز
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تبریز (Tabriz university)

محمدعلی قربانی | mohammad ali
دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تبریز (Tabriz university)


نشانی اینترنتی http://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_6418_c6bd6a24151a5399ae911d1966a2f1ff.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/794/article-794-419650.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات