این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مجله دانشکده پزشکی اصفهان، جلد ۴۳، شماره ۸۲۷، صفحات ۹۸۳-۹۸۵

عنوان فارسی الگوهای منطقه‌ای تجویز تست‌های آزمایشگاهی بالینی در ایران: تحلیل بهره‌مندی و اقتصادی
چکیده فارسی مقاله مقدمه: تست‌های آزمایشگاهی بالینی، ابزارهای حیاتی برای تشخیص و مدیریت بیماری‌ها هستند، اما الگوهای تجویز آنها تحت تأثیر عوامل منطقه‌ای، اقتصادی و زیرساختی قرار دارد. این مطالعه با هدف شناسایی الگوهای تجویز تست‌های آزمایشگاهی بالینی و تحلیل بهره‌مندی و پیامدهای اقتصادی در ایران طی 8 سال اخیر انجام شد تا به سیاست‌گذاری سلامت کمک کند.
روش‌ها: داده‌های شامل 3/9 میلیارد تست، 17/8 هزار میلیارد ریال هزینه، و فراوانی نسبی تست‌های کلیدی (TSH، CBC، گلوکز، کراتینین، UA، 25-OH Vit D) ) از 31 استان گردآوری شد. الگوریتم K-Means برای الگوی منطقه‌ای‌بندی الگوهای تجویز، تحلیل واریانس ANOVA برای اعتبارسنجی تفاوت‌ها و تحلیل مؤلفه‌های اصلی (Principal component analysis) PCA برای شناسایی متغیرهای اصلی به‌کار رفت. تحلیل‌ها با استفاده از Python و کتابخانه Scikit-learn انجام شد. داده‌ها به‌صورت تجمیعی و بدون اطلاعات هویتی پردازش شدند.
یافته‌ها: الگوی منطقه‌ای 1 شامل 7 استان (تهران، خراسان رضوی، فارس، آذربایجان غربی، گیلان، همدان، یزد) با پوشش 39 درصد جمعیت (15,691,287 نفر) بود. این الگوی منطقه‌ای با فراوانی بالای TSH (8-10 درصد) و 25-OH Vit D (5-12 درصد)، تمرکز بر غربالگری تیروئید و کمبود ویتامین D را نشان داد. الگوی منطقه‌ای 2 شامل 9 استان (اصفهان، البرز، آذربایجان شرقی، اردبیل، زنجان، سمنان، ایلام، بوشهر، خراسان شمالی) با پوشش 19/2درصد جمعیت (7,728,040 نفر) بود و با فراوانی گلوکز (5-6 درصد) و کراتینین (5 درصد)، تجویز برای دیابت و بیماری‌های کلیوی را برجسته کرد. الگوی منطقه‌ای 3 شامل 10 استان (خوزستان، کرمان، سیستان و بلوچستان، کردستان، گلستان، قزوین، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی) با پوشش 29/7 درصد جمعیت (11,942,624 نفر) بود و با فراوانی CBC (7-8 درصد)، بیماری‌های خونی را نشان داد. الگوی منطقه‌ای 4 شامل 5 استان (مازندران، قم، لرستان، مرکزی، هرمزگان) با پوشش 12/1 درصد جمعیت (4,870,662 نفر) بود و الگویی غربالگری‌محور با فراوانی‌های متوسط (3-5 درصد) داشت.تفاوت الگوی منطقه‌ای‌ها معنی‌دار بود (0/05 > P).
نتیجه‌گیری: تنوع منطقه‌ای در تجویز تست‌ها نابرابری در بهره‌مندی و هزینه‌ها را نشان می‌دهد. الگوی منطقه‌ای 1 هزینه‌های بالا و الگوی منطقه ای 4 کارآیی بیشتری داشت. سیاست‌گذاری منطقه‌ای برای بهینه‌سازی تجویز، کاهش هزینه‌ها و بهبود عدالت در دسترسی ضروری است. تحقیقات آینده باید عوامل اجتماعی- اقتصادی، سیاست‌های بیمه‌ای و تأثیر زیرساخت‌های سلامت را بررسی کنند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله الگوی منطقه‌ای،تجویز تست آزمایشگاهی،بهره‌مندی،تحلیل اقتصادی،سلامت منطقه‌ای،

عنوان انگلیسی Regional Patterns of Clinical Laboratory Test Prescriptions in Iran: Utilization and Economic Analysis
چکیده انگلیسی مقاله Background: Clinical laboratory tests are vital tools for disease diagnosis and management, yet their prescription patterns are influenced by regional, economic, and infrastructural factors. This study aimed to identify the prescription patterns of clinical laboratory tests and analyze their utilization and economic implications in Iran over the past 8 years to inform health policy.
Methods: Data comprising 3.9 billion tests, 17.8 trillion IRR in costs, and relative frequencies of key tests (TSH, CBC, Glucose, Creatinine, UA, 25-OH Vit D) from 31 provinces were collected. The K-Means algorithm was employed for Regional Patterning prescription patterns, with analysis of variance (ANOVA) to validate differences and principal component analysis (PCA) to identify key variables. Analyses were conducted using Python with the Scikit-learn library. Data were processed in aggregate without individual identifiers.
Findings: Regional Pattern 1 included 7 provinces (Tehran, Khorasan Razavi, Fars, West Azerbaijan, Gilan, Hamadan, Yazd), covering 39% of the population (15,691,287 individuals), with high frequencies of TSH (8-10%) and 25-OH Vit D (5-12%), indicating a focus on thyroid and vitamin D deficiency screening. Regional Pattern 2 encompassed 9 provinces (Isfahan, Alborz, East Azerbaijan, Ardabil, Zanjan, Semnan, Ilam, Bushehr, North Khorasan), covering 19.2% (7,728,040 individuals), emphasizing Glucose (5-6%) and Creatinine (5%) for diabetes and renal conditions. Regional Pattern 3 comprised 10 provinces (Khuzestan, Kerman, Sistan and Baluchestan, Kurdistan, Golestan, Qazvin, Kermanshah, Chaharmahal and Bakhtiari, Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad, South Khorasan), covering 29.7% (11,942,624 individuals), with predominant CBC (7-8%), suggesting blood-related disorders. Regional Pattern 4 included 5 provinces (Mazandaran, Qom, Lorestan, Markazi, Hormozgan), covering 12.1% (4,870,662 individuals), exhibiting a balanced, screening-oriented pattern with moderate frequencies (3-5%). Regional Pattern differences were significant (P < 0.05).
Conclusion: Regional variations in test prescriptions highlight disparities in utilization and costs. Regional Pattern 1 incurred high costs, while Regional Pattern 4 demonstrated greater efficiency. Tailored regional policies are essential to optimize prescriptions, reduce costs, and enhance equity in access. Future research should investigate socioeconomic factors, insurance policies, and health infrastructure impacts.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله الگوی منطقه‌ای,تجویز تست آزمایشگاهی,بهره‌مندی,تحلیل اقتصادی,سلامت منطقه‌ای

نویسندگان مقاله سید مسعود شجری پورموسوی |
مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان،ومرکز ملی تحقیقات بیمه سلامت، تهران، و پژوهشکده علوم شناختی (ICSS)، ایران

منصور سیاوش |
مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران

سید سعید انوری |
مرکز ملی تحقیقات بیمه سلامت، تهران، و پژوهشکده علوم شناختی(ICSS)، تهران،و اداره مدیریت خدمات پاراکلینیکی، دفتر خدمات تخصصی سلامت، سازمان بیمه سلامت ایران (IHIO)، تهران، ایران

مجتبی اکبری |
مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران


نشانی اینترنتی https://jims.mui.ac.ir/article_32965_32cadf8c41a06f0e4b2d9b362bccef30.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات