این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های حفاظت آب و خاک، جلد ۳۲، شماره ۲، صفحات ۱۶۵-۱۸۲
عنوان فارسی ارزیابی میزان بهبود خصوصیات فیزیکی خاک فشرده شده پس از اجرای عملیات چوبکشی زمینی در جنگل کوهمیان استان گلستان
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: ماشین‌آلات سنگین در عملیات بهره‌برداری با فشردگی و تغییر در ساختمان فیزیکی خاک، تأثیرات قابل‌توجهی بر بخشی از خاک رویشگاه که مسیرهای چوبکشی، مسیرهای کشیدن و مناطق دپوهای جنگلی بر روی آن احداث‌شده است ایجاد می‌کنند. این تأثیرات ممکن است تا سالیان طولانی پابرجا باشد. هدف این مطالعه ارزیابی روند بهبودی خصوصیات فیزیکی خاک تخریب‌شده شامل وزن مخصوص ظاهری، تخلخل درشت‌دانه، تخلخل کل و رطوبت وزنی در مسیرهای چوبکشی با خصوصیات فنی متفاوت (شیب و تردد) پس از گذشت 30 سال از عملیات چوبکشی زمینی است.
مواد و روش: مطالعه حاضر در جنگل‌های حوزه کوهمیان در سه مسیر چوبکشی با سنین مختلف 10، 15 و 30 سال در استان گلستان انجام شد. تیمارهای موردنظر شامل سه کلاس شدت تردد ماشین چوبکشی و دو کلاس شیب طولی مسیر چوبکشی بود. بدین منظور، در هر سن مسیر چوبکشی، سه شدت تردد کم، متوسط و شدید بر اساس فاصله از محل دپو و مسیرهای منشعب شده از مسیر اصلی تفکیک شد. در هر شدت تردد، دو کلاس شیب بالای 15% و زیر 15% جدا شد. در هر تیمار یک پلات 40 مترمربعی برداشت شد. تعداد 6 نمونه خاک (سه نمونه در شیار سمت چپ و سه نمونه در شیار سمت راست) جهت اندازه‌گیری خصوصیات فیزیکی خاک شامل رطوبت وزنی، وزن مخصوص ظاهری، تخلخل درشت‌دانه و تخلخل کل برداشت و به آزمایشگاه انتقال داده شد. وزن مرطوب نمونه‌ها در عرصه با استفاده از ترازوی دیجیتال اندازه‌گیری و وزن خشک نمونه‌ها در آون و سایر مشخصات خاک در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. درمجموع 108 نمونه خاک برداشت و آزمایش شد. به‌منظور بررسی بهبود خصوصیات فیزیکی، خاک مسیرهای چوبکشی با مناطق بدون به هم خوردگی (شاهد) مقایسه شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که در مسیر 10 ساله، هیچ‌یک از خصوصیات فیزیکی خاک بهبود نیافته است. این در حالی است که در تردد شدید مسیر 30 سال مقدار رطوبت خاک (8 درصد بیشتر)، وزن مخصوص ظاهری (14 درصد بیشتر)، تخلخل درشت‌دانه (18 درصد کمتر) و مجموع تخلخل (12 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد بوده است. درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. فارغ از خصوصیات فنی مسیرهای چوبکشی (شیب و تردد)، بعد از گذشت زمان 30 سال، فقط تخلخل درشت‌دانه نتوانسته بود بهبود یابد و مقدار آن به‌اندازه 12 کمتر از منطقه شاهد بوده است و برای بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز دارد.درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. فارغ از خصوصیات فنی مسیرهای چوبکشی (شیب و تردد)، بعد از گذشت زمان 30 سال، فقط تخلخل درشت‌دانه نتوانسته بود بهبود یابد و مقدار آن به‌اندازه 12 کمتر از منطقه شاهد بوده است و برای بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز دارد. در هر تیمار یک پلات 40 مترمربعی برداشت شد. تعداد 6 نمونه خاک (سه نمونه در شیار سمت چپ و سه نمونه در شیار سمت راست) جهت اندازه‌گیری خصوصیات فیزیکی خاک شامل رطوبت وزنی، وزن مخصوص ظاهری، تخلخل درشت‌دانه و تخلخل کل برداشت و به آزمایشگاه انتقال داده شد. وزن مرطوب نمونه‌ها در عرصه با استفاده از ترازوی دیجیتال اندازه‌گیری و وزن خشک نمونه‌ها در آون و سایر مشخصات خاک در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. درمجموع 108 نمونه خاک برداشت و آزمایش شد. وزن مخصوص ظاهری (14 درصد بیشتر)، تخلخل درشت‌دانه (18 درصد کمتر) و مجموع تخلخل (12 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد بوده است. درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. فارغ از خصوصیات فنی مسیرهای چوبکشی (شیب و تردد)، بعد از گذشت زمان 30 سال، فقط تخلخل درشت‌دانه نتوانسته بود بهبود یابد و مقدار آن به‌اندازه 12 کمتر از منطقه شاهد بوده است و برای بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز دارد.درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. وزن مخصوص ظاهری (14 درصد بیشتر)، تخلخل درشت‌دانه (18 درصد کمتر) و مجموع تخلخل (12 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد بوده است. درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. فارغ از خصوصیات فنی مسیرهای چوبکشی (شیب و تردد)، بعد از گذشت زمان 30 سال، فقط تخلخل درشت‌دانه نتوانسته بود بهبود یابد و مقدار آن به‌اندازه 12 کمتر از منطقه شاهد بوده است و برای بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز دارد.درشیب زیر 15 درصد، رطوبت خاک، تخلخل درشت‌دانه و مجموع تخلخل توانسته بودند به آستانه بهبود برسند، اما درشیب‌های بالای 15 درصد، وزن مخصوص ظاهری (11 درصد بیشتر) و تخلخل درشت‌دانه (13 درصد کمتر) در مقایسه با منطقه شاهد اختلاف دارند. به‌منظور بررسی بهبود خصوصیات فیزیکی، خاک مسیرهای چوبکشی با مناطق بدون به هم خوردگی (شاهد) مقایسه شد.
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که خصوصیات فیزیکی خاک در تیمارهای با شیب‌های بالای 15 درصد و تردد شدید نتوانسته بودند بعد از گذشت 30 سال به‌طور کامل بهبود یابند، بنابراین به‌منظور حداقل نمودن آسیب به اکوسیستم جنگل استفاده از مازاد مقطوعات و سرشاخه درختان بر روی مسیر و کاهش حجم بار ماشین به‌منظور کمک به بهبود و تخریب حداکثر و خاک در این نواحی پیشنهاد می‌شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله بهبود خاک،خصوصیات فیزیکی،مسیرهای چوبکشی،بهره‌برداری،تخلخل خاک،
عنوان انگلیسی Assessment of the recovery of compacted soil physical properties after skidding operations in Kuhmian forests in Golestān province
چکیده انگلیسی مقاله Background and purpose: Heavy harvesting machines through compaction and changes in the physical structure of the soil lead to an impact on the habitat soil, so that these effects persist for years after the harvesting operation. Most of these disturbances are in logging routes, winching routes and the location of log landings. The aim of this study was to analyze the long-term physical properties of disturbed soil, including moisture content, bulk density, macroporosity, and total porosity in abandoned skid trails within 10, 15, and 30 years after cessation of harvesting operations.
Materials and methods: This study was carried out in the Kohmian watershed located in Azadshahr county in Golestān province. The dry weight of the samples and other properties were measured in the laboratory.
Results: The results showed that after 10 years, none of the physical and biological characteristics of the soil were recovered in all the studied treatments. However, in the slope above 15% of the 30-year path, only the total porosity had been recovered and other factors had not yet reached the recovery stage. The values of coarse-grained porosity were not recovered in any of the studied treatments even after 30 years and they need more time. This is despite the heavy traffic of the 30-year road, soil moisture and soil porosity were restored and did not show any significant difference with the control area. However, in the slope above 15% of the 30-year path, only the total porosity had been recovered and other factors had not yet reached the recovery stage. This is despite the heavy traffic of the 30-year road, soil moisture and soil porosity were restored and did not show any significant difference with the control area. However, in the slope above 15% of the 30-year path, only the total porosity had been recovered and other factors had not yet reached the recovery stage. The values of coarse-grained porosity were not recovered in any of the studied treatments even after 30 years and they need more time. The intended treatments included three classes of traffic intensity and two levels of slope gradients. To do so, at each trail age, three traffic intensities of low, medium and severe were separated regarding the distance from the roadside landings and the routes branched from the main road. Within each traffic intensity, two slope classes <15% and > 15% were identified. A 40-meter plot was delineated and 6 soil samples were taken to the laboratory to measure the physical properties of the soil, including moisture content, bulk density, macroporosity, and total porosity. The moisture content of the samples was measured using a digital scale. The dry weight of the samples and other properties were measured in the laboratory.
Results: The results showed that after 10 years, none of the physical and biological characteristics of the soil were recovered in all the studied treatments. The dry weight of the samples and other properties were measured in the laboratory.
Results: The results showed that after 10 years, none of the physical and biological characteristics of the soil were recovered in all the studied treatments. This is despite the heavy traffic of the 30-year road, soil moisture and soil porosity were restored and did not show any significant difference with the control area. However, in the slope above 15% of the 30-year path, only the total porosity had been recovered and other factors had not yet reached the recovery stage. The values of coarse-grained porosity were not recovered in any of the studied treatments even after 30 years and they need more time. This is despite the heavy traffic of the 30-year road, soil moisture and soil porosity were restored and did not show any significant difference with the control area. However, in the slope above 15% of the 30-year path, only the total porosity had been recovered and other factors had not yet reached the recovery stage. The values of coarse-grained porosity were not recovered in any of the studied treatments even after 30 years and they need more time. The greatest non-recovery of soil physical properties was observed in heavy traffic with slopes > 15% in 10 years old skid trails. The dry weight of the samples and other properties were measured in the laboratory.
Results: The results showed that after 10 years, none of the physical and biological characteristics of the soil were recovered in all the studied treatments. The dry weight of the samples and other properties were measured in the laboratory.
Results: The results showed that after 10 years, none of the physical and biological characteristics of the soil were recovered in all the studied treatments. This is despite the heavy traffic of the 30-year road, soil moisture and soil porosity were restored and did not show any significant difference with the control area. However, in the slope above 15% of the 30-year path, only the total porosity had been recovered and other factors had not yet reached the recovery stage. The values of coarse-grained porosity were not recovered in any of the studied treatments even after 30 years and they need more time. This is despite the heavy traffic of the 30-year road, soil moisture and soil porosity were restored and did not show any significant difference with the control area. However, in the slope above 15% of the 30-year path, only the total porosity had been recovered and other factors had not yet reached the recovery stage. The values of coarse-grained porosity were not recovered in any of the studied treatments even after 30 years and they need more time. A partial recovery was observed in treatments with low traffic and slope < 15% after 15 years.
Conclusion: The results of this study can be used as practical guidelines for harvesting managers in order to minimize disturbances caused by harvesting operations, limit the traffic of machines in trails with slopes > 15% and heavy traffic. It is suggested to use bioengineering techniques to enhance soil recovery and protect degraded soil a result of skidding operations in unfavorable conditions.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله بهبود خاک,خصوصیات فیزیکی,مسیرهای چوبکشی,بهره‌برداری,تخلخل خاک
نویسندگان مقاله علی گنجی وطن |
دانشجوی کارشناسی‌ارشد جنگلداری، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

ستار عزتی |
نویسنده مسئول، استادیار گروه جنگلداری، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

فرزام توانکار |
دانشیار گروه جنگلداری، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران

رامین رحمانی |
استاد گروه جنگلشناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

نشانی اینترنتی https://jwsc.gau.ac.ir/article_7403_8ddfbb834a1ed9aaeacd6274d71cd8b9.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات