این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مطالعات حقوقی، جلد ۱۷، شماره ۲، صفحات ۱-۳۶
عنوان فارسی امکان‌سنجی و آثار مهندسی نظام حقوقی با رویکرد حقوق خصوصی
چکیده فارسی مقاله چکیده مقدمه: حقوقدانان از استمرار بخشیدن به توصیف و تحلیل تأثیر و تأثر پدیده‌های اجتماعی و آثار حقوقی وقایع حقوقی در معنای اعم غافل شده‌اند و هیچ‌گاه به شیوه محاسبه و ارزیابی آثار ایقاع‌های تقنینی، اداری و قضایی و تمهید ابزارهای لازم برای تأثیرگذاری بر فضای اجتماعی، توجه نکرده‌اند. حال این که در چنین شرایطی که حقوقدانان همچنان به مطالعه قواعد کهن و حتی مطالعه سایر نظام‌های حقوقی مشغول هستند و تلاش برای حفظ پیشرو بودن نظام‌های حقوقی را دارند، احساس رضایت‌مندی از عالم حقوق و کارایی آن، بیش‌ازپیش کم‌رنگ‌تر می‌شود؛ به‌طوری‌که علمای اقتصاد نیز برای ارزیابی و تحول‌آفرینی، روی به تحلیل اقتصادی حقوق آورده‌اند. از سوی دیگر مهندسی اجتماعی نیز متولد و آرمان اتوپیا (آرمان‌شهر) را وعده می‌دهد و به رقابت با حقوق برخاسته است. وانگهی در کنار افزایش روزافزون شمار دعاوی در مراجع قضایی، اطاله دادرسی‌ها و نیاز به آمارگیری از توزیع عدالت به‌ جای آمارگیری از شمار پرونده‌ها، جمعیت بالای محکومان کیفری و  زندانیان، هزینه‌های بالای دادرسی، محدود بودن کارایی نهاد اعسار و وکالت معاضدتی، کاهش مراجعه به وکیل دادگستری، کاهش تنظیم سند رسمی، گسسته شدن ارتباط دوسویه میان نظام حقوقی و تقویت هنجارها، تضعیف شدن نهاد خانواده و افزوده شدن پی‌درپی بر مسئولیت‌ها و هزینه‌های دولت از اهم مسائل پیش‌روی نظام حقوقی بودند. بدین روی، تمهید نظریه عمومی و ابزار برای حل مسائل پیش‌روی نظام حقوقی به‌عنوان یک راه‌حل جامع و مانع و تلاش برای توسعه حقوق خصوصی و مضیق‌تر کردن قلمروی حقوق جزا، از مهم‌ترین اهداف این تحقیق بودند؛ بدین ترتیب برآنیم، با توجه به این که پدیده‌های اجتماعی ابعاد مختلفی دارند و هر لایه‌ای از آن‌هادر عین حال موضوع یکی از علوم منشق از فلسفه و احاطه شده توسط گروهی از قواعد حقوقی هستند،‌ بدین مسئله بپردازیم که برای رصد و صیانت از وجود روال طبیعی در آن‌هاچگونه می‌توانیم به شیوه مهندسی برای تبیین مفاهیم بنیادین حقوقی چون ماهیت خود روال طبیعی (عدالت) ورود کرده و بر پایه مفاهیم حقوقی و مفاهیم حاصل از علوم دیگر اعم از روان‌شناسی، اقتصاد، اطلاعات و فناوری اطلاعات، مطالعات فرهنگی، مهندسی اجتماعی و استراتژی‌های قدرت و جنگ نرم اجتماعی، نظریه‌ای عمومی برای تبیین و صیانت از روال طبیعی در پدیده‌های اجتماعی ارائه کنیم و دریابیم که چگونه از علم حاصل از این نظریه می‌توان برای درک هندسه فضای پیرامون روابط و موضوع اختلاف و فراهم کردن معادله محاسبه وضعیت توزیع روال طبیعی (عدالت) و مهندسی آثار ایقاع‌های تقنینی، قضایی و اداری به‌منظور مواجهه با مسائل مزبور کمک گرفت؟ روش‌ها: فرضیه این بود که با تحلیل و توصیف صورت‌های مختلف منازعات اجتماعی به‌وسیله علوم مرتبط می‌توان آن‌ها را به شیوه مهندسی، تحلیل کرد و با شناخت صورت‌های مختلف منازعات اجتماعی و تکمیل نظام دادرسی و تمهید ابزارهای جدید برای تنظیم‌گری می‌توان گستره عدالت را مهندسی کرد. پس به شیوه توصیفی، تحلیلی، تطبیقی و شیوه ابتکاری مهندسی، راه‌حل، مورد پژوهش بنیادین قرار گرفت. یافته‌ها: حکایت از این دارند از آنجایی که فرهنگ از تضارب فلسفه و تمدن، شکل‌ گرفته و بنیان‌ها نظام حقوقی در جامعه را تعیین می‌کند، اعمال نظام حقوقی نیز با تقویت هنجارهای فرهنگی، همبستگی دارد. در این میان نظام حقوقی اسلامی، بر این فلسفه استوار است که نصیب عادلانه تشریع شده در خصوص مقاصد شریعت را که همان بنیان‌های کلی نظام حقوقی اسلامی است، به ازای هر شخص بر قرار نگه دارد و مطابق اصل 156 قانون اساسی در صورت تضییع و یا انکار حق بر آمده از عدالت موصوف، به باز توزیع آن بپردازد. در راستای حل مسائل پیش ‌روی نظام حقوقی، همان‌گونه که رجوع به کارشناسی موجه است، بر پایه فلسفه حقوق اسلامی تبیین شده، از یافته‌های دیگر علوم برای طراحی نظریه و معادله ریاضی عدالت، به‌صورت یک تابع چند هدفه که امکان بارگذاری بر روی هوش مصنوعی را دارد، به‌منظور تمهید معیار مهندسی تقنین، مقررات گذاری و تفسیر قوانین و مقررات، بهره گرفته و تبیین شد که بر مبنای علومی چون نظریه بازی‌ها و تحلیل اقتصادی با رویکرد رفتاری، می‌توان انتخاب‌ها را نیز در هندسه دعاوی (محیط بازی) مهندسی کرد. نتیجه‌گیری: بنابراین اندیشه مهندسی نظام حقوقی با رویکرد حقوق خصوصی بر حسب تبیین دگرگونه از مفهوم جرم با ابزارهای خودش، به‌منظور صیانت و توزیع عدالت ارائه شد و می‌تواند به مهندسی پیشینی، میان جبهه‌ای و پسینی رفتارها و پیامدهای آن‌ها نیز بپردازد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله حقوق خصوصی،مهندسی،مقاصد شریعت،نظام حقوقی،عدالت،
عنوان انگلیسی Feasibility Study and Effect of Legal System Engineering from a Private Law Perspective
چکیده انگلیسی مقاله Introduction Lawyers have neglected to describe and analyze the influence of social phenomena and the legal effects of juridical incidents. They have not studied methods for calculating and evaluating the effects of legislative, administrative, and judicial rulings, nor have they paid sufficient attention to developing the necessary tools to influence the social sphere. Instead, legal scholars continue to focus on traditional rules and comparative legal systems, striving to advance legal frameworks. However, public satisfaction with the legal system and its efficacy has declined, prompting economists to employ economic analysis to assess and reform legal systems. Meanwhile, social engineering has emerged, advocating utopian ideals and competing with legal science. Additionally, the current legal system faces numerous challenges, including: Rising litigation rates, procedural delays, and psychological burdens on parties; Escalating sudden violence and the need to enhance public satisfaction with justice distribution; Overcriminalization and prison overcrowding; High litigation costs and the limited effectiveness of government-provided legal aid; Declining reliance on attorneys and reduced interest in notarization; Failure to address unfair legal victories; Neglect of the relationship between the legal system and norm reinforcement; The weakening of family institutions; The expanding scope and cost of government responsibilities. How can fundamental legal disputes, such as the substance of natural proceedings, be analyzed using an engineering approach? How can insights from psychology, economics, information technology, cultural studies, social engineering, and power strategies be synthesized into a legal theory? How can this theory help perceive the geometry of social conflicts (the "game environment")? How can a mathematical function be formulated to calculate justice status and engineer the effects of legislative, administrative, and judicial decisions to address the aforementioned issues? Given these issues, this research aims to develop a general theory and practical tools to advance private rights and reduce reliance on criminal law. By examining the natural processes of social phenomena—where each layer is governed by distinct dimensions and legal rules—this study seeks to answer the following key questions: Methods The hypothesis posits that by analyzing and describing various forms of social conflicts using interdisciplinary findings, an engineering approach can be applied to assess social disputes. By recognizing different conflict patterns and enhancing legal system functions, new regulatory tools can be developed to engineer justice status. The proposed solutions are examined through descriptive, analytical, comparative, and innovative engineering research. Findings The study reveals that culture emerges from the interplay between philosophy and civilization, forming the foundation of a society's legal system. Furthermore, the legal system's functions reinforce social norms. In the Islamic legal framework, the sy stem's purpose is to distribute legislative justice in accordance with Sharia objectives, which serve as its foundational principles. According to Article 156 of the Constitution, if rights derived from Islamic law are violated or denied, the legal system must redistribute justice. Therefore, drawing on expert opinions and scientific findings, a multi-objective function—applicable to AI—can be formulated to engineer legislation, administrative actions, and judicial interpretations. Additionally, based on game theory and behavioral economic analysis, decision-making within the "game environment" can be systematically engineered Results The proposed theory of legal system engineering, grounded in private law and varying interpretations of crime within Islamic legal philosophy, is presented. This theory can be applied to engineer behaviors in preemptive, interventionary, and post-conflict scenarios to uphold justice.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله حقوق خصوصی,مهندسی,مقاصد شریعت,نظام حقوقی,عدالت
نویسندگان مقاله محمد طاهری |
دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

عباس کریمی |
گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

بختیار عباسلو |
استادیار گروه حقوق‌ خصوصی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

نشانی اینترنتی https://jls.shirazu.ac.ir/article_7647_3c945b61f3069241fc98b7c11d20954b.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات