مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، جلد ۲۲، شماره ۴، صفحات ۳۸۹-۴۰۶
عنوان فارسی مدل‌سازی نقش میانجی سواد سلامت در ارتباط طرحواره‌های ناسازگار اولیه با راهبردهای مقابله‌ای بیماران مبتلا به سرطان
چکیده فارسی مقاله زمینه و هدف: بیماران مبتلا به سرطان با تنش های روانی و جسمی متعددی مواجه هستند که  متغیرهای مختلفی از انواع روانشناختی، اجتماعی، اقتصادی و پزشکی در آن دخیل هستند. هدف پژوهش حاضر بررسی مدل مفهومیِ تأثیر طرحواره‌های ناسازگار اولیه بر راهبردهای مقابله‌ای با در نظر گرفتن نقش میانجی سواد سلامت در بیماران مبتلا به سرطان بود.
روش کار: این پژوهش توصیفی- همبستگی مبتنی بر روش مدلسازی معادلات ساختاری است. جامعه آماری شامل بیماران 20 تا 60 ساله مبتلا به سرطان مراجعه کننده به مراکز درمانی خصوصی شهر تهران از 1 اردیبهشت تا 30 شهریور سال 1403 بوده؛ که 665 نفر با روش نمونه­گیری در دسترس به­ عنوان نمونه انتخاب شده­­اند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه­های طرحواره های ناسازگار اولیه (1998)، سواد سلامت بزرگسالان (1401) و مقابله با شرایط پراسترس (1990) استفاده شده­ است. تحلیل داده ها در سطح معناداری 05/0 با روش مد­سازی معادلات ساختاری، در نرم­افزارهای SPSS25 و Amos24  انجام شد.
 نتایج: طرحواره های ناسازگار اولیه رابطه منفی معناداری  با سواد سلامت دارند(001/0 P<، 84/0-β =)، و با راهبردهای مقابله ای رابطه مثبت معنادار (001/0  P< ، 25/0β =) همچنین سواد سلامت با راهبردهای مقابله ای رابطه منفی معنادار داشت (001/0  P< ، 83/0-β =) و نقش میانجی معناداری در ارتباط میان طرحواره های ناسازگار اولیه و راهبردهای مقابله ایفا کرد (001/0>P،   25/0 β =). شاخص های برازش  مدل ( 916/0=GFI، 91/0=IFI، 909/0=CFI  و 078/0 RMSEA=) نشان دهنده انطباق مطلوب مدل با داده ها بود .
نتیجه­گیری: طرحواره‌های ناسازگار اولیه با تضعیف سواد سلامت و شکل‌گیری راهبردهای مقابله‌ای غیرسازگارانه در بیماران مبتلا به سرطان مرتبط هستند. ارتقای سواد سلامت می‌تواند به‌عنوان متغیرمیانجی در تعدیل اثرات منفی این طرحواره‌ها، نقش مهمی در بهبود راهبردهای مقابله‌ای ایفا کند. استفاده از مداخلات آموزشی برای افزایش سواد سلامت می‌تواند در فرآیند روان‌درمانی و توان‌بخشی این بیماران مفید واقع شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله طرحواره‌های ناسازگار اولیه، راهبردهای مقابله ای، سواد سلامت، سرطان
عنوان انگلیسی Modeling of the Mediating Role of Health Literacy in the Relationship Between Early Maladaptive Schemas and Coping Strategies in Cancer Patients
چکیده انگلیسی مقاله Background and Aim: Cancer patients face numerous psychological and physical challenges in which various psychological, social, economic and medical variables are involved. This study aimed to model the structural equations of coping strategies in cancer patients based on early maladaptive schemas with the mediating role of health literacy.
Materials and Methods: This was a correlation analysis study based on structural equation modeling. The statistical population consisted of cancer patients aged 20 to 60 years visiting private medical centers in Tehran between April 20th and September 21st, 2024, from among whom 665 participants were selected through convenience sampling. Data were collected using the Early Maladaptive Schemas Questionnaire (1998), the Adult Health Literacy Questionnaire (2023), and the Coping with Stressful Situations Inventory Questionnaire (1990) and analyzed using the structural equation modeling methods using SPSS 25 and Amos 24 software at a significance level of 0.05.
Results: Data analysis showed that the early maladaptive schemas had a statistically negative relationship with health literacy (β = ─ 0.84, p < 0.001) and a positive relationship with coping strategies (β = 0.25, p < 0.001). In addition, health literacy had a negative association with coping strategies (β = 0.83, p < 0.001). In addition, health literacy had a negative association with coping strategies (β=─0.83, p<0.001).and an intermediary role in the association between primary maladaptive schemas and coping strategies (β=0.25, p<0.001). Goodness-of-fit indices indicated an adequate fit of the model (GFI = 0/916, IFI = 0/910, CFI = 0/909, and RMSEA = 0.078).
Conclusion: The findings show that early maladaptive schemas are associated with low
health literacy and coping behaviors in cancer patients. Improving health literacy can, as a mediating variable, moderate these negative effects, and can also contribute to better constructive coping behaviors. Educational interventions to increase health literacy can be useful in mental therapy and rehabilitation.
 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Early Maladaptive Schemas, Coping Strategies, Health Literacy, Cancer
نویسندگان مقاله جواد سیاه مشتهء | Javad Siahmoshtei
PhD. Student, Department of Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
دانشجوی دوره دکتری، گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

محمود زیوری رحمان | Mahmoud Zivari Rahman
Assistant Professor, Department of Educational Sciences and Counseling, Sayyed Jamaleddin Asadabadi University, Asadabad, Iran
استادیار، گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی، اسدآباد، ایران

نیلوفر میکائیلی | Niloofar Mikaeili
Professor, Department of Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
استاد، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

نشانی اینترنتی http://sjsph.tums.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-265&slc_lang=other&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده other
موضوعات مقاله منتشر شده بهداشت عمومی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات