| چکیده فارسی مقاله |
سابقه و هدف: گیاه مُفَرّاح با نام علمی Nepeta crispa Willd. از خانواده نعناعیان، ازجمله گیاهان انحصاری ایران محسوب می‌شود. پراکندگی این گیاه در ایران محدود به غرب کشور (استان همدان) است. در این تحقیق، این گیاه از سه رویشگاه اَرزان‌فود (شهرستان همدان)، گَشانی (شهرستان تویسرکان) و پیست اسکی (شهرستان همدان) به ترتیب با ارتفاع 3021، 2783 و 2686 متر از سطح دریا در مرحله گل‌دهی جمع‌آوری و محتوای ترکیب‌های اسانس و ترکیبات فرار محلول در آب (عرق) آن ارزیابی شد. هدف از این مطالعه، مقایسه ترکیبات اسانس و عرق این گیاه در رویشگاه‌های مختلف به منظور شناسایی تفاوت‌های اجزای اصلی اسانس و عرق و تأثیر برخی ویژگی‌های اکولوژیکی بر ترکیبات فرار اصلی این گیاه است.
مواد و روش‌ها: نمونه‌های گیاهی خشک شده در سایه، به روش تقطیر با آب، توسط دستگاه کلونجر به مدت 3 ساعت اسانس‌گیری شد. بعد از اتمام اسانس‌گیری و جمع‌آوری نمونه‌های اسانس، شیر قسمت خروجی کلونجر باز گذاشته شد تا مایع حاصل از میعان بخارات به عنوان نمونه عرق، جمع‌آوری شود. ترکیبات فرار محلول در آب این گیاه با استفاده از حلال اتیل استات جداسازی شد. اسانس و عرق حاصل با استفاده از دستگاه GC-FID و GC/MS تجزیه گردید.
نتایج: نمونه‌های جمع‌آوری شده از ارزان فود، گشانی و پیست اسکی، به ترتیب دارای 2.01، 1.97 و 1.82 درصد (وزنی/وزنی) اسانس بوده و ترکیبات فرار محلول در عرق آنها نیز به ترتیب 0.15، 0.11 و 0.12 گرم در 100 میلی‌لیتر عرق بود. با اینکه ترکیب‌های اصلی اسانس مفراح 8،1-سینئول (49.4%، 48.5% و 60%)، 4aα,7β,7aα-نپتالاکتون (27%، 3.7% و 8.3%)، 4aα,7 α,7aα-نپتالاکتون (0.1%، 23.5% و 7.2%) و بتا-پینن (4.3%، 5.4% و 6.1%) به ترتیب در نمونه‌های ارزان‌فود، گشانی و پیست اسکی بدست آمد، اما ترکیب‌های عمده عرق این گیاه 4aα,7β,7aα-نپتالاکتون (74.1%، 40.3% و 57.1%)، آلفا-پینن اکسید ( 4.6%، 7.1% و 5.2%) و ترانس-پارا-منت-6-ان-8،2-دی اول ( 1.5%، 32.7% و 8.2%) شناسایی شد.
نتیجه‌گیری: اختلاف بازده اسانس گیاه مفراح در رویشگاه‌های مختلف، نشان‌دهنده تأثیر ویژگی‌های اکولوژیک بر کمیت اسانس می‌باشد. در این تحقیق بالاترین بازده اسانس مربوط به نمونه ارزان‌فود با مقدار 2.1% بود، در حالی که این منطقه دارای بالاترین ارتفاع از سطح دریا نسبت به سایر مناطق می‌باشد. به‌طورکلی 22 ترکیب در اسانس این گیاه شناسایی شد. از این تعداد ترکیبات در نمونه ارزان‌فود، گشانی و پیست اسکی به ترتیب تعداد 18، 20 و 17 ترکیب شناسایی گردید. در حقیقت، ترکیب اصلی اسانس گیاه مفراح 8،1-سینئول و فراوان‌ترین ترکیب عرق آن 4aα,7β,7aα-نپتالاکتون می‌باشد. آنالیز عرق گیاهN. crispa برای اولین بار منتشر می‌شود. |
| چکیده انگلیسی مقاله |
Background and Objectives: Nepeta crispa Willd., commonly known as Mofarrah, is an endemic plant of Iran belonging to the Lamiaceae family. Its distribution in Iran is limited to the western region, specifically Hamadan province. In this study, the plant was collected from three habitats in Hamadan province, Arzanfood (Hamedan city), Gashani (Tuyserkan city), and Piste Eski (Hamedan city) at elevations of 3021, 2783, and 2686 meters above sea level, respectively, during the flowering stage. The research aimed to investigate the essential oil content and water-soluble volatile compounds (hydrosol) of N. crispa and to compare these compounds across different habitats. The study also sought to identify variations in essential oil main components and hydrosol to evaluate the influence of ecological characteristics on the plant's chemical composition.
Methodology: The plant samples were shade-dried, and essential oil was extracted using a Clevenger apparatus for 3 hours. Water-soluble volatile compounds (hydrosol) were collected by leaving the exit part of the Clevenger open to condense vapor into liquid. The hydrosol was then separated using ethyl acetate solvent in a separatory funnel. The essential oil and hydrosol were analyzed using GC-FID and GC/MS.
Results: The essential oil yields from the Arzanfood, Gashani, and Piste Eski samples were 2.01%, 1.97%, and 1.82% (w/w), respectively. The concentration of water-soluble volatile compounds in the hydrosol were 0.15, 0.11, and 0.12 grams per 100 ml, respectively. The primary compounds identified in the essential oil were 1,8-cineole (49.4%, 48.5%, and 60%), 4aα,7β,7aα-nepetalactone (27%, 3.7%, and 8.3%), 4aα,7α,7aα-nepetalactone (0.1%, 23.5%, and 7.2%), and β-pinene (4.3%, 5.4%, and 6.1%) for Arzanfood, Gashani, and Piste Eski, respectively. In the hydrosol, the main components were 4aα,7β,7aα-nepetalactone (74.1%, 40.3%, and 57.1%) and α-pinene oxide (4.6%, 7.1%, and 5.2%).
Conclusion: The variation in essential oil yield across different habitats highlights the impact of ecological factors on the quantity of essential oil. The highest essential oil yield (2.01%) was observed in the Arzanfood sample, which also has the highest elevation among the studied regions. A total of 22 compounds were identified in the essential oil, with 18, 20, and 17 compounds detected in the Arzanfood, Gashani, and Piste Eski samples, respectively. The dominant compound in the essential oil was 1,8-cineole, while 4aα,7β,7aα-nepetalactone was the most abundant compound in the hydrosol. This study marks the first report on the hydrosol analysis of N. crispa from different habitats. |