|
|
جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، جلد ۲۶، شماره ۳، صفحات ۲۲۵-۲۳۸
|
|
|
| عنوان فارسی |
بررسی اثر سیستمهای شکل‌زا بر مورفولوژی حوضه های آبریز |
|
| چکیده فارسی مقاله |
در این مقاله نتایج مقایسه سیستماتیک بین مورفولوژی حوضه های آبریز برای پیش بینی تغییر شکل این حوضه ها در طی مراحل رشد ارائه شده است و مهمترین شالوده ای که بر مبنای آن اندازه گیری های مربوط به شکل حوضه ها انجام پذیرفته طبقه بندی ایران به چهار سیستم شکل‌زا بوده است تا نقش و تأثیرگذاری این سیستمها در به وجود آمدن روابط هویت زا در حوضه ها مورد ارزیابی قرار گیرد. به این منظور، در هر یک از چهار سیستم شکل‌زای موجود در ایران (سیستمهای رطوبتی، برودتی، حرارتی و حرارتی- رطوبتی) ده حوضه آبریز انتخاب شد و در ابتدا از نمایه های گراولیوس و ضریب دایره ای برای بررسی مورفولوژی حوضه ها استفاده گردید. سپس رابطه بین طول رودخانه اصلی و مساحت حوضه در چهارچوب قانون هک در هر گروه از حوضه ها در قالب مدلهای رگرسیونی بررسی شد. نتایج به دست آمده حاکی از وجود روابط آلومتریک بین دو مؤلفه طول رود اصلی و مساحت حوضه در سیستمهای شکل‌زا بود. همچنین شکل این توابع به عنوان شاخصی برای نوع اثر فرایند غالب در محیط (فرسایش رودخانه ای) در نظر گرفته شد، بنابراین توان معادله هک به عنوان شاخص اثر سیستم های شکل‌زا بر حوضه های آبریز مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهند حوضه ها در هر یک از سیستمهای شکل‌زا بطور متفاوتی دچار فرسایش می شوند و مقایسه توانهای معادله هک نشان داد که بیشترین میزان کشیدگی در شکل حوضه ها در طی زمان در سیستم شکل‌زای حرارتی- رطوبتی روی می دهد و بنابر معادلات بدست آمده این میزان کشیدگی در طی مراحل رشد افزایش نیز خواهد یافت و بیشترین میزان کروی بودن حوضه ها در حوضه های آبریز واقع در محدوده رطوبتی مشاهده می شود. |
|
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
حوضه های آبریز، آلومتری، قانون هک، سیستمهای شکل‌زا، |
|
| عنوان انگلیسی |
Influence of morphogenetic systems on basin shape |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
1- Introduction A large number of geomorphological studies in drainage basins are referred to relations between basin components as a system, and therefore, drainage basins are known as geomorphic systems. The application of the system theory in geomorphology, leads geomorphologists to an analogy from biology in using the concept of allometry. The term allometry was first defined by Huxley and Teissier (1936) in biology. They also agreed on using terminology for discussing concepts and relations. Allometry is the study of the relationship of size to shape and states that relative change of part of a system is a constant fraction of changes of the entire system or another part of that system (Bull, 1975). This relation is expressed as a power function in the form of . Where y is some variable, x is a measure of size, and b is some scaling exponent. In this paper, in addressing this kind of scaling, Hackâs law was emphasized because it could show the basin shape changes under allometric relations. This relation is central to the study of scaling in river networks. 2- Methodology In current study, results of evaluations of 40 drainage basins morphology were presented to predict the changes of basin shape through evolution process. This evaluation was on the basis of location of these basins in four morphogenetic systems in Iran. Also the role of these systems (include humid, cold, warm and humid-warm systems) in creation of special relations (allometric relations) was studied. For this purpose, in each morphogenetic system, 10 basins were selected and to define the basin shape, compactness (gravelius) and circularity indices were calculated. Then, the relations between main stream length and basin area in each group of basins (in Hackâs law framework) were analyzed and the exponent of Hackâs equation was used as an index for the effect of morphogenetic systems on drainage basins shape. Hackâs exponent âhâ is empirically found to lie in the range from 0.5 to 0.7. (l=main stream length, L= basin length, a=basin area). , 0.5 |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
|
|
| نویسندگان مقاله |
لیلا گلی مختاری | goli mokhtari
دانشگاه حکیم سبزواری
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه حکیم سبزواری (Hakim sabzevari university)
|
|
| نشانی اینترنتی |
http://gep.ui.ac.ir/article_18756_c4b7e9bd649a0de5931f1016bf418cd1.pdf |
| فایل مقاله |
اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/761/article-761-338482.pdf |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
|
| نوع مقاله منتشر شده |
|
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|