این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
نامه هنرهای نمایشی و موسیقی، جلد ۱۵، شماره ۳۸، صفحات ۳۹-۵۹
عنوان فارسی از سوژه‌ی ناظر تا ابژه‌ی تحت‌نظر؛ نظارت به‌مثابه‌ی فرم زیباشناسانه در فیلم‌های «به رنگ ارغوان» (۱۳۸۳) و «ماجرای نیم‌روز» (۱۳۹۵)
چکیده فارسی مقاله میشل فوکو، متفکر و مورخ فرانسوی قرن بیستم، در کتاب مراقبت و تنبیه با تکیه بر ایده‌ی زندان سراسربین مفهوم نظارت سراسربینانه را مورد واکاوی قرار می‌دهد. سراسربین که از معماری ویژه‌ای برخوردار است، زندانیان را به‌صورت پیوسته در معرض رویت‌پذیری یک ناظر مرکزی که در تاریکی مخفی است، واقع می‌کند. فوکو مکانیسم‌های مراقبتی در زندان سراسربین را به‌منزله‌ی سازوکارهای نظارتی قدرت‌های سیاسی مدرن به‌منظور برقراری نظم اجتماعی در جامعه تشریح می‌کند. در سال‌های اخیر گفتمان نظارت سراسربینانه متأثر از اندیشه‌های میشل فوکو، مورد توجه نظریه‌پردازان سینما قرار گرفته و بحثی را در باب سینمای نظارت در مطالعات فیلم گشوده است. اندیشمندان این حوزه با تأکید بر قرابت میان عمل نظارت و فرم سینمایی، کوشیده‌اند شیوه‌های بهره‌گیری از این مفهوم در آثار سینمایی را مورد مطالعه و تحلیل قرار دهند. در این رویکرد آن‌ها بر گذار از بهره‌گیری مضمونی از ایده‌ی نظارت سراسربینانه به رواج کاربرد رویکردهای فرمال در بنیان زیباشناسانه فیلم‌ها توجه نشان داده‌اند. از طرفی در سینمای ایران می‌توان نمونه‌های قابل‌توجه‌ای را مورد بحث قرار داد که ایده‌ی نظارت سراسربینانه را دستمایه‌ی بنیان روایی و ساختار فرمی خود قرار داده‌اند. بااین‌حال تاکنون هیچ پژوهشی در سینمای ایران انجام نشده است که بر بازنمود نظارت در فرم زیباشناسانه فیلم‌ها تمرکز کرده باشد. پژوهش حاضر در ابتدا می‌کوشد به چیستی مفهوم نظارت سراسربینانه از منظر اندیشه میشل فوکو بپردازد و در گام بعد رویکردهای تحلیلی نظریه‌پردازان حوزه‌ی مطالعات فیلم در تبیین مفهوم سینمای نظارت را مورد مطالعه قرار دهد. در انتها نیز با تمرکز بر دو فیلم «به رنگ ارغوان» (ابراهیم حاتمی‌کیا،1383) و «ماجرای نیم‌روز» (محمدحسین مهدویان، 1395) چگونگی بهره‌گیری مضمونی و فرمی از نظارت در این دو اثر را مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های این پژوهش آشکار می‌سازد این دو اثر به شیوه‌های مختلف از فرم سینمایی به‌منظور بازتاب ایده‌ی نظارت سراسربینانه بهره جسته‌اند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله نظارت سراسربینانه، میشل فوکو، سینمای نظارت، به رنگ ارغوان (1383)، ماجرای نیم‌روز (1395)،
عنوان انگلیسی From the Surveilling Subject to the Surveilled Object; Surveillance as an Aesthetic Form in The Color Purple (2010) and Midday Adventures (2017)
چکیده انگلیسی مقاله The present article analyzes the representation of surveillance in The Color Purple (2010) and Midday Adventures (2017) with an aesthetic approach. Regarding the idea of Panopticon surveillance, the selected movies for case study are two notable films in post-revolutionary Iranian cinema. Michel Foucault, the French thinker and historian of the 20th century, in his book, Discipline and Punish: the Birth of the Prison, based on the idea of ​​the Panopticon prison, analyzes the concept of Panopticon surveillance. The Panopticon, a fundamentally new type of prison, was designed in the 18th century by Jeremy Bentham, an English utilitarian philosopher. This modern prison exposes the cells of prisoners to a supervisor who is hidden in the darkness of central tower. Foucault describes the surveillance mechanisms in the Panopticon as the surveillance mechanisms of modern political powers in order to maintaing sociopolitical order in society. In recent years, the discourse of surveillance influenced by the thoughts of Michel Foucault has formed a discussion about surveillance cinema in film studies. By reviewing the works of early cinema, the theoreticians of this field have confirmed the inherent links and affinities between surveillance and medium of cinema and have paid attention to thematic and structural ways of using it in films. Also they have studied the ways of using this concept in movies by emphasizing the affinity between the surveillance and the cinematic form. In this approach, they have paid attention to the moving from a thematic concern to structural engagement of surveillance in the aesthetic foundation of films. In Iranian cinema, one can find significant examples that have used the idea of Panopticon surveillance in an considerable way. The present research first tries to examine the idea of Panopticon surveillance in Michel Foucault's thought and in the next step to study the analytical approaches of film scholars in explaining the concept of surveillance cinema. At the end, by focusing on the selected films, the structural application of surveillance in these two works is examined. The findings of this research reveal that these two works have used structural elements in different ways to reflect the idea of surveillance in their aesthetic forms.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله نظارت سراسربینانه, میشل فوکو, سینمای نظارت, به رنگ ارغوان (1383), ماجرای نیم‌روز (1395)
نویسندگان مقاله نسترن دره‌گیرائی |
دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر ایران، تهران، ایران

علیرضا صیاد |
دانشیار گروه سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر ایران، تهران، ایران

نشانی اینترنتی https://dam.journal.art.ac.ir/article_1340_e85c28d125d86ccd1fd6e1a70ccb2577.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات