پژوهش و توسعه جنگل، جلد ۱۰، شماره ۲، صفحات ۲۲۳-۲۴۰

عنوان فارسی واکاوی عوامل مؤثر در بروز جرم در منابع طبیعی با استفاده از روش تحلیل مضمون
چکیده فارسی مقاله مقدمه و هدف: منابع طبیعی از ارکان جدایی­ناپذیر زندگی انسان­ها به­شمار می­روند. امروزه عرصه­های منابع طبیعی در برنامه­های توسعه در کشورهای مختلف یکی از ارکان اصلی در فرایند توسعه پایدار محسوب می­شوند. امروزه تخریب منابع طبیعی و بهره­برداری بی­رویه از این منابع، ازجمله مهم­ترین چالش­های پیش روی برنامه­های توسعه است، به­گونه­ای که بسیاری از سکونتگاه­های انسانی در اثر بروز این چالش­ها، به سمت ناپایداری پیش می­روند. براساس پژوهش­ انجام­شده 87 درصد از عوامل تخریب در منابع طبیعی کشور، انسانی و تنها 13 درصد عوامل طبیعی است. استان گلستان با مساحت 20367 کیلومتر مربع در شمال ایران قرار دارد. بررسی­های انجام شده حاکی از تخریب بوم­سازگان­های منابع طبیعی در داخل استان است. حجم بالای بروز جرایم در منابع طبیعی استان گلستان و تخریب گسترده آن، ضرورت بررسی دقیق دلایل بروز جرایم مرتبط با منابع طبیعی و راهکارهای جلوگیری از آنها را بیش از پیش نمایان می­سازد تا ضمن اصلاح و برطرف کردن دلایل، زمینه بهبود وضعیت مدیریت منابع طبیعی در استان گلستان فراهم شود. تاکنون بررسی­های محدودی در زمینه دلایل بروز جرم در منابع طبیعی انجام شده است، اما تحقیق کیفی حاضر در تلاش است برای نخستین بار براساس روش تحلیل مضمون به بررسی دلایل بروز جرم در منابع طبیعی بپردازد.
مواد و روش­ها: این پژوهش کیفی و کاربردی بوده و با رویکرد تحلیل موضوعی انجام شده است. انجام مصاحبه­ها در بازه زمانی مهرماه تا اسفندماه 1401 انجام شد. مشارکت­کننده­ها در این پژوهش کارشناسان یگان حفاظت و مدیران ادارات منابع طبیعی شهرستان­های رامیان، کلاله و گالیکش واقع در شرق استان گلستان بودند. براساس اصل اشباع نظری با تعداد 21 نفر مصاحبه انجام شد. در مجموع حدود 27 صفحه متن مصاحبه به­دست آمد. این حجم از مطالب حدود شش هزار کلمه برای تحلیل داده­های مرتبط با مؤلفه­های جمع­آوری اطلاعات فراهم کرد. به­منظور دستیابی به هدف اصلی پژوهش، از فرآیند تحلیل محتوای سه مرحله‌ای کینگ و همکاران (2018) برای بررسی چالش‌های مرتبط با وقوع جرم در منابع طبیعی استفاده شد. در مرحله اول برای انجام کدگذاری باز، محتوای تمامی مصاحبه­ها پیاده­سازی و سپس کدگذاری باز آنها انجام شد. در این مرحله 154 کد اولیه با قوی­ترین قدرت مفهومی از متن مصاحبه استخراج شد. در مرحله بعد با شناسایی شباهت­ها و تفاوت­ها، 21 زیرمضمون شناسایی شد. سپس مضامین فرعی که بیشترین شباهت معنایی و مفهومی را نشان می‌دادند در کنار یکدیگر قرار گرفتند و مضامین سازمان‌دهنده (اصلی) شمارش شدند. در نهایت برای ترسیم شماتیک شبکه از نرم­افزار MAXQDA20 استفاده شد.
یافته­­ها: بر اساس نتایج این پژوهش، عوامل مؤثر بر وقوع جرم را می‌توان در دو موضوع کلی بررسی کرد: عوامل فرابخشی شامل سه موضوع فرعی «عوامل حقوقی»، «عوامل اقتصادی» و «عوامل اجتماعی و فرهنگی، و عوامل بخشی». در میان مقوله‌های تبیین‌کننده عوامل قانونی وقوع جرم، زیرمجموعه «حجم بالای پرونده‌های قضایی و مراحل طولانی قضایی» با 14 تکرار برجسته است که بیشترین استناد را در بین عوامل هشت­گانه به خود اختصاص داده است. زیرمجموعه­های «عدم برخورد قاطع با متخلفان و «عدم قوانین و مقررات قانونی (نقص و به روز نبودن قوانین)» به­ترتیب دارای 9 و 7 تکرار هستند. همچنین از جمله عوامل اقتصادی وقوع جرم، مقوله «فقر زندگی و شکنندگی اقتصاد خانوار» با 14 تکرار بیشترین استناد را دارد و زیرمضمون­های «بیکاری» و «وجود تقاضای بازار بدون پیش­بینی قانونی» به ترتیب با 6 و 5 تکرار دنبال می­شوند. سومین موضوع که عوامل فرابخشی وقوع جرم را تبیین می­کند، موضوع فرهنگی-اجتماعی مؤثر بر وقوع جرم است که از دو زیرمجموعه «فشار سیاسی و برداشت نادرست مسئولان نسبت به مسائل علمی مرتبط با حفاظت از منابع طبیعی» و «عدم آگاهی فرهنگی زیست محیطی» تشکیل شده است. در این میان، مقوله «فشار سیاسی و برداشت نادرست مسئولان از مسائل علمی مرتبط با حفاظت از منابع طبیعی» با 11 مورد بیشترین تکرار را دارد. بررسی عوامل درون سازمانی مؤثر بر وقوع جرم نشان داد که زیرمجموعه­های «نیروی انسانی ناکافی برای حفاظت» و «عدم حمایت قانونی از نیروهای حفاظتی» به ترتیب با 15 و 12 تکرار مهم­ترین هستند.
نتیجه­­گیری کلی: کنترل جرایم و ناهنجاری­های اجتماعی در حوزه منابع طبیعی و اراضی ملی نیازمند سیاست­گذاری مناسب در هر یک از مراحل تقنینی، اجرایی و قضایی است. بررسی نتایج مصاحبه با کارشناسان و مدیران منابع طبیعی شهرستان‌های شرق استان گلستان نشان می‌دهد که وقوع جرایم مرتبط با منابع طبیعی و برخورد با آن چالش‌های زیادی وجود دارد. این چالش­ها نیازمند شناسایی راه­حل­هایی است که در حال حاضر در دست بررسی است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله جرم،منابع طبیعی،استان گلستان،تحلیل مضمون،

عنوان انگلیسی Analysis of factors contributing to the occurrence of crime in natural resources: a thematic analysis
چکیده انگلیسی مقاله Background and objectives: Natural resources are fundamental to human life. Today, natural resource areas are considered a key component of sustainable development programs in various countries. The degradation of natural resources and their overexploitation are major challenges facing development programs, leading many human settlements towards unsustainability. Research indicates that 87% of natural resource degradation factors in the country are human-induced, while only 13% are natural. Golestan Province, with an area of 20,367 square kilometers in northern Iran, is experiencing ecosystem degradation. The high incidence of crimes against natural resources in Golestan Province and their widespread destruction highlight the need for a thorough examination of the causes of these crimes and strategies to prevent them. This will help improve natural resource management in Golestan. Although limited research has been done on the causes of crimes in natural resources, this qualitative study aims to analyze these causes for the first time using thematic analysis.
Material and Methods: This research is qualitative and applied, using a thematic analysis approach. Interviews were conducted from October 2022 to March 2023 with experts from the protection units and managers of natural resource departments in the Ramian, Kallaleh, and Galikesh counties in eastern Golestan Province. According to the principle of theoretical saturation, 21 interviews were conducted, resulting in approximately 27 pages of interview text, providing about 6,000 words for data analysis. To achieve the study's main objective, the three-stage content analysis process by King et al. (2018) was used to examine the challenges related to natural resource crimes. In the first stage, open coding was performed on the content of all interviews, resulting in 154 initial codes with the strongest conceptual significance. In the next stage, 21 sub-themes were identified by recognizing similarities and differences. Sub-themes with the greatest semantic and conceptual similarity were grouped together, and organizing themes (main themes) were counted. Finally, the MAXQDA20 software was used to create a schematic network.
Results: According to the study results, factors affecting the occurrence of crimes can be categorized into two main topics: cross-sectional factors and sectional factors. Cross-sectional factors include three subtopics: "Legal Factors," "Economic Factors," and "Social and Cultural Factors." Among the legal factors, "High volume of judicial cases and long judicial procedures" with 14 occurrences was the most cited. Sub-factors "Lack of decisive action against offenders" and "Lack of legal regulations (deficient and outdated laws)" followed with 9 and 7 occurrences, respectively. Among economic factors, "Poverty and economic fragility of households" with 14 occurrences was the most cited, followed by "Unemployment" and "Market demand without legal foresight" with 6 and 5 occurrences, respectively. The third cross-sectional topic is cultural-social factors affecting crime occurrence, consisting of two sub-factors: "Political pressure and incorrect perceptions by officials regarding scientific issues related to natural resource protection" and "Lack of environmental cultural awareness." The sub-factor "Political pressure and incorrect perceptions by officials" had 11 occurrences. Analysis of organizational factors affecting crime occurrence revealed that "Insufficient human resources for protection" and "Lack of legal support for protective forces" were the most important with 15 and 12 occurrences, respectively.
Conclusion: Controlling crimes and social anomalies in the realm of natural resources and national lands requires appropriate policymaking at legislative, executive, and judicial stages. The results of interviews with natural resource experts and managers in the eastern counties of Golestan Province reveal significant challenges related to natural resource crimes and their management. These challenges require the identification of solutions, which are currently under investigation.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله جرم,منابع طبیعی,استان گلستان,تحلیل مضمون

نویسندگان مقاله حبیب الله جاهد |
دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد مرتعداری، دانشکده کشاورزی و منابع‌طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران

امین محمدی استادکلایه |
استادیار، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران

ابوالفضل طهماسبی |
استادیار، دانشکده کشاورزی و منابع‌طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران

حمیده پهلوان زاده |
محقق آزاد، دانش آموخته کارشناسی ارشد طراحی محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران


نشانی اینترنتی https://jfrd.urmia.ac.ir/article_121504_dcfcb07573feab234703fc1b647e925d.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات