این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تنش‌های محیطی در علوم زراعی، جلد ۹، شماره ۴، صفحات ۳۲۹-۳۳۷

عنوان فارسی تأثیر سطوح مختلف آبیاری و زمان برداشت بر برخی خصوصیات زراعی و میزان اسانس گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L.)
چکیده فارسی مقاله مقدمه زنیان (Carum copticum L.) گیاهی یک‌ساله متعلق به تیره چتریان است (Majnoon Hosseini and Davazdah Emami, 2007). بذر زنیان دارای اسانس حاوی تیمول، ترکیبات سیمن، آلفا پینن، بتاپینن، گاما ترپینن، میرسن و لیمونن می­باشد (Majnoon Hosseini and Davazdah Emami, 2007; Khajeh et al., 2004). زمان بندی و برنامه ریزی آبیاری بر اساس مراحل رشد و نمو گیاهان و یا بر اساس کاهش میزان آب قابل دسترس گیاهان صورت می­گیرد تا از این طریق آب لازم به صورت دقیق و به موقع به محصول زراعی رسانده شود. این تکنیک­ها در راستای حفاظت، افزایش بهره وری و پایداری آب کشاورزی می­باشد. تنش آب به طور قابل ملاحظه ای رشد، متابولیسم، فتوسنتز و عملکرد گیاهان را کاهش می­دهد، اما در برخی از گیاهان دارویی کمبود آب مواد موثره را از قبیل اسانس­ها افزایش می­دهد. حیدری و همکاران (Heidari et al., 2012) طی تحقیقی در گیاه آنیسون نشان دادند که عملکرد دانه و عملکرد اسانس تحت تأثیر تنش خشکی و زمان­های برداشت قرار گرفت. رضائی چیانه (Rezaei-Chiyaneh, 2011) گزارش کرد که با افزایش فاصله آبیاری تعداد چتر در گیاه، تعداد دانه در هر چتر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد اسانس در گیاه رازیانه به‌طور معنی‌داری کاهش یافت، اما تنش خشکی باعث افزایش تولید اسانس دانه شد. با وجودی که در مورد اثر تنش آبی برمحصولات زراعی تحقیقات وسیع و جامعی انجام گرفته، اما رفتار گیاهان دارویی در چنین شرایطی به خوبی مطالعه نشده است. این تحقیق با هدف بررسی نحوه واکنش گیاه دارویی زنیان در طول دوره رسیدگی دانه به کمبود آب اجرا گردید تا ضمن تعیین سطح آبیاری مطلوب، تأثیر تیمارهای متفاوت آبیاری و زمان برداشت بر خصوصیات زراعی و تغییرات کمی اسانس در دانه زنیان تعیین گردد. مواد و روش‌ها آزمایشی در سال زراعی 1390-1389 در مزرعه‌ای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده با طول جغرافیایی ْ45 و َ24 و عرض جغرافیایی ْ36 و َ57 و ارتفاع 1328 متر از سطح آب‌های آزاد اجرا شد. میانگین­های متوسط دما و بارندگی سالیانه در طی یک دوره ده‌ساله به ترتیب برابر 12/40 درجه سانتی­گراد و 323 میلی‌متر گزارش شده است. بافت خاک مزرعه از نوع رس-سیلتی است. آزمایش­ به‌صورت کرت‌های خردشده بر پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش­ پنج تیمار آبیارﻯ بر اساس میزان تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (آبیاری بعد از 6، 90، 120، 150 و 8 میلی­متر تبخیر) در کرت­هاﻯ اصلی و سه زمان برداشت (شیری، خمیری و رسیدگی کامل دانه­ها) در کرت­هاﻯ فرعی قرار گرفتند. بذور در عمق سه سانتی‌متر زیر سطح خاک به‌صورت کرتی، در تاریخ 15 فروردین 1390 کشت شدند. بعد از استقرار کامل بوته­­ها، تیمارهای آبیاری اعمال گردید. علف­های هرز در طول فصل رشد بنا به‌ضرورت از طریق وجین دستی کنترل شدند. بر اساس آزمون خاک، کود سوپرفسفات تریپل به میزان 150 کیلو­گرم تماماً قبل از کاشت و کود اوره به میزان 100 کیلوگرم در هکتار به‌صورت سرک (در دو مرحله قبل از کاشت و مرحله ساقه رفتن) به کرت­های آزمایش اضافه شد. هر واحد آزمایشی شامل هشت ردیف کاشت به طول چهار متر، بافاصله‌ی بین ردیف 40 سانتی­متر و روی ردیف 25 سانتی­متر در نظر گرفته شد. همچنین به‌منظور جلوگیری از نشت آب به کرت‌های مجاور، فاصله هر کرت­ اصلی 5/1 متر و فاصله بین دو بلوک سه متر در نظر گرفته شد. به‌منظور استخراج اسانس، 30 گرم نمونه بذری از هر کرت وزن گردید و پس از آسیاب شدن مختصر در 300 میلی‌لیتر آب مقطر در داخل دستگاه کلونجر به مدت سه ساعت جوشانده شد تا اسانس آن استخراج شود. پس از تعیین درصد اسانس، عملکرد اسانس بر اساس عملکرد دانه × درصد اسانس محاسبه شد. جهت تجزیه‌وتحلیل داده­ های به‌دست‌آمده از نرم‌افزار SPSS 16 و مقایسه میانگین ­های به‌دست‌آمده آماری توسط روش آزمون چند دامنه­ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد صورت گرفت. نتایج و بحث نتایج تجزیه واریانس داده­ ها نشان داد که سطوح مختلف تیمارهای آبیاری بر ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس تأثیر معنی­داری داشته است. افزایش فاصله آبیاری از 60 به 180 میلی‌متر تبخیر از تشتک سبب کاهش معنی­دار تمامی صفات مذکور شد. بیشترین عملکرد دانه (1074 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (39/90 کیلوگرم در هکتار) از تیمار آبیاری پس از 60 میلی‌متر تبخیر از تشتک حاصل شد. زمان برداشت بر تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، درصد اسانس و عملکرد اسانس تأثیر معنی­داری داشت. به‌طوری‌که بیشترین عملکرد دانه (931 کیلوگرم در هکتار)، درصد اسانس (4/35 درصد) و عملکرد اسانس (40/13 کیلوگرم در هکتار) از برداشت در مرحله خمیری به دست آمد. نتیجه‌گیری با افزایش فاصله دور آبیاری از 60 به 180 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس کاهش یافت. از آنجایی‌که تیمار آبیاری پس از 90 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر نسبت به تیمار آبیاری پس از 60 میلی‌متر تبخیر از تشتک ازنظر تولید دانه اختلاف معنی­ داری نداشت و زمان برداشت در مرحله خمیری عملکرد بالاتری را نشان داد. بنابراین، توصیه می­گردد که برای کسب حداکثر تولید اسانس و حصول عملکرد قابل‌قبول، گیاه زنیان تحت تنش ملایم خشکی قرارگرفته و برداشت گیاه در مرحله خمیری دانه صورت پذیرد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله

عنوان انگلیسی Effect of different levels of irrigation and harvesting time on some agronomical characteristics and oil production of Carum copticum L.
چکیده انگلیسی مقاله Introduction Ajowan (Carum copticum L.) is an annual plant and herbaceous belonging to the Apiaceae family (Majnoon Hosseini and Davazdah emami, 2007). The main component of ajowan essential oil is Thymol. Other main components of seed oil include α-pinene, β-pinene, p-cymene, γ-terpinene, p-cymine and limonene (Majnoon Hosseini and Davazdah emami, 2007). Irrigation scheduling based on developmental stage or deficit irrigation is the technique of applying water on a timely and accurate basis to the crop, and is the key to conserving water and improving irrigation performance and sustainability of irrigated agriculture (Omidbaigi, 2009). Water stress substantially alters plant metabolism, decreasing plant growth, yield and photosynthesis but in some medicinal plants increase active substances such as essential oil (Bettaieb et al., 2009; Rebey, 2012). Heidari et al (2012) indicated that seed yield and essential oil yield affected by water stress and during maturation stages and found great differences in the essential oil percentage. Rezaei- Chiyaneh (2011) reported that number of umbels per plant, number of seeds per umbels, 1000-seed weight, biological yield, seed yield and essential oil yield significantly decreased with increasing irrigation intervals, but essential oil percentage increased. Despite considerable studies on the effect of drought stress on field crops the information on the behavior of the aromatic and medicinal plants has not been well investigated under water deficiency. Therefore, the main objective of the present study was to find out the effect of water deficit and harvesting time on the performance of plant and change in oil Ajowan in during stage of maturity. And so, it can be determine the optimal irrigation level and harvest time to maximize the seed yield and essential oil content. Materials and methods Field experiment was conducted at the farm located in West Azerbaijan province- city Nagadeh, Iran (latitude of 36, 57' and longitude of 45, 24’ at an altitude of 1328 m above mean sea level) during growing reason of 2010-2011. Treatments included irrigation (Irrigation after 60, 90, 120, 150 and 180 mm evaporation from class A pan) as main plots and harvesting time (milky, dough and maturity stages) as subplots were arranged as split plot based on randomized complete block design with three replications. Mean annual temperature and rainfall were 12.40 ˚C and 323 mm, respectively. The soil was clay- loam. Each plot size was 3.2 m× 4m involving 8 rows with 40 cm between rows and a distance of 25 cm between plants in the row on April 4, 2011. Basic fertilization was applied at the time of soil preparation at rates of 100 kg/ha N and 150 kg/ha p2o5. Weed control was performed manually. Also a block distance the main plot 1.5 meter and three-meter distance between the two blocks were considered to have an effect on both the moisture adjacent plots. The essential oil was isolated from 3o g of the fruits by conventional hydro-distillation for 3 h according to the method described in British Pharmacopeia. The essential oil content was calculated as a percentage. SPSS software was used for statistical analysis. To compare the means of Duncan's multiple range test at 5% probability level was used. Result and discussion Results of ANOVA showed the significant effect of irrigation on the plant height, number of umbels per plant, number of seeds per umbels, 1000-seed weight, biological yield, seed yield, essential oil percentage and essential oil yield. All the mentioned traits significantly decreased with increasing irrigation intervals from 60 to 180 mm evaporation. The highest yield of seed (1074 kg.ha-1) and essential oil yield (39.63 kg.ha-1) were achieved by irrigation after 60 mm evaporation. The effects of harvest date on the number of umbrella per plant, 1000-seed weight, biological yield, grain yield, essential oil percentage and essential oil yield were significant. The highest seed yield (931 kg.ha-1), essential oil percentage (4.35%) and essential oil yield (40.13 kg.ha-1) were obtained in dough stage. Telci et al (2009) compared the variation of fennel fruit essential oil composition during maturation stages and found great differences in the oil composition. Conclusion Increasing irrigation intervals from 60 to 180 mm evaporation resulted in decreasing plant height, umbels per plant, seeds perumbel, seeds per umbelet, 1000-seed weight, biological yield, seed yield and essential oil yield. Since irrigation after 90 mm evaporation of the irrigation after 60 mm evaporation of grain produced no significant difference and stage of dough showed higher performance. Therefore, it is recommended that to maximize essential oil production and achieve acceptable performance of Ajowan plant, it would be grown under moderate water deficit stress and be harvested at hard dough stage.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله

نویسندگان مقاله اسماعیل رضایی چیانه | rezaei chiyaneh
استادیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه ارومیه (Urmia university)

علیرضا پیرزاد |
دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه ارومیه (Urmia university)

بهمن حسینی |
دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه ارومیه (Urmia university)

سید هادی مدنی | seyed hadi
دانشجوی دکتری گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه.
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه ارومیه (Urmia university)


نشانی اینترنتی http://escs.birjand.ac.ir/article_461_7d0040294b8bf7cec451be27e19b3ba1.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/2420/article-2420-321121.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات