|
|
رودکی ( پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی )، جلد ۱۲، شماره ۳۰، صفحات ۷۴-۹۹
|
|
|
| عنوان فارسی |
سخن هست گنجی که من یافتم |
|
| چکیده فارسی مقاله |
هرچند ادبیات و فرهنگ تاجیکی همواره با تحولات و دگرگونی‌های بزرگ اجتماعی بوده، هرگز در هیچ مقطع تاریخی قدرت و توانایی‌اش را ازدست نداده است. سدۀ نوزدهم یکی از دوره‌های بسیار بااهمیت در تاریخ ادب و فرهنگ تاجیک است. شرایط خاص تاریخی حاکم بر این دوره سبب شده بود که تاجیکستان در شرایط سیاسی و اجتماعی دشواری به‌سر برد. در نیمۀ اول عصر نوزدهم ادبیات تاجیک در روند ادبی «دوزبانی» (ازبکی و تاجیکی) قرار داشت. در رهایی از این حالت و برای گسترش ادبیات فارسی‌زبان جریان روشن‌گرایی و معارف‌پروری نقش مهمی ایفا کرد. از نمایندگان مهم این جریان که نقشی انکارناپذیر در روشنگری و بیداری مردم تاجیک داشت، احمد دانش است. یکی از پیروان احمد دانش در اواخر سدۀ نوزدهم که در عمر نه‌چندان طولانی خود، میراث گرانبهایی به یادگار گذاشت، شمس‌الدین شاهین است که در این مقاله شرح مختصری از زندگی و آثار او آمده است. شاهین در مکتب بزرگ ادبیات کلاسیک فارسی و تاجیکی به کمال رسیده و مهارت بلند شاعری حاصل کرده است. از این شاعر جوان‌مرگ غزلیات و قصیده، مسدسات و مخمسات، ترجیع‌بند و ترکیب‌بند، قطعه، رباعی، و آثاری چون داستان لیلی و مجنون، مثنوی ناتمام تحفۀ دوستان و اثر منثور بدایع‌الصنایع باقی مانده است که هرکدام از مهارت و قابلیت او شهادت می‌دهند. جسارت شاهین در تنقید و نکوهش ترتیبات اجتماعی و نظام مملکت‌داری به‌شدت متأثر از احمد دانش است. بررسی آثار شاهین نشان از مقام ویژۀ او در ادبیات تاجیک نیمۀ دوم سدۀ نوزدهم به‌مثابۀ شاعر و نویسندۀ پیش‌قدم دارد. |
|
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
ادبیات تاجیک، تحولات اجتماعی، احمد دانش، شمس‌الدین شاهین، |
|
| عنوان انگلیسی |
Сухан њаст ганље, ки ман ёфтам |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
Њарчанд адабиёт ва фарњанги тољикї њамвора бо тањаввулот ва дигаргунињои бузурги иљтимої буда, њаргиз дар њељ маќтаъи таърихї ќудрат ва тавоноияшро аз даст надодааст. Садаи нуздањум яке аз даврањои бисёр боањаммият дар таърихи адабу фарњанги тољик аст. Шароити хосси таърихии њоким бар ин давра сабаб шуда буд, ки Тољикистон дар шароити сиёсї ва иљтимоии душворе ба сар барад. Дар нимаи аввали асри нуздањум адабиёти тољик дар раванди адабии «дузбонї» (тољикї ва ўзбакї) ќарор дошт. Дар рањої аз ин њолат ва барои густариши адабиёти форсизабон љараёни равшангарої ва маорифпарварї наќши муњимме ифо кард. Аз намояндагони муњимми ин љараён, ки наќше инкорнопазир дар равшангарї ва бедории мардуми тољик дошт, Ањмади Дониш аст. Яке аз пайравони Ањмади Дониш дар авохири садаи нуздањум, ки дар умри на чандон тўлонии худ мероси гаронбањое ба ёдгор гузошт, Шамсиддини Шоњин аст, ки дар ин маќола шарњи мухтасаре аз зиндагї ва осори ў омадааст. Шоњин дар мактаби бузурги адабиёти классики форсї ва тољикї ба камол расида ва мањорати баланд ишоирї њосил кардааст. Аз ин шоири љавонмарг ѓазалиёт ва ќасида, мусаддасот ва мухаммасот, тарљеъбанд ва таркиббанд, ќитъа, рубої ва осоре чун достони «Лайлию Маљнун», маснавии нотамоми «Туњфаи дўстон» ва асари мансури «Бадоеъуссаноеъ» боќї мондааст, ки њар кадом аз мањорат ва ќобилияти ў шањодат медињанд. Љасорати Шоњин дар танќид ва накўњиши тартиботи иљтимої ва низоми мамликатдорї ба шиддат мутаассир аз Ањмади Дониш аст. Баррасии осори Шоњин нишон аз маќоми вижаи ў дар адабиёти тољики нимаи дувуми садаи нуздањум ба масобаи шоир ва нависандаи пешќадам дорад. |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
|
|
| نویسندگان مقاله |
پیوند گلمرادزاده | گلمرادزاده
دکترای فیلولوژی، استاد دانشگاه ملی تاجیکستان
|
|
| نشانی اینترنتی |
http://www.rudaki.org/article_22493_51664d38d494609d81b110e0a94bd538.pdf |
| فایل مقاله |
اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/2416/article-2416-307816.pdf |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
|
| نوع مقاله منتشر شده |
|
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|