پژوهش حاضر با هدف تعیین فرایند تکوین هوش معنوی دانش‏‌آموزان دختر و پسر دوره دوم متوسطه به روش نظریۀ داده‌­بنیاد و بر اساس مدل پارادایمی کوربین و اشتراوس(2008) انجام شده است. مطالعه در شهر تبریز و در سال تحصیلی 99-1398 صورت گرفته است. مشارکت‏‌کنندگان در پژوهش 21 دانش‌­آموز دوره دوم متوسطه، معلمان و افرادی بودند که با دانش‌­آموزان در ارتباط­‌اند. برای نمونه­‌گیری از رویکرد هدفمند و روش نمونه­‌گیری نظری و برای کفایت حجم نمونه از منطق اشباع داده‌­ها استفاده شده است. داده‌­ها از طریق مصاحبه­‌های عمیق نیمه‌­ساختاریافته گردآوری و با نرم‌­افزار MAXQDA10 کدگذاری شده‌­اند. به­‌منظور افزایش اعتبار یافته‌­ها از روش زاویه­‌بندی پژوهشگر و چک کردن داده­‌ها از سوی شرکت‏‌کنندگان استفاده شده است. نتایج نشان داد که شکل‏‌گیری هوش معنوی، فرایندی پیچیده است که از عوامل درونی و بیرونی تأثیر می­‌پذیرد. از آنجا که داده‌‏ها حاکی از تغییر و تحول در کنش/واکنش و عواطف و روحیات افراد در یک روند تکاملی با گذشت زمان و تغییر در شرایط زمینه‏‌ای است، لذا در این مطالعه فرایند به‌­صورت مراحلی پیوسته و درهم تنیده و مرتبط به‌­هم توصیف می‌‏شود. همچنین با توجه به ماهیت کیفی بودن روش، توالی دقیق و مبتنی بر مراحل ثابت برای آن شناسایی نشده است، اما با استنباط از تجارب زیسته و تفاسیر به­‌عمل آمده از سوی مشارکت‏‌کنندگان می­‌توان گفت که این فرایند با درک اهمیت هوش معنوی آغاز می­‌شود و با الگوپذیری و کسب تجارب معنوی شکل می‏‌گیرد و به پیامدهایی می­‌انجامد. در این پژوهش دستیابی به آرامش درونی به­‌مثابه پدیده مرکزی مفهوم‌‏پردازی شده است.