کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، جلد ۱۴، شماره ۲۷، صفحات ۲۴۱-۲۷۰
عنوان فارسی آسیب شناسی نظام تربیّتی خانقاهی صوفیه*
چکیده فارسی مقاله آسیب شناسی نظام تربیّتی خانقاهی صوفیه* دکتر مریم شعبانزاده1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان چکیده یکی از مباحث مهمّ زندگی اجتماعی صوفیه در قرن ششم ، آداب مریدی و مرادی و به طریق اولی اعتقاد به ولایت پیران است. «مرید» یا سالک نوپا «مراد» یا شیخی را در خانقاه برای تعلیم و طیّ طریق می‌یافت تا با قرار دادن روح و جسم خود در اختیارآن استاد و تلمّذ نزد اوراه‌های وصول به حقیقت الهی را دریابد. این نظام تربیّتی علیرغم دستپرورده‌های کمال یافته ای که به جامعۀ بشری عرضه کرده است ، در بستر‌های اجتماعی گوناگون و دوره‌های مختلف، با فاصله گرفتن از اهداف صوفیان راستین، انحراف و کژروی‌هایی را نیز شاهد بوده، زبان انتقاد بسیاری را برانگیخته است. این تحقیق، به بررسی آن دسته از شیوه‌های تربیّتی صوفیه که منجر به فاصله گرفتن برخی صوفیان متأخر از مشی و مرام صوفیان متقدم گشت،می‌پردازد و محدودۀ مورد مطالعه، مجموعه اقوال مشایخ، مندرج در متون معتبرمنثور و منظوم صوفیه از قدیمترین ایّام است تا از این رهگذر، بن مایه‌هایی که به سرسپردگی و انحراف عقیدتی ساده دلان و سوء استفادۀ نیرنگبازان و صوفی نمایان در قرن‌های بعدی منجر گشت، آسیب شناسی گردد. فرضیۀ تحقیق مبتنی بر آن است که هرچند صوفیان در قرون اوّلیّه با خلوص به وادی عرفان و تصوّف گام نهاده بودند، ولی وجود مؤلفه‌هایی در سنّت عرفانی صوفیه که نظام تربیّتی بستۀ رابطۀ مرید و مراد را تعیین می‌کرد،موجب شد که صوفیان از مسیر اصلی فاصله گیرند. در حقیقت، نظام تربیّتی صوفیان هستۀ اوّلیّۀ انحراف را در بطن خود داشت. زیرا با سرسپاری مرید به تعالیم مراد، وی در نظامی‌ استبدادی و بی چون و چرایی قرار می‌گرفته که کرامت انسانی اوبه فراموشی سپرده می‌شده است و اختیار اعمال و آزادی اراده ازوی سلب می‌گردیده است. چنین شیوه­ای با اصول اساسی اسلام مباینت دارد. واژگان کلیدی: مرید، مراد، صوفی نمایان، آسیب شناسی، خانقاه، نظام آموزشی صوفیه. * تاریخ دریافت مقاله: 30/09/1390 تاریخ پذیرش نهایی: 25/11/1391 1- نشانی پست الکترونیکی نویسنده: shabanzadeh_m@yahoo.com
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی
چکیده انگلیسی مقاله
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله
نشانی اینترنتی
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات