این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پیاورد سلامت، جلد ۱۴، شماره ۴، صفحات ۳۸۳-۳۹۳
عنوان فارسی پزشکی و سلامت در ایران باستان، زبان و ادبیات پارسی و دیوان حکیم مشرقی شیرازی
چکیده فارسی مقاله زمینه و هدف: ­مفاهیم و اصطلاحات­ پزشکی را در دو حوزه‌ی­ زبان و ادبیات می­ توان بررسی­ نمود. هدف از این­ مطالعه، بررسی­ واژه ­ی پزشک و اصطلاحات­ پزشکی در ایران ­باستان و در زبان و ادبیات ­پارسی و اشاره ­به­ اصطلاحات ­پزشکی در شعر حکیم ­مشرقی شیرازی(زمان­ صفویان)، جهت آگاهی دانشجویان­ رشته­ های­ پزشکی و پیراپزشکی است به هدف گنجانیدن پیشینه­‌ی­پزشکی ایران از دوران باستان در مطالعات­ پزشکی و پیراپزشکی. روش بررسی: این پژوهش به ­روش­ کتابخانه­ ای و با مرور و مطالعه­ی­ چندمقاله و پایگاه­ داده و حدود پانزده­ کتاب انجام­ شده و از آنجاکه موضوع­ بررسی، پزشکی در ایران و زبان و ادبیات­ پارسی است، پزشکان­غیرایرانی(عرب) یا ایرانیانی که آثارشان به­ زبان­عربی است، از پژوهش خارج­ شده و یا به ذکر نامی از آنها بسنده ­شده ­است. این موضوع در دو حوزه­ ی زبان و ادبیات بررسی­ گردید. یافته­ ها: تاریخ­ پزشکی در ایران به­ قدمت تاریخ­ ایران است؛ در زبان و ادبیات پارسی نیز نفوذ آن به­ خوبی قابل­ مشاهده­ است. ریشه­ی­واژه­ی­پزشک، بئشه­زه(اوستایی) است که در زبان­ پهلوی(پارسی­ میانه) بئشه­زَک و در پارسی­نو به صورت های ­بجشک و پزشک درآمده ­است و امروزه نیز به­ کار می ­رود. نام بسیاری از درمانگران­ باستانی­ ایران امروزه با اصطلاحات­ پرکاربرد پزشکی عجین شده­ است: تریتا از نخستین­درمانگران آریایی است و تریت(treat) در انگلیسی یعنی درمان. نام برخی­ ایرانیان­باستان به­ عنوان نخستین­‌ها در جهان­ پزشکی مطرح است: مهرداد دوم اشکانی نخستین ­ایمنی­ شناس. نیز در این مطالعه، نفوذ پزشکی در ادبیات در شعر حکیم ابوالعلامشرقی­ شیرازی، شاعر عارف ­شیعه­ که اندکی ­پیش­ از سال 970 هجری­ قمری به­ جهان­ آمده ­است و تا سال 1038 ه ق نیز زنده ­بوده­ است، ثابت گردید. نتیجه گیری: پزشکی دانشی وارداتی نیست و قدمت ­­پزشکی در ایران، به ­گواهی­ تاریخ، به­ دیرینگی­ تاریخ ­ایران است. این ­دیرینگی را در خودِ­واژه‌­ی ­پزشک و نام ­نخستین­ پزشکان­ آریایی و ایرانی و مکاتب ­پزشکی ایران­ باستان می­توان ­دید. نام­ جهانیِ ­دانش ­پزشکی از نخستین­ سلسله­ ی­ تاریخی­ ایران(ماد یا همان Medi به ­زبان یونانی) و نیز سینا(cine) مغانی که از نخستین­ درمانگران­ ماد بوده­ است، گرفته­ شده­ است: Medicine. در حوزه­‌ی ­ادبی با غور در شعر مشرقی، آشکار شد که وی از پزشکی آگاهی هایی دارد تا جایی­که بدو حکیم گفته ­اند. آگاهی هایی چون: عناصر تشکیل­ دهنده‌­ی جسم، طبایع و اخلاط چهارگانه؛ نام برخی بیماریها؛ درمان و نام برخی داروها.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله پزشکی ایران باستان، پزشکی در زبان و ادبیات پارسی، شعر مشرقی‌شیرازی
عنوان انگلیسی Medicine and Health in Ancient Iran; Persian Language and Literature and the Divan of Mashreqi Shirazi
چکیده انگلیسی مقاله Background and Aim: Medical concepts can be studied in language and literature. The purpose of this study is to investigate the term"pezeshk" and"medical terminology" in ancient Iran, in Persian language and literature, and in Mashreqi Shirazi poems. Materials and Methods: This research has been done by reviewing and studying three articles, three databases, and about fifteen books. Since the subject of study is "medicine in Iran" and "Persian language and literature", non-Iranian physicians and Iranians whose works are in Arabic have been excluded from this study. Results: The history of medicine in Iran is as old as the history of Iran itself; and its influence can be clearly seen in Persian language and literature. The root of the term"pezeshk" is Avestan(Baesha-za), which has changed to Baesha-zak in the Middle Persian and in Bejeshk and Pezeshk in Parsian, which is still used today. The names of many Iranian ancient therapists are associated today with widely used medical terms: Trita is one of the first Aryan therapists, and his name is the same as"treat". The names of some ancient Iranians are considered as the first ones in the world of medicine, e.g., Mehrdad II Ashkani, the first immunologist. Besides, in this study, the influence of medicine on literature was proved in the poetry of Mashreqi Shirazi(970-1038 AH), a shiite poet. Conclusion: Medicine is not an imported science to Iran and the history of medical science in this country is, as evidenced by history, as old as the history of Iran. This longevity can be seen in the Persian word "pezeshk" itself, and in the names of the first Aryan and Iranian physicians and the medical schools of ancient Iran. The global name of Medicine is taken from the first historical dynasty of Iran, Maad(Medi in Greek), and one of the first Maad healers, Cina(Cine) Moghani. In literature, it is apparent that Hakim Mashreqi was aware of medicine. Such awareness included the constituent elements of the body, name of some diseases, treatment and the name of some drugs.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Medicine of Ancient Iran, Medicine in Persian Language and Literature, Mashreqi Shirazi Poem
نویسندگان مقاله مهدی داداشی آرانی | Mehdi Dadashi Arani
Ph.D. Candidate in Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

غلامرضا مستعلی پارسا | Gholamreza Mastali Parsa
Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

نشانی اینترنتی http://payavard.tums.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1989-4&slc_lang=other&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده other
موضوعات مقاله منتشر شده کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات