|
|
پژوهشنامه تاریخ اسلام، جلد ۱، شماره ۳۴، صفحات ۰-۰
|
|
|
| عنوان فارسی |
بررسی انتقادی سنّتِ عجایب‌نگاری در جهان اسلام؛ مطالعه موردی عجایب‌المخلوقات زکریای قزوینی |
|
| چکیده فارسی مقاله |
عجایب‌نگاری از سنّت‌های رایج در تاریخ نگاری اسلامی بوده‌است. عجایب‌نگاری در آغاز به مثابه یکی از گونه‌های جغرافیانگاری و کیهان‌شناسی اسلامی به وجود آمد و در واقع محصول مشترک تاریخ طبیعی و جغرافیانگاری است. عجایب‌نامه‌ها را می‌توان شکل‌های منحصر به فردی از دایره‌‌المعارف‌ها به شمار آورد که از حیث ادبی، کیهان‌شناسی، جغرافیا و تاریخ طبیعی قابل توجه‌اند. در عجایب‌نامه معمولاً امر واقع با امر غیرواقع در هم می‌آمیزد و پدیده‌ها با بیانی ادبی و اغراق‌گونه و بی‌تحقیق و نقد توضیح داده می‌شوند. در تمدن اسلامی عجایب‌نامه‌های متعددی نگاشته شده‌است. یکی از کامل‌ترین و جامع‌ترین آنها، عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات زکریای قزوینی است. قزوینی در این اثر در قامت یک عالِم طبیعی ظاهر شده و به توضیح مباحث علمی متداول پرداخته است. پرسش اساسی اینجاست که آیا می‌توان عجایب‌نامه‌ها را آثاری علمی و معرفت‌افزا دانست؟ پژوهش حاضر با روش تحلیلی - تطبیقی، توضیح داده که عجایب‌نامه‌ها متعلق به آن بخش از نظام دانایی اسلامی است که مقابل رویکردهای عقلی ـ انتقادی و تجربی قرار می‌گیرد. به دیگر سخن بررسی متن اثر قزوینی و آثار مشابه دیگر حاکی از آن است که مفهوم علم در جهان اسلام از سده ششم به بعد، تا چه میزان با مفهومی که دانشمندان اسلامی در سده‌های سوم و چهارم در نظر داشتند دگرگون شده و به انحطاط گراییده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش عجایب‌نگاری محصول دوره انحطاط علوم در تمدن اسلامی و دور شدن از رویکردهای عقلی ـ انتقادی، تجربی و مشاهده‌گرانه است. |
|
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
|
|
| عنوان انگلیسی |
Critical Study of wonder book writing tradition in the Islamic World; A case study on Zakaria Qazvini's ʿAjāʾib al-Makhlūqāt |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
Wonder book writing has been of customary traditions in Islamic historiography. Wonder book writing first emerged as one type of Islamic geography and cosmology and in fact, it is the common product of natural history and geography. ʿAjāʾib Namah could be considered as unique forms of encyclopedias that are remarkable in terms of literary, cosmology, geography and natural history. In ʿAjāʾib Namah real thing is usually interlace with the unreal and phenomena are explained in a literary and exaggerated way without research and criticism. Multiple ʿAjāʾib Namah has been written in Islamic civilization. One of the most complete and comprehensive among them is Zakaria Qazvini's ʿAjāʾib al-Makhlūqāt. In this work, Qazvini has appeared as a natural scientist and has explained common scientific topics. The key question is whether ʿAjāʾib Namah could be considered as scientific works? This study by using the analytical-comparative method explains that ʿAjāʾib Namah belongs to that part of the Islamic knowledge system that is opposed to rational-critical and empirical approaches. In other words, considering the text of Qazvini's work and other similar works indicates that to what extent the concept of science in the Islamic world from the sixth century onwards has changed and degenerated from the one that Islamic scholars contemplated in the third and fourth centuries. According to the findings of this study, wonder book writing is the product of the science degeneration period in Islamic civilization and getting away from rational, critical, empirical and observational approaches. |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
|
|
| نویسندگان مقاله |
امیرحسین حاتمی | Amir Hossein hatami
دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی قزوین
|
|
| نشانی اینترنتی |
http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-73-89&slc_lang=fa&sid=1 |
| فایل مقاله |
اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1472/article-1472-2414570.pdf |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
تخصصی |
| نوع مقاله منتشر شده |
پژوهشی |
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|