دانش آب و خاک، جلد ۲۱، شماره ۲، صفحات ۲۵-۳۷
عنوان فارسی بررسی غیرخطی بودن فرآیند جریان رودخانه با استفاده از آزمون BDS (مطالعه موردی: رودخانه شهرچای ارومیه)
چکیده فارسی مقاله فرآیند جریان رودخانه یکی از سیستم­هایی است که در مقیاس زمانی و مکانی مکانیسم غیر خطی در آن می­تواند حاکم باشد. در بسیاری از مدل‌های برازشی بر روی سری­های جریان رودخانه از مدل‌های خطی استفاده می­شود در حالی که معمولا فرآیند حاکم بر جریان رودخانه بیشتر ماهیت غیرخطی دارد. با این وجود نوع غیرخطی حاکم بر فرآیند سیستم رودخانه و شدت آن در مقیاس‌های زمانی مختلف مشخص نیست. فرآیند جریان رودخانه شهرچای ارومیه با استفاده از آزمون غیرخطی BDS در چهار مقیاس زمانی سالانه، ماهانه، ده روزه و روزانه مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا ایستایی سری­ها با استفاده از آزمون‌های ADF و KPSS بررسی گردید و سپس آزمون BDS بر روی سری­های باقیمانده جریان صورت گرفت. طبق نتایج حاصله سری‌های سالانه جریان خطی و سری‌های ماهانه غیرخطی بوده ولی سری­های ده روزه و روزانه از شدت غیرخطی بیشتری برخوردارند. بطوری که هرچه مقیاس زمانی کوچکتر می­شود، شدت غیرخطی بودن افزایش می­یابد. استاندارد کردن داده­ها نیز نشان می­دهد که تغییرات فصلی واریانس ممکن است نمایانگر خاصیت غیرخطی در سری‌ها باشد. هم چنین برای بررسی غیرخطی بودن سری­های ماهانه که ماهیت غیرخطی خفیفی داشتند آزمون BDS کارآیی لازم را نداشت و بایستی مطالعات بیشتری در این زمینه صورت گیرد. نتایج این مطالعه نشان داد که برای مدل­سازی سری­های زمانی ماهانه، ده روزه و روزانه به دلیل ماهیت غیرخطی جریان رودخانه بایستی از مدل­های غیرخطی استفاده کرد. در حالی که سری سالانه جریان ماهیت خطی داشته و می­توان با استفاده از مدل‌های خطی سری زمانی به نتایج معقولی دست یافت.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی Nonlinearity Testing of Stream Flow Processes by BDS Test (Case study: Shaharchi River in Urmia)
چکیده انگلیسی مقاله Streamflow processes are commonly accepted as a nonlinear over space and times. In many researches linear time series models have been used for streamflow processes with assumption of linearity. It is better to test nonlinearity of these series before modeling. However, it is not clear what kind of nonlinearity is acting underlying the streamflow processes and how strong the nonlinearity is for the streamflow processes at different time scales. Streamflow data of Shaharchai River in Urmia on four timescales (i.e. yearly, monthly, 10-days and daily) were investigated with BDS test in order to study the character and type of nonlinearity that are present in streamflow dynamics. First stationarity was tested with ADF and KPSS tests then after pre-whitening series with AR models, BDS test was applied to the residuals. All daily and 10 days and monthly streamflow series appeared to be nonlinear but yearly series were linear. It is found that as the timescale increases from a day to a year, the nonlinearity weakens and there are stronger and more complicated nonlinear mechanisms acting at small timescales than at large ones. Standardization with seasonal variance indicated nonlinearity in series. BDS test is not enough powerful for detecting weak nonlinearity like monthly series in the current study and need further investigations. Thus nonlinear time series modeling should be used for daily, 10 days and monthly series. Linear time series models may be applied for yearly series as utilized in this study.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله کیوان خلیلی |
دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تبریز (Tabriz university)

احمد فاخری فرد |
دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تبریز (Tabriz university)

یعقوب دین پژوه |
دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تبریز (Tabriz university)

محمدعلی قربانی | mohammad ali
دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تبریز (Tabriz university)

نشانی اینترنتی http://water-soil.tabrizu.ac.ir/article_1229_65.html
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات