این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
اکتشاف و تولید نفت و گاز، جلد ۱۳۹۱، شماره ۹۲، صفحات ۴۰-۴۲
عنوان فارسی معرفی شرکت‌های برتر نفتی جهان شرکت رویال‌داچ‌شل
چکیده فارسی مقاله شرکت‌های زیادی در جهان به‌مرور زمان حوزه فعالیت اولیه خود را تغییر داده و پس از مدتی، در حوزه‌ای کاملاً جدید به فعالیت پرداخته‌اند، اما در این میان تعداد شرکت‌هایی که تحول کسب‌وکار در آنها جهشی رو به جلو بوده و باعث تثبیت و تحکیم و حتی پیشرفت فوق‌العاده آنها شده، انگشت‌شمارند. اگر متغیر قدمت زمانی را نیز به این معادله بیفزاییم، مسلماً این دامنه تنگ‌تر خواهد شد. شرکت شل یکی از این شرکت‌هاست. تاریخچه شرکت شل فعالیت اولیه شرکت شل در قالبی غیرنفتی شکل گرفت. قبل از سال 1833 مارکوس ساموئل ، پدر یک فروشنده جوان اشیای عتیقه در شرق لندن بود، اما در این سال برای گسترش کسب‌وکار خود، فروش صدف به علاقه‌مندان طبیعت در انگلیس را شروع و به دلیل بازار خوبی که کشف کرده بود، صادرات و واردات صدف دریایی را آغاز کرد[1]. هیچ‌گاه تصور نمی‌رفت که صدف‌های زیر دریا آرام‌آرام به سطح دریا بیایند و به نفتکش‌های غول‌پیکری تبدیل شوند که نفت و فراورده‌های آن را جابه‌جا می‌کنند، اما این استحاله به‌ مرور زمان انجام شد. مارکوس ساموئل پسر به همراه برادرش، راه پدر را در پیش گرفت و تجارت خود را در حوزه‌های مختلف گسترش داد و به بازارهای مختلفی همچون ماشین‌آلات، پارچه و ظروف چینی وارد شد. در راه برگشت از یکی از سفرهای تجاری خود به ژاپن، مارکوس به کسب‌وکار صادرات نفت به باکو و روسیه علاقه‌مند شد، اما جرقه اصلی ورود به حمل‌ونقل دریایی نفت در سال 1890 و همزمان با توسعه نفت در سوماترای اندونزی زده شد[3]. در آن زمان انتقال دریایی نفت برای همه شرکت‌های نفتی معضلی به‌شمار می‌آمد. در بسیاری موارد بشکه‌ها نشت پیدا می‌کردند و فضای بسیاری نیز در کشتی اشغال می‌شد، اما برادران ساموئل ایده به‌کارگیری مخزن با حجم بزرگ را برای نگهداری و حمل آسان‌تر نفت در مسیرهای طولانی به راه انداختند که رویکردی انقلابی بود. ابتکار دیگر آنها استفاده از کانال سوئز بود. در سال 1892 برادران ساموئل از اولین نفتکش‌ها بهره‌برداری کردند. مارکوس در سال 1892 اولین کشتی مخصوص حمل نفت را به کار انداخت. او در اواخر عمر خود که به سرطان نیز مبتلا شده بود، شرکت حمل‌ونقل و تجارت Syndicate Tank را تأسیس کرد که در زمان کوتاهی به شل تغییر نام داد[7]. در همین دوره و در سال 1890 در هلند، دو نفر، به نام‌های آگوست کسلر و هنری دتردینگ در زمان پادشاهی ویلیام سوم، شرکت نفت سلطنتی هلند (رویال‌داچ) را با هدف اکتشاف نفت در آسیا و به‌ویژه اندونزی تشکیل دادند. استراتژی این شرکت در انتقال و ذخیره نفت شبیه استراتژی برادران ساموئل بود. شل و رویال‌داچ برروی هم نیمی از کل صادرات نفت روسیه و خاوردور را دراختیار داشتند. رقابت نابودکننده این دو کمپانی، موجبات ایجاد نقطه شروع را برای دتردینگ که مصمم بود مذاکرات سرنوشت‌سازی را برای پیوند با رقیب بزرگ خود، مارکوس ساموئل آغاز کند، فراهم آورده بود. در سال‌های آغازین قرن بیستم (سال 1907)، شرکت نفت سلطنتی هلند با شرکت انگلیسی شل، متحد و پس از ادغام، شرکت نفتی رویال‌داچ‌شل متولد شد. سهم شرکت حمل‌ونقل شل 40درصد و سهم شرکت رویال‌داچ 60درصد بود. شرکت تازه‌تأسیس خیلی سریع به شهرت رسید و توانست مالکیت هشت نفتکش را تصاحب کند. دو سال بعد، تأمین سوخت هواپیمای اولین فردی که بر فراز کانال انگلیس پرواز کرد، از این شرکت بود. شرکت شل در مسیر توسعه در سال 1912 با مشارکت 25درصدی این شرکت، شرکت نفت ترکیه تشکیل شد و در انتهای دهه 1920 به بازارهای امریکا وارد شد. در این سال‌ها رویال‌داچ‌شل یکی از رهبران شرکت‌های نفتی دنیا بود و با تصاحب 10درصد نفتکش‌های جهان، 15درصد نفت‌خام دنیا را تأمین می‌کرد، اما این پایان راه توسعه شرکت شل نبود. این شرکت در سال 1919 کنترل شرکت نفت مگزیکن ایگل را به‌دست گرفت و در سال 1921 شرکت شل‌مکس که محصولات خود را با دو برند شل و ایگل در بازار انگلیس عرضه می‌کرد، تشکیل شد. اما در سال 1932 و همزمان با بحران اقتصادی آن دوران، به این مشارکت شرکت نفت انگلیس نیز اضافه شده و شرکت شل‌مکس و بی‌پی تشکیل شد. این مشارکت برای عرضه محصول در بازار انگلیس تا سال 1975 پابرجا بود تا اینکه در این سال این سه برند از هم جدا شدند[3]. در سال 1929 شرکت شیمیایی شل تأسیس و به رویال‌داچ‌شل اضافه شد که بخشی از موفقیت‌های آتی شرکت شل مدیون فعالیت‌های این شرکت بوده است. در سال 1946، رویال‌داچ‌شل برنامه‌های اکتشاف جدیدی در آفریقا و امریکای جنوبی اجرا کرد و اولین نفت زیر دریا را در خلیج مکزیک استخراج کرد. در سال 1949 به شل تغییر نام داده و با تغییر سیاستگذاری خود در دهه 1960 به شرکتی بین‌المللی تبدیل شد و افراد محلی را در رأس پست‌های حساس قرار داد. شعار شل در این دوران «محلی فکر کنید و محلی عمل کنید» بود. در این دهه شل در خاورمیانه حضوری قوی داشت و اکتشافات جدیدی در آزمایشگاه‌های متعدد آن عرضه شد. رزین‌های اپوکسی و شوینده‌های مایع از آن جمله است. همچنین برای اولین بار و در سال 1954 شرکت شل با مشارکت در قرارداد کنسرسیوم به بازار ایران وارد شد. حدود سال 1952 شرکت شل اولین شرکت هلندی بود که از فنّاوری رایانه استفاده کرد. رایانه‌ای از سری فرانتی مارک که در آزمایشگاه آمستردام برپا شد. در سال 1971 مشارکت شل و آجیپ، موفق به کشف بزرگ‌ترین میدان گازی جهان (گنبد شمالی مشترک با پارس جنوبی ایران) در قطر شد که در سال 1973 دولت قطر 25درصد از سهام این مشارکت را خرید. در سال 1974 دولت قطر سهم خود را به 60درصد رساند و در سال 1980 مالکیت قطر بر این مشارکت کامل شد. فعالیت شل به حوزه‌های نفت و گاز منحصر بود تا اینکه در سال 1973، بحران نفتی، شوک قیمتی وارد کرد و این شرکت به دنبال کاهش قیمت و تنوع تولید رفت و اولین گام‌ها را به سمت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر برداشت. در دهه 1990، شل کسب‌وکار ال ان جی را آغاز کرد و سرمایه‌گذاری شل در تولید سوخت‌های تجدیدپذیر، همچون انرژی خورشیدی، انرژی باد، انرژی سوخت‌های پاک و هیدروژن به‌سرعت گسترش یافت. شل در سال 2005 به تجدید ساختار دست زد و براساس انرژی‌های نو، شرکتی را خلق کرد که در بیشتر کشورها به صورت یک گروه جهانی از شرکت‌های انرژی و پتروشیمی عمل می‌کند. هم‌اکنون مرکز مدیریت شرکت رویال‌داچ‌شل در شهر لاهه هلند و برخی از ادارات مهم شل در لندن است. این شرکت جزو چند شرکت اول نفت و گاز جهان است. حوزه فعالیت شرکت شل کل زنجیره نفت و گاز است. از اکتشاف، استخراج و پالایش نفت، آغاز و به توزیع و بازاریابی نفت و محصولات نفتی ختم می‌شود. این شرکت همچنین در زمینه محصولات صنایع پتروشیمی، تولید و تجارت برق و انرژی‌های تجدیدشونده فعالیت می‌کند. شل در بیش از 90 کشور فعال بوده و حدود 90000 نفر کارمند دارد. این شرکت در سال 2011 به‌طور متوسط روزانه 5/3میلیون بشکه نفت تولید کرد و در حال حاضر بیش از 44000 جایگاه اختصاصی عرضه فراورده‌های نفتی و 47 پالایشگاه نفت دارد. درآمد این شرکت در سال 2011 برابر با 470میلیارد دلار بوده که از این میان بیش از دوسوم درآمد خود را از حوزه بالادستی صنعت نفت کسب کرده است[2,3]. لوگوی شرکت شل لوگوی شرکت شل، نمادی از اولین حوزه فعالیتی این شرکت، یعنی صید و تجارت صدف است (شکل 1). نمونه‌های اولیه لوگوی شرکت شل (سال 1900) یک صدف دوکفه‌ای رودخانه‌ای با نمای جانبی بود که در سال 1909 به صدف دلمه‌ای با نمای بالا به پایین تغییر یافت. لوگوی این شرکت در سال‌های قرن بیستم تغییرات زیادی کرد و در سال 1915 رنگ زرد با حاشیه قرمز، رنگ‌های منتخب این علامت تجاری شد. درخصوص انتخاب این دو رنگ دلایل مختلفی ذکر شده است. رنگ بدنه کشتی‌های اولیه شرکت شل برای حمل نفت سفید به خاوردور قرمز رنگ بود تا از بقیه نفتکش‌ها قابل شناسایی باشد. همچنین شرکت‌هایی که با اسپانیا دادوستد داشتند به الهام از رنگ پرچم این کشور، رنگ‌های طلایی و قرمز را انتخاب می‌کردند. همچنین شرکت شل، شرکت استاندارد اویل کالیفرنیایی را در حکم رقیب خود پیش رو داشت. این شرکت رنگ زرد با حاشیه پررنگ قرمز را انتخاب کرد تا حس متفاوتی به بینندگان این لوگو، در مقایسه با لوگوی شرکت استاندارد اویل القا کند. آخرین ویرایش عمده را در لوگوی این شرکت در سال 1971 یکی از مشهورترین طراحان صنعتی قرن بیستم، یعنی ریموند لوئوی، انجام داد. او ضمن ساده‌سازی، علامت V زیر لوگوی این شرکت را حک کرد. با این طرح، بیشتر اوقات بیننده به تمرکز زیاد برای یادآوری نام صاحب این علامت تجاری نیاز ندارد. استراتژی، چشم‌انداز و ارزش‌های سازمانی شرکت شل استراتژی شرکت شل چنین است: «صنایع بالادستی مدرن و صنایع پایین‌دستی سودآور». اهداف گروه عبارت است از مشارکت مؤثر، مسئولیت‌پذیری و سودآوری در نفت، فراورده‌های نفتی، گاز، شیمیایی و سایر کسب‎وکارهای منتخب و مشارکت در تحقیق و توسعه سایر منابع انرژی برای پاسخگویی به نیازهای متغیر مشتری و نیازهای روبه‌رشد جهانی برای انرژی[7]. شل، کسب‎وکار خود را براساس تعهدی شفاف برای درست‌عمل‌کردن بنیان نهاده است. ارزش‌های اصلی شل عبارت است از صداقت، درستی و احترام به مردم. شل مدعی است که گروه‌های متنوع مردم را استخدام می‌کند و برای آنها ارزش می‌آفریند. به حقوق انسان‌های همکار احترام می‌گذارد و شرایط کار ایمن و زمینه رشد و توسعه استعدادهای آنها را فراهم می‌آورد[7]. تحقیق و توسعه، محور فعالیت‌های شل، به‌ویژه در حوزه انرژی‌های نو است. سیاست تحقیق و توسعه در شل عبارت است از ابداع، توسعه و به‌کارگیری فنّاوری در کسب‌وکارهای بالادستی و پایین‌دستی صنایع نفت و نیز سوخت‌های تجدیدپذیر، هیدروژن و دی‌اکسیدکربن. هزینه R&D در سال 2006، حدود 885میلیون دلار بوده و تاکنون 26621 اختراع به نام خود ثبت کرده است[5].
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی
چکیده انگلیسی مقاله
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله مهدی شاه حسینی |
معاونت برنامه ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری

نشانی اینترنتی http://ekteshaf.nioc.ir/browse.php?a_code=A-10-138-160&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده کاربردی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات