علوم زراعی ایران، جلد ۲۰، شماره ۲، صفحات ۹۳-۱۰۷
عنوان فارسی ارزیابی وراثت‌پذیری و پارامتر‌های ژنتیکی عملکرد دانه و صفات مهم زراعی در لاین‌های ذرت (Zea mays L.) با استفاده از روش تجزیه میانگین نسل‌ها
چکیده فارسی مقاله اولین گام در به­نژادی یک صفت، داشتن آگاهی کافی از پارامترهای ژنتیکی شامل نحوه وراثت­پذیری و نوع عمل ژن­­ها برای آن صفت می­باشد. روش تجزیه میانگین نسل­ها به دلیل خطای برآورد کم­تر، یکی از بهترین روش­های برآورد پارامتر‌های ژنتیکی محسوب می‌شود. هدف تحقیق حاضر برآورد وراثت­پذیری، تعیین تعداد و نوع عمل ژن‌ها برای برخی از صفات مهم اگرومورفولوژیک در ذرت بود. برای این منظور  بذور شش نسل­ P1، P2، F1، F2، BC1 و BC2  در طی دو سال متوالی تهیه و  در سال 1394 در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان مورد ارزیابی قرار گرفتند.  نتایج تجزیه واریانس وزنی نشان دهنده تفاوت معنی­دار بین نسل­ها و امکان اجرای تجزیه میانگین نسل­ها برای کلیه صفات مورد نظر بود. صفات طول بلال، تعداد ردیف دانه در بلال، قطر چوب بلال و درصد چوب بلال توسط اثرات افزایشی و غالبیت نسبی کنترل می­شدند و در کنترل سایر صفات، علاوه بر اثرات افزایشی و غالبیت، اثر اپیستاری نیز نقش داشت. برای اغلب صفات، تفاوت بین دو جزء غالبیت و افزایشی زیاد و میانگین درجه غالبیت ژنی، بزرگ­تر از یک بود که این موضوع نشان دهنده سهم بیش­تر اثرات غیرافزایشی و در نتیجه اهمیت هتروزیس در بروز این صفات بود. بیش­ترین مقدار هتروزیس نسبی و هتروبلتیوسیس مثبت و معنی­دار به ترتیب مربوط به صفات زیست توده بلال و عملکرد دانه در بلال بود. وراثت­پذیری عمومی و خصوصی صفات، به­ترتیب در دامنه 41/62 تا 06/90 و 43/3 تا 40/60 درصد برآورد شدند. حداقل تعداد ژن کنترل­کننده صفات در دامنه 03/0 تا 74/4 برآورد شدند. به­طور کلی، برخلاف عملکرد دانه،گزینش در نسل­های اولیه برای صفات مرتبط با عملکرد با وراثت­پذیری خصوصی بالا؛ازجمله طول بلال، قطر چوب بلال، وزن 250 دانه  و تعداد ردیف دانه در بلال، منجر به بهبود عملکرد دانه در نسل­های پیشرفته خواهد شد. علاوه بر این، با توجه به وراثت پذیری خصوصی بالا برای صفت در صد چوب بلال (4/60 درصد)،  انتخاب در نسل­های اولیه برای کاهش درصد چوب بلال، تا حدی که منجر به کاهش معنی­دار وزن کلی بلال نشود، باعث افزایش شاخص برداشت بلال و در نتیجه بهبود عملکرد دانه ذرت خواهد شد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله اپیستازی، اثر غالبیت، تجزیه ژنتیکی، تجزیه میانگین نسل‌ها و ذرت.
عنوان انگلیسی Evaluation of heritability and genetic parameters of grain yield and important agronomic traits in maize (Zea mays L.) lines using generations mean analysis method
چکیده انگلیسی مقاله Enough information about genetic parameters, including heritability and gene action, is the first step in breeding of a trait. Among different methods, generation mean analysis, with lower estimation error, is one of the best methods for estimation of genetic parameters. The present experiment was carried out to estimate heritability, number of genes and gene action for some agro-morphological traits in maize. The seeds of the generations of P1, P2, F1, F2, BC1 and BC2 were prepared during two successive years and were evaluated based on randomized complete block desine in Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Iran during 2015. Results of weighted ANOVA showed significant differences between the generations for all traits, therefore, generation mean analysis was performed. While, additive effect and relative dominance controlled ear length, number of row.ear-1, cob diameter and cob percentage, the additive, dominance and epistatic effects controlled the other traits simultaneously. Difference between dominance and additive components and the average of gene dominance was greater than unity which indicated the role of non-additive and the importance of heterosis effects in expression of these traits. The maximum heterosis and heterobeltiosis belonged to ear biomass and grain yield respectively. The broad and narrow sense heritability of the traits was ranged from 62.41 to 90.06 and 3.46 to 60.40, respectively. The average number of genes was ranged from 0.03 to 4.74 for different traits. In general, unlike grain yield, selection in early generations for yield-related traits with high narrow sense heritability such as ear length, cob diameter, 250-grain weight and number of grain.row-1, may improve grain yield in advanced generations. In addition, due to the high narrow sense heritability for cob percent (60.4%), selection in early generations for reduction in percentage of cob, with no significant increase the overall weight of the ear, may increase the ear harvest index and improving grain yield of maize.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله سید سعید موسوی | Saied Moosavi
Assistant Prof., Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان

فریبرز قنبری | Fariborz Ghanbari
Former MSc. Student, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان

محمدرضا عبداللهی | Mohammadreza Abdollahi
Associate Prof., Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان

نشانی اینترنتی http://agrobreedjournal.ir/browse.php?a_code=A-10-1-560&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/959/article-959-982395.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده علمی - پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات