|
|
تحقیقات منابع آب ایران، جلد ۱۴، شماره ۴، صفحات ۲۵۳-۲۵۶
|
|
|
| عنوان فارسی |
تحلیل پارامترهای رودخانه با استفاده از شاخص های مبتنی بر نظریه آشوب (مطالعه موردی: دبی جریان رودخانه زاینده رود) |
|
| چکیده فارسی مقاله |
تحلیل پارامترهای هیدرولوژیک رودخانه در مقیاس‌های کوتاه‌مدت و بازه بلند‌مدت زمانی، نقش به‌سزایی در مطالعات تولید و ذخیره‌سازی انرژی برقابی، کنترل سیلاب و خشکسالی دارد. در این پژوهش، با به‌کارگیری شاخص‌های آشوبی، وضعیت دینامیک سری زمانی جریان و تأثیر مقیاس زمانی بر رفتار جریان رودخانه زاینده‌رود طی 43 سال (92-1350) ارزیابی گردیده است. داده‌های ایستگاه‌های هیدرومتری اسکندری، قلعه شاهرخ، پل زمانخان و پل کله در رودخانه زاینده‌رود در دو مقیاس زمانی روزانه و 10 روزه مورد بررسی قرار گرفتند. با استفاده از شاخص ﺑُﻌﺪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ، اﻣﮑﺎن وﺟﻮد آﺷﻮب در دﺑﯽ رودخانه ﺑﺮرﺳـﯽ شد. طبق نتایج، در مقیاس روزانه، برای ایستگاه‌های اسکندری، قلعه شاهرخ، پل زمانخان و پل کله، ﻣﻘﺪار غیر صحیح ﺑُﻌﺪ ﻫﻤﺒﺴـﺘﮕﯽ به ترتیب برابر 34/3، 6/3، 77/3 و 84/3 است که نشان از آشوبی بودن جریان در این ایستگاه‌ها دارد. با افزایش مقیاس زمانی به 10 روزه، دبی جریان در تمام ایستگاه‌ها رفتاری تصادفی پیدا می-کند. با استفاده از آزمون نمای لیاپانوف، ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ سیستم ﺑﻪ ﺷﺮایﻂ اوﻟﯿﻪ به عنوان یک مشخصه سیستم‌های آشوبناک، بررسی شد. بزرگ‌ترین نمای لیاپانوف به‌دست آمده در هر چهار ایستگاه در دو مقیاس روزانه و 10 روزه مثبت به‌دست آمده است. در ادامه، از نمای هرست برای بررسی فرایند تصادفی داده‌ها در مقابل غیرتصادفی بودن آنها استفاده شد. با توجه به مقایسه شاخص‌های دینامیک غیرخطی، به نظر می‌رسد که بُعد همبستگی معیاری دقیق‌تر جهت تشخیص آشوبناکی در سیستم‌های غیرخطی می‌باشد. |
|
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
|
|
| عنوان انگلیسی |
Analysis of River Parameters Using Chaos-Theory Based Indices (Case Study: Zayandehrud River Flow) |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
Analysis of hydrological parameters of rivers in short-term scales and during a long period of time plays a significant role in the study of production and storage of hydro-electrical energy as well as flood and drought control. In this research, by using chaotic indices, the dynamic status of flow time series and effect of time scale on Zayandehrud River flow behavior in 43 years (1971-2013) was evaluated. The data from Eskandari, Ghale Shahrokh, Pole Zamankhan and Pol Kalleh hydrometric stations in Zayandehrud River were investigated at two daily and 10-day time scales. The possibility of chaos in river flow rate was investigated using correlation dimension. Results showed that on a daily scale, the non-integer value of correlation dimension is 3.34, 3.60, 3.77 and 3.84, respectively, for Eskandari, Ghale Shahrokh, Pole Zmankhan and Pol Kalleh. This indicates the chaotic flow rate of these stations. By increasing the time scale to 10 days, the flow rate in all stations becomes random. Using the Lyapunov exponent test, sensitivity of the system to initial conditions was investigated as an attribute of chaotic systems and the forecast horizon was estimated. The largest Lyapunov exponents obtained at each of the four stations in two daily and 10-day time scales were positive. Hurst exponent was used to investigate the random process of data against its non-randomness. Considering the nonlinear dynamic indices, it seems that correlation dimension is more accurate for chaotic detection in nonlinear systems. |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
|
|
| نویسندگان مقاله |
سید فرهاد موسوی |
استاد، گروه مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه سمنان
مهسا بوستانی |
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب و سازه‌های هیدرولیکی، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه سمنان
حجت کرمی |
استادیار،گروه مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی،دانشکده مهندسی،دانشگاه سمنان
سعید فرزین |
استادیار، گروه مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه سمنان، سمنان
|
|
| نشانی اینترنتی |
|
| فایل مقاله |
فایلی برای مقاله ذخیره نشده است |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
|
| نوع مقاله منتشر شده |
|
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|