این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
سنجش از دور و Gis ایران، جلد ۱۰، شماره ۱، صفحات ۴۱-۰
عنوان فارسی مقایسه رویکردهای انعطاف‌پذیر و مقاومتی به‌منظور مدیریت ریسک سیلاب (مطالعه موردی رود قزل‌اوزن در حوضه شهرستان ماه‌نشان)
چکیده فارسی مقاله سیلاب یکی از شایع‌ترین و مخرب‌ترین وقایع طبیعی در جهان است. بشر همواره، به‌دنبال جلوگیری از وقوع سیلاب، از روش‌هایی مانند احداث خاکریزها استفاده کرده است که در زمره روش‌های مبتنی‌بر رویکرد مقاومتی‌اند. با اینکه زمان و مکان وقوع سیل، دبی طراحی، مقاومت سازه‌ها‌، رفتار فیزیکی رودخانه و چنین مواردی دارای قطعیت نیست؛ راهکارهای مقاومتی روش مناسبی برای مقابله با سیل محسوب نمی‌شوند. برای نمونه، درصورت رخداد سیلی با دبی بیشتر از دبی طراحی خاکریز، نه تنها سیل باعث نابودی سازه خاکریز می‌شود بلکه آبگرفتگی، خسارات مالی و تلفات جانی پیش‌بینی‌نشده‌ای به‌بار خواهد آمد. در رویکرد انعطاف‌پذیر با استفاده از برنامه‌ریزی‌ مکانی و طرح‌های سازه‌ای و غیر‌سازه‌ای، آمادگی لازم فراهم می‌شود تا سیستم سیل‌دیده به شرایط پایدار بازگردد. هدف تحقیق حاضر بررسی قابلیت‌های رویکرد انعطاف‌پذیر در مسئله مدیریت ریسک سیلاب و مقایسه نتایج آن با رویکرد مقاومتی است. برای تحقق این هدف، از تلفیق سیستم اطلاعات مکانی و دانش مهندسی و مدیریت سیل استفاده شده است. مطالعه موردی روی محدوده‌ای از رودخانه قزل‌اوزن، واقع در حوضه ماه‌نشان، انجام شده که پی‌درپی شاهد سیلاب بوده و راهکارهای مقاومتی، برای جلوگیری از وقوع سیل، کارساز نبوده‌اند. به این منظور، راهبردهای گوناگون مدیریتی شامل راهبردهای مقاومتی (احداث خاکریز)، انعطاف‌پذیر سازه‌ای (کشت دیم) و غیرسازه‌ای (هشدار سیل و بیمه سیل) مطرح شده‌اند. برای برآورد عملکرد مناسب هر راهبرد، مقادیر شاخص‌های انعطاف‌پذیری شامل دامنه عکس‌العمل، تدریج و نرخ بازیابی، برای سیلاب‌هایی با دوره‌های بازگشت 25، 50 و 100 ساله، محاسبه شده‌اند. به‌منظور پهنه‌بندی سیلاب و بررسی راهبردهای پیشنهادی، سه دسته اطلاعات شامل شرایط هندسی، شرایط اولیه و شرایط مرزی یا حدی مورد نیاز است. شرایط هندسی ازجمله شیب مسیر رودخانه، شکل مقاطع، محل و ارتفاع خاکریزها با استفاده از نقشه رقوم ارتفاعی، ازطریق الحاقی HEC GeoRAS در محیط ArcGIS، به‌دست آمده است. شرایط اولیه و شرایط مرزی جزء اطلاعات ورودی‌ مدل هیدرولیکی است که از آبخیزداری حوضه مورد مطالعه دریافت شده است. برای مدل‌سازی هیدرولیکی، نرم‌افزارHEC RAS  به‌کار رفته است. پس از مدل‌سازی هیدرولیکی برای محاسبه شاخص‌های انعطاف‌پذیری، نتایج حاصل از پهنه‌بندی سیلاب در مدل هیدرولیکی با لایه‌های اطلاعاتی مربوط به مناطق مسکونی، راه‌های ارتباطی، سازه‌های احداث‌شده و زمین‌های زراعی در محیط سیستم اطلاعات مکانی تلفیق شدند. درنهایت، پس از محاسبه شاخص‌های انعطاف‌پذیری به‌منزله معیار مقایسه راهبردها، به‌منظور اولویت‌بندی آنها، از روش آنتروپی برای وزن‌دهی به معیارها (شاخص‌های انعطاف‌پذیری) و از روش TOPSIS برای اولویت‌بندی راهبردها استفاده شده است. مطابق نتایج، مشاهده شد که راهبرد کشت دیم، هم‌زمان با هشدار سیل و بیمه سیل، راهکاری انعطاف‌پذیر است که، به‌منزله بهترین استراتژی منتخب، بر روش‌های مقاومتی برتری دارد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله مدیریت ریسک سیلاب، انعطاف‌پذیری، تصمیم‌گیری چندمعیاره، روش TOPSIS، روش آنتروپی،
عنوان انگلیسی The Comparison of Resilience and Resistance Approaches in Flood Risk Management (Case Study of Qezel Ozan River in Mahneshan Basin)
چکیده انگلیسی مقاله Flood is one of the most common and destructive natural events in the world. Conventional methods which aim to prevent floods, mostly are based on resistance approaches. Considering uncertainties about time and location of flood occurrence and design variables such as discharge, structure resistance and physical characteristics of a basin, resistance methods are not suitable solutions. However, resistance methods for preventing from the flood are effective on lower discharges, they may become less effective or ineffective in extreme-case emergencies. As an example, levees are only effective when flood waters remain below their design capacity. Therefore, in order to manage and reduce human casualties and financial losses, more suitable solutions based on resilience are introduced. Flood resilience is interpreted as the capacity to tolerate flooding to avoid disaster when undergoing- not preventing- flooding, or when physical damage and socioeconomic disruption still occur, the capacity to reorganize and recover quickly. Recovery is defined as assisting of communities affected by flood waters to achieve a proper and effective level of functioning. Resilience approach in water resources management plays an important role in flood risk management. In this study, several strategies of flood risk management with an emphasis on the concept of resilience have been evaluated. A case study was carried out on the Ghezel Ozan river, located in the Mahneshan basin. In order to model the flood, the data related to the topographic conditions of the river are adapted using the HEC GeoRAS extension in the ArcGIS. Then, the flood characteristics in the 25, 50, and 100-year return periods are estimated by the HEC RAS model. Flood flow modeling has been carried out based on eight different management strategies including resistance and resilience strategies based on structural and non-structural approaches. The comparison of these strategies is based on the values of resilient indicators including the amplitude, graduality and recovery rate. Indicators for the amplitude are the expected annual damage (EAD) and the expected annual number of casualties (EANC). The graduality is measured by comparing the relative increase of discharge in a river by the corresponding relative increase of damage. Recovery rate is a function of social, economic and physical condition. In this research, in order to quantify the recovery rate, it is presented as a function of evaporation, transpiration and water penetration into the soil. Finally, after calculating the resilience indicators for each scenario, in order to prioritize the scenarios, the entropy method is used for weighting and TOPSIS is utilized to prioritize the scenarios. According to the results, it has been observed that resilience based methods are preferred to resistance methods and dry farming with flood warning and flood insurance has been determined as the best strategy.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله مدیریت ریسک سیلاب, انعطاف‌پذیری, تصمیم‌گیری چندمعیاره, روش TOPSIS, روش آنتروپی
نویسندگان مقاله مینا زکی‌پور |


محمد طالعی |


قاسم جوادی |


نشانی اینترنتی http://gisj.sbu.ac.ir/article/download/23616/7228
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/911/article-911-654973.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات