علوم زراعی ایران، جلد ۱۸، شماره ۴، صفحات ۳۴۷-۳۶۳
عنوان فارسی غربالگری ژنوتیپ‌های برنج (Oryza sativa L.) با استفاده از شاخص‌های تحمل و روش‌های چند متغیره در شرایط تنش خشکی
چکیده فارسی مقاله به­منظور شناسایی ژنوتیپ­های برنج متحمل به تنش خشکی، آزمایشی گلدانی روی 40 ژنوتیپ برنج بومی و اصلاح شده در شرایط بدون تنش و تنش آب (قطع آب در مرحله آبستنی) به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در موسسه تحقیقات برنج کشور اجرا شد. براساس شاخص­های رایج تحمل تنش (TOL، SSI، STI، MP، GMP و HM)، 17 ژنوتیپ انتخاب و در سال دوم (1394) در دو محیط در مزرعه؛ بدون تنش (آبیاری کامل تا انتهای دوره رشد) و تنش (قطع آب از مرحله آغازش خوشه تا انتهای دوره رشد) به­صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس نتایج آزمایش مزرعه­ای، ارقام نعمت و پردیس به ترتیب با 4831 و 2076 کیلوگرم در هکتار، بیشترین و کمترین عملکرد دانه را در شرایط بدون تنش داشتند. در شرایط تنش خشکی، بیشترین عملکرد دانه از رقم ساحل (3605 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد از رقم علی­کاظمی با 1179 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. تنش خشکی باعث کاهش 5/11 تا 64 درصد عملکرد دانه (به ترتیب در ارقام ساحل و علی­کاظمی) شد. براساس نتایج تجزیه خوشه­ای، 17 ژنوتیپ برنج مورد ارزیابی به دو گروه تفکیک شدند که 13 ژنوتیپ مقدار بالاتر شاخص­های تحمل تنش را نشان دادند. بر اساس روش­های رتبه‌بندی و تجزیه به مولفه­های اصلی نیز به ترتیب نه و هفت ژنوتیپ به عنوان ژنوتیپ متحمل به خشکی شناسایی شدند. در آزمایش حاضر در مجموع بر­اساس سه روش تجزیه خوشه‌ای، رتبه‌دهی و بای­پلات­، ژنوتیپ­های درفک، قائم، لاین 831، اهلمی طارم و جلودار متحمل به تنش خشکی شناخته شدند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله بای‌پلات، برنج، تجزیه خوشه‌ای، تنش خشکی و شاخص‌های تحمل
عنوان انگلیسی Screening of rice (Oryza sativa L.) genotypes for drought tolerance using tolerance indices and multivariate analysis
چکیده انگلیسی مقاله This experiment was carried out to identify drought tolerant genotypes in a set of 40 rice genotypes. Experimental materials were tested in two experiments including; a; pot experiment carried out on 40 local and improved rice genotypes under two conditions of non-stressed and water stressed (water withholding at booting stage), and b; field experiment with 17 selected rice genotypes from pot experiment using tolerance indices, at Rice Research Institute of Iran in 2014-15 rice growing season. These genotypes were tested under field conditions under normal (fully irrigated till the end of crop life cycle) and stress condition (water withholding at panicle initiation stage, till the end of crop life cycle). Results of the field experiment showed that two rice genotypes; Nemat and Pardis with 4831 and 2076 kg.ha-1 had highest and lowest paddy yield in the non-stressed condition, respectively. In watered stress condition, the highest paddy yield obtained from Sahel (3605 kg.ha-1) and the lowest yield recorded from Ali Kazemi (1179 kg.ha-1). In drought stress conditions in the second year, paddy yield was reduced by 11.5% in Sahel to 64% in Ali Kazemi cultivars. Cluster analysis could classify 17 rice genotypes iin two groups and among them13 genotypes had higher stress tolerance indices. Using ranking method and biplot based on principle components analyisi, 9 and 7 genotypes were identified as tolerant, respectively. Dorfak, Ghaem, Line 831, Ahlami Tarom and Jelodar genotypes were identified as drought stress tolerant genotypes.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله سیده ارحامه فلاح شمسی | seyedeh arhameh fallah shamsi
دانشجوی دکتری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

همت اله پیردشتی |
دانشیار پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

علی اکبر عبادی | ali akbar
استادیار موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت
سازمان اصلی تایید شده: موسسه تحقیقات برنج کشور

مسعود اصفهانی |
استاد دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه گیلان (Guilan university)

محمود رایینی |
دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

نشانی اینترنتی http://agrobreedjournal.ir/browse.php?a_code=A-10-1-527&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/959/article-959-424027.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده علمی - پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات