|
|
تاریخ علم، جلد ۱۲، شماره ۱، صفحات ۳۹-۷۲
|
|
|
| عنوان فارسی |
مقالۀ سوم از زیج جامع کوشیار و جوامع علم النجوم فرغانی: مقایسۀ میان دو متن متقدم هیئت و جایگاه آنها در میان رساله‌های هیئت |
|
| چکیده فارسی مقاله |
عنوان کلی «هیئت» به آن دسته از آثار نجومی دانشمندان اسلامی اطلاق می‌شود که هدف از نگارش آنها عرضۀ توصیف کلی از جهان با استفاده از مدل‌های هندسی است. این آثار که بیشتر آنها در دورۀ اسلامی با ساختار و ترتیب فصول مشابهی نوشته می‌شده‌اند احتمالاً متأثر از کتاب فرض‌های سیاره‌ای بطلمیوس، یا آن طور که دانشمندان اسلامی آن را می‌نامیدند، الاقتصاص، هستند. هر چند آغاز نگارش آثار مستقل هیئت بر پایۀ این تعریف را باید مربوط به زمانی پس از سدۀ ششم هجری دانست، اما دسته‌ای از آثار نجومی متقدم هستند که می‌توان آنها را مقدمۀ هیئت نویسی به حساب آورد. جوامع علم النجوم فرغانی و مقالۀ سوم از زیج جامع کوشیار گیلانی از جملۀ این آثار متقدم هستند که شباهت بیشتری به رساله‌های هیئت مستقل بعدی دارند. در این مقاله با در نظر گرفتن ساختار چهار بخشیِ مقدمات ریاضی و طبیعی، اوضاع آسمان، اوضاع زمین و ابعاد و اجرام برای آثار هیئت محتوای این دو رساله را با یکدیگر مقایسه کرده‌ایم و میزان شباهت هر یک از آنها را با آثار هیئت سنجیده‌ایم. این مقاله مدعی است که «باب فی الهیئه» از زیج جامع کوشیار گیلانی بیش از جوامع علم النجوم فرغانی به آثار هیئت شبیه است و احتمالاً بر آنها مؤثر بوده است. |
|
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
کوشیار گیلانی، زیج جامع، جوامع علم النجوم، فرغانی، هیئت، |
|
| عنوان انگلیسی |
Third Chpater of Kūshyār's Zīj and Farghānī's Jawāmiʿ ʿ Ilm al-Nujūm: a Comparison between Two Predecessors of Hayʾa Works and Their Importance in hayʾa Books |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
Hayʾa works is a general name for the astronomical works which provide a geometrical description of the configuration of the world. Most of this kind of astronomical works were written by Islamic scholars probably under the influence of Ptolemy’s Planetary Hypotheses. Most of Islamic hayʾa works have a similar structure and order of chpters and have been written in 6AH/12AD century. Nevertheless, we have some astronomical works in 3-4AH/9-10AD centuries which have some similarities with the hayʾa works so that we can call them the “predecessors of hayʾa works”. Al-Farghānī’s Jawāmiʿ ʿ Ilm al-Nujūm and the third chpter of Kūshyār’s al-Zīj al-Jāmiʿ are two important works among these predecessors. Concidering the four chpter organization for Hayʾa works, i.e. mathematical and physical introduction, configuration of the heavens, mathematical geograpgy and masses and distances (Abʿād wa Ajrām), we compare in this article these two treatises with each other and other hayʾa works. This article claims that the third chapter of Kūshyār’s al-Zīj al-Jāmiʿ is more similar to the next Hayʾa works and probably it is more impressive. |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
|
|
| نویسندگان مقاله |
حنیف قلندری |
پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران
سازمان اصلی تایید شده: پژوهشکده تاریخ علم
|
|
| نشانی اینترنتی |
http://jihs.ut.ac.ir/article_61531_dde693582a3ae7ba3acb09adb7174632.pdf |
| فایل مقاله |
اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/674/article-674-398393.pdf |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
|
| نوع مقاله منتشر شده |
|
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|