این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تاریخ نامه ایران بعد از اسلام، جلد ۱۶، شماره ۴۳، صفحات ۱۰۱-۱۲۴
عنوان فارسی ظهور و تکوین گفتمان تکنوکراسی در حکومت محمدرضا شاه پهلوی
چکیده فارسی مقاله نخستین رویارویی جدی ایرانیان با دستاوردهای صنعتی غرب در خلال جنگ‌های ایران و روسیه اتفاق افتاد و از همان زمان، تلاش برای درک زمینه‌های فکری رسیدن به این دستاوردها در ایران آغاز شد. اما این تلاش منجر به آشنایی ایرانیان با مفهوم تکنوکراسی نشد. تکنوکراسی که در قرن نوزدهم مطرح و در قرن بیستم به یک گفتمان غالب میان جامعه‌شناسان غربی مبدل شد، از لزوم واگذاری اختیارات مدیریتی به متخصصان فنی سخن می‌گفت. این در حالی بود که در ایران نه‌تنها بستر فکری لازم برای تفویض اختیارات به چنین نیروهایی وجود نداشت، بلکه در تلاش برای صنعتی‌کردن کشور، نقش دولت رو‌ز‌به‌روز پررنگ‌تر می‌شد. بااین‌همه، منابع تاریخی نشان از آن دارند که این گفتمان در حکومت محمدرضاشاه به‌واسطۀ فعالیت فار‌غ‌التحصیلان رشته‌های فنی در غرب، به ایران راه یافت و سپس در دو مقطع زمانی (اوایل دهۀ 1330 و اوایل دهۀ 1340) موردپذیرش قرار گرفت. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی درصدد پاسخ‌گویی به چگونگی مطرح‌شدن و چرایی پذیرش این گفتمان در این دو مقطع است. با تکیه بر اسناد و منابع کتابخانه‌ای این نتیجه‌ به‌دست آمد که در مقطع اول، تکنوکرات‌ها به‌واسطۀ فعالیت‌های حزبی و سیاسی، به دولت مصدق راه یافتند. در مقابل دولت با پذیرش تفکرات مدیریتی آن‌ها، درصدد مقابله با تحریم‌‌های نفتی برآمد. در مقطع دوم نیروهای تکنوکرات بار دیگر از طریق فعالیت‌های حزبی و این‌بار با حمایت نیروهای خارجی (امریکا) موفق به کسب سمت‌های مدیریتی شدند. در مقابل نهاد سلطنت از حضور آن‌ها برای خروج از رکود اقتصادی و حفظ بقای سلطنت بهره برد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله گفتمان تکنوکراسی،صنعتی‌سازی،مدیریت صنعتی،تاریخ اقتصادی،پهلوی دوم،
عنوان انگلیسی The Emergence and Development of Technocracy Discourse in the Mohammad Reza Shah Pahlavi's state
چکیده انگلیسی مقاله The first serious confrontation of Iranians with the industrial achievements of the West occurred during the Iran-Russia wars. This period marked the beginning of efforts to understand the intellectual foundations behind these achievements in Iran. However, these efforts did not lead to an understanding of the concept of technocracy. Proposed in the 19th century and becoming a dominant discourse among Western sociologists in the 20th century, technocracy called for the delegation of managerial authority to technical experts. In contrast, in Iran, there was no intellectual foundation for delegating authority to such experts. Instead, the state’s role in industrializing the country became increasingly prominent. According to historical sources, this discourse reached Iran during the rule of Mohammad Reza Shah Pahlavi through the activities of graduates from technical disciplines in the West. It gained acceptance in the early 1950s and 1960s. A descriptive-analytical method was used to explore how and why this discourse emerged and why it was accepted during this time. Based on documents and library resources, the research reveals that, in the first stage, technocrats entered the Mossadegh government through political activities. The government sought to counter the oil sanctions by adopting their managerial ideas. In the second stage, technocrats once again succeeded in obtaining managerial positions through party activities and support from foreign forces, particularly the United States. The monarchy utilized their expertise to address the economic recession and secure its own survival.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله گفتمان تکنوکراسی,صنعتی‌سازی,مدیریت صنعتی,تاریخ اقتصادی,پهلوی دوم
نویسندگان مقاله نجمه سجادی |
دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

علی بیگدلی |
استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

نشانی اینترنتی https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_20462_3086d42cbaa27266884d431a60dbb1e0.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات