این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های معماری اسلامی، جلد ۱۳، شماره ۳، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی تحلیل کالبدی – فضایی معماری مساجد تاریخی مذاهب شیعه و سنی در استان آذربایجان‌غربی
چکیده فارسی مقاله
مساجد به‌عنوان مهم‌ترین بناهای مرتبط با دین اسلام، جایگاه برجسته‌ای در شهرهای اسلامی دارند و جلوه‌گاه باورها، اندیشه‌ها و علایق مذهبی مسلمانان هستند. در این میان، استان آذربایجان غربی با حضور دیرینه پیروان مذاهب شیعه و سنی، به‌عنوان یکی از مناطق شاخص در مطالعات معماری مذهبی مطرح است. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که ویژگی‌های معماری مساجد تاریخی مذاهب شیعه و سنی در استان چیست و این مذاهب چه تأثیری بر ساختار معماری مساجد داشته‌اند؟ در این راستا، هدف اصلی پژوهش شناسایی و تحلیل تأثیر مذاهب بر ویژگی‌های کالبدی و فضایی مساجد تاریخی استان است تا به درک عمیق‌تری از رابطه میان باورهای مذهبی و تجلی آن در معماری مساجد دست یابد. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی و تطبیقی، بر مبنای گونه‌شناسی است و داده‌ها از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و برداشت‌های میدانی گردآوری شده‌اند. در این پژوهش، ۲۹ مسجد تاریخی شامل ۲۰ مسجد شیعه و ۹ مسجد سنی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. با توجه به تعداد محدودتر مساجد اهل سنت در منطقه، تعداد نمونه‌های انتخاب‌شده از این گروه نیز کمتر است. نمونه‌ها بر مبنای دوره ساخت و سبک معماری انتخاب شدند، به‌طوری‌که امکان مقایسه دقیقی به دست آید. تحلیل داده‌ها در سه محور اصلی، شامل سلسله‌مراتب حرکتی، اجزای اصلی و فرعی و محتوای کتیبه‌ها انجام شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مساجد شیعه و سنی دارای تفاوت اساسی در طرح و الگوی فضاهای اصلی مسجد نیستند، به‌طوری‌که در هر سه گونه شناسایی‌شده مساجد استان، نمونه‌هایی از مساجد در هر دو مذهب وجود دارند. تفاوت‌های موجود عمدتاً در طراحی فضاهای وضوخانه، جزئیات محراب‌ها و مضامین به‌کاررفته در کتیبه‌ها مشاهده شد. ازاین‌رو با وجود برخی تفاوت‌ها، سبک معماری و الگوهای ساخت مساجد دو مذهب تا حدود زیادی مشابهت دارند که علاوه بر اشتراک دینی، نقش مفاهیم فرهنگی و بومی در معماری مسجد را نیز آشکار می‌کند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله معماری اسلامی، معماری مسجد، گونه‌شناسی مسجد، مساجد آذربایجان غربی، مساجد شیعه و سنی
عنوان انگلیسی A Physical-Spatial Analysis of the Architecture of Historical Shia and Sunni Mosques in West Azerbaijan Province
چکیده انگلیسی مقاله
Mosques, as the most significant buildings associated with Islam, hold a prominent position in Islamic cities and serve as manifestations of Muslims' beliefs, thoughts, and religious inclinations. In this context, West Azerbaijan Province, with its long-standing presence of both Shia and Sunni followers, stands out as a notable region for religious architectural studies. The main research question addresses the architectural characteristics of historical Shia and Sunni mosques in the province and how these denominations have influenced mosque architecture. The primary objective of this research is to identify and analyze the impact of religious denominations on the physical and spatial characteristics of historical mosques in the province, aiming to achieve a deeper understanding of the relationship between religious beliefs and their manifestation in mosque architecture. The research methodology is descriptive-analytical and comparative, based on typology, with data collected through library studies and field surveys. The study examined 29 historical mosques, comprising 20 Shia and 9 Sunni mosques as samples. Due to the limited number of Sunni mosques in the region, fewer samples were selected from this group. The samples were chosen based on their construction period and architectural style to enable precise comparison. Data analysis was conducted across three main aspects: entrance patterns and movement hierarchy, primary and secondary mosque components, and the content of decorative inscriptions. The research findings indicate that Shia and Sunni mosques do not exhibit fundamental differences in the design and patterns of main mosque spaces, as examples from both denominations are present in all three identified mosque types in the province. The observed differences are primarily associated with the design of ablution spaces, architectural details of mihrabs, access patterns, and the thematic content of inscriptions. Therefore, despite some differences, the architectural style and construction patterns of mosques from both denominations show considerable similarities, revealing not only religious commonality but also the role of cultural and indigenous concepts in mosque architecture.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Islamic architecture, mosque architecture, mosque typology, mosques of West Azerbaijan, Shia and Sunni mosques
نویسندگان مقاله مظفر عباس‌زاده | Mozaffar Abbaszadeh
Faculty of Architecture, Urbanism and Art, Urmia University, Iran.
دانشکده معماری، شهرسازی و هنر، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

سمیه قدیم‌زاده | Somayyeh Ghadimzadeh
Faculty of Architecture, Urbanism and Art, Urmia University, Iran.
دانشکده معماری، شهرسازی و هنر، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

حمید بهجت | Hamid Behjat
Faculty of Architecture, Urbanism and Art, Urmia University, Iran.
دانشکده معماری، شهرسازی و هنر، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

نشانی اینترنتی http://jria.iust.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-2237-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ایده های فضائی- هندسی، نمادها، آرایه ها، احجام و غیره)
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات