سامانه سطوح آبگیر باران، جلد ۱۳، شماره ۲، صفحات ۲۱-۳۸

عنوان فارسی ارزیابی تاثیر پخش سیلاب تسوج آذربایجان شرقی بر کمیت آب زیرزمینی
چکیده فارسی مقاله

ایران در منطقه‌ای با اقلیم خشک و نیمه‌خشک واقع است. در چنین مناطقی، علاوه‌‌بر ناچیز بودن ریزش‌های جوی، دارای توزیع نامناسب مکانی و زمانی بارش نیز هستند. امروزه با توجه به نیاز انسان به آب، تلاش برای رسیدن به منابع آبی پایدار امری ضروری است. لذا، با وجود خشکسالی و بروز سیلاب‌ها و رواناب‌ها در کشور، استفاده از فن‌آوری پخش سیلاب به‌عنوان راهکاری مرسوم، پرکاربرد و منطبق با طبیعت، برای کنترل سیل، تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی و افزایش پوشش گیاهی، بیش از پیش ضرورت می‌یابد. هدف این تحقیق ارزیابی تأثیر سیستم پخش سیلاب تسوج آذربایجان شرقی در تغذیه سفره آب زیرزمینی دشت و کمیت آب سفره، است. با توجه به بررسی‌های انجام شده و نتایج حاصل در این پژوهش، در دشت تسوج آذربایجان شرقی تراز سطح آب زیرزمینی در تمامی چاه‌های مشاهده‌ای در طی سال‌های آبی 83 تا 88، دچار افت شده که نشان دهنده بیلان منفی سفره است. این امر به‌دلیل افزایش برداشت از سفره و کاهش نزولات آسمانی و بارش در طی این چند سال و وقوع خشکسالی است. اما، با وجود این، چاه‌هایی که کم‌ترین فاصله را نسبت به شبکه‌های پخش سیلاب داشته‌اند (چاه‌های مشاهده‌ای Pt1، Pt2 و Pt3) کم‌ترین مقدار تغییرات را در تراز سطح آب اندازه‌گیری شده از خود نشان می‌دهند (افت تراز سطح آب، کم‌تر از 5 متر). با مد نظر قرار دادن تعداد و احجام سیل‌گیری‌های انجام شده توسط عرصه‌های پخش سیلاب در طی این دوره زمانی و هم‌چنین، موقعیت مکانی، وسعت عرصه پخش سیلاب نسبت به وسعت سفره دشت و جهت جریان آب زیرزمینی، این خود دلیلی بر اثرگذاری شبکه‌های پخش سیلاب در تغذیه سفره آب زیرزمینی و مواجهه این طرح در جبران بخشی از اضافه برداشت از سفره آب زیرزمینی دشت است.‌ بررسی میزان بارش در هر رخداد و حجم سیلاب ورودی به عرصه پخش نشان داد، بارندگی‌های بیش از ۲۰ میلی‌متر در منطقه به سیل‌گیری در عرصه منجر شده است. از طرف دیگر بارش‌های بیش از 50 میلی‌متر و هم‌چنین تک بارش‌های کوتاه مدت اما با مقادیر زیاد، تغذیه چشم‌گیری را به‌خصوص در سال‌های اولیه اجرای طرح پخش سیلاب به دنبال داشته است.

کلیدواژه‌های فارسی مقاله بارش، تغذیه مصنوعی، حجم کنترل، سفره آب زیرزمینی، مهار سیل.

عنوان انگلیسی Evaluating the Tasuj flood spreading in East Azerbaijan on groundwater quantity
چکیده انگلیسی مقاله

Iran is situated in an arid and semi-arid region characterized by negligible atmospheric precipitation and its uneven spatial and temporal distribution. Given escalating human water demands, securing sustainable water resources is paramount. Therefore, despite the country’s recurring droughts, floods, and runoff, employing flood spreading technology, a conventional, widely used, and natural solution for flood control, groundwater recharge, and vegetation enhancement, is more crucial than ever. This study evaluates the East Azerbaijan Tasuj flood spreading system’s impact on recharging the plain’s groundwater aquifer and the water table. Results show that groundwater levels in all observation wells within the East Azerbaijan Tasuj plain declined between water years 2004 and 2009, indicating a negative aquifer balance. This is attributed to increased aquifer withdrawals, reduced precipitation and rainfall, and drought conditions during this period. However, wells closest to the flood spreading networks (Pt1, Pt2, and Pt3) exhibited minimal water level changes (less than 5 meters). Considering the frequency and volume of flooding events, the flood spreading area’s size relative to the aquifer, and groundwater flow direction, this suggests the effectiveness of the networks in recharging the aquifer and partially offsetting over extraction. Analysis of precipitation amounts and flood volumes entering the spreading area revealed that rainfall exceeding 20 mm triggered flooding. Furthermore, rainfall exceeding 50 mm, or single, short-duration, high-intensity rainfall events, resulted in significant recharge, particularly during the flood spreading plan’s initial years.

کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Artificial recharge, control volume, flood control, flood spreading, groundwater aquifer, Precipitation

نویسندگان مقاله علیرضا مجیدی | Alireza Majidi
Assistant Professor, Department of Hydrology and Water Resources Development, Soil Conservation and Watershed Management Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, AREEO, Tehran, Iran, Email: majidi.geo@gmail.com
استادیار بخش تحقیقات هیدرولوژی و توسعه منابع آب، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران،majidi.geo@gmail.com

اباذر مصطفایی | Abazar Mostafaei
Research Specialist, Soil and Water Conservation Research Department, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of West Azerbaijan Province, Agricultural Research, Education and Extension Organization, AREEO, Urmia, Iran, Email: Abazar.mostafaei@gmail.com
کارشناس پژوهشی بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌ طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران، Abazar.mostafaei@gmail.com

احد حبیب‌زاده | Ahad Habibzadeh
Assistant Professor, Soil and Water Conservation Research Department, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of East Azerbaijan Province, Agricultural Research, Education and Extension Organization, AREEO, Tabriz, Iran, Email: Ahad_habibzadeh@yahoo.com
استادیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌ طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران، Ahad_habibzadeh@yahoo.com


نشانی اینترنتی http://jircsa.ir/browse.php?a_code=A-10-463-2&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات