این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مطالعات معماری ایران، جلد ۱۳، شماره ۲۶، صفحات ۲۴۹-۲۷۶
عنوان فارسی نهی از «تبرُّج» یا «تزیینات بیهوده» در هنر و معماری «عقل‌مدار و سلام‌محور»
چکیده فارسی مقاله این مقاله به بررسی مفهوم «لباس شهرت» و «کشف چرایی "ناپسند بودن"، و بلکه "زشت و مکروه (یعنی ناشناسای عقل سالم و سلیم بودن)"، و حتّی "حرام بودن عقلانی" آن» در «فرهنگ "دانش‌نهاد"، "عقل‌محور" و "حکمت‌بُنیانِ" تفکّر و هنر "اسلامی" یا به‌ سخنی، "سلام‌محور" و "وظیفه‌مند در حفظ سلامت و سلامت‌افزایی محیط فکری، انسانی و روحی ـ روانی جامعه"» و تأثیرات آن در «مهندسی هندسۀ دیروز، حال و فردای معماری خانه و محله و شهرهای این سرزمین (یعنی ایران اسلامی،) و دیگر سرزمین‌های تحت حاکمیّت و یا نفوذ این فرهنگ» می‌پردازد. و [با استناد به «سخن و حُکمِ خداوندگار عقل و عـلم و دانایی در قرآن کریم»، و داشتن نگاهی تحلیلی به «سیرۀ آخرین پیام‌آور این دین ازلی ـ ابدی، نبیّ اکرم» (که درود و ملازمتِ کریمانه و تربیت‌محورانۀ خداوند با او، با خانوادۀ او و با هم‌اندیشان با او مستدام باد) و پیشوایان معصوم مذهب شیعه(ع)، در «داشتن نگاهی این‌چنین به دین سلام‌محور اسلام»، در «طول طرح و تبیین و تدوین حکمت‌بنیان و دانش‌نهاد شریعت محمّدی و مهندسی هندسۀ احکام و قوانین زندگی مربوطه»، و سپس با استناد به «سخن‌ها و دستورالعمل‌های حکیمانۀ صادره از بزرگان عالی‌مقام قوم در پیروی همه‌جانبه از ایشان»، و «تلاش مجاهدانه‌شان در جاری‌سازی و عینیّت ‌بخشیدن آن‌ها در فضای عقلی و عینی یا کالبدی زندگی خود و خانواده و هم‌نشینان با خویش»، «تأکیـد مؤکّد ایشان بر "سادگی خِرَدمدارانه" و "پرهیز دادن شدید از جلوه‌گری خودبزرگ‌بینانه و گردن‌فرازانه" در مهندسی هندسۀ کمّی و کیفی فضای زندگی و شیوۀ زیست فردی، خانوادگی، محلّی و حتّی قومی و سرزمینی، و بلکه پوشش ظاهری افراد»،] پس از کشف «اصول و احکام نتیجه‌‌شونده از این بینش در فرهنگ هنر و صنعت و معماری ـ شهرسازی اسلامی»، «نحوۀ إعمال آن‌ها در طرّاحی کُلّی هندسه و ساختار معماری اسلامی، بررسی شده، مورد تحلیل و تبیین قرار می‌گیرد! درنهایت، در بستر آوردن مثال‌هایی عینی از معماری سنّتی شهرها (ازجمله شهر یزد و حومۀ آن،) و تطبیق تحلیلی آن با آموزه‌های اسلامی نتیجه‌شونده از این مطالعه، نشان می‌دهد که چگونه این اصول و احکام (در ساده‌زیستی مردم بافت قدیم این شهر و پرهیز همه‌جانبۀ ایشان،) در پرداختن به این منش و روش ناپسندِ خِـرَد [یعنی پرهیز شدید از شکستن و نادیده گرفتن هنجارهای ارزشی و قَدرها یا هندسه‌های تعیین و تقدیرشده از جانب آن یکتا مهندس تمامی هندسه‌های حق‌نهاد (و مُقَدِّرِ کُلَّ قَدَر»،) در جهان آفرینش، و درنتیجه، عدم خودنمایی و جلوه‌گری خودبزرگ‌بینانه و گردن‌فرازانه در زندگی اجتماعی، همواره جریان داشته، و] در طرّاحی خانه‌ها و فضاهای شهری مورد توجّه قرار گرفته‌اند. در مقام نتیجه‌گیری، این مقاله بر اهمیّت «رعایتِ اصول عقلی ـ ریاضی حاکم بر هستی و اجزای آن، و معیارهای منطقی ساده‌زیستی» و «پرهیز از پرداختن به بیهودگی و به‌کارگیری تجملّات بی‌فایده و زینت‌های غیرحقیقی و غیرضروری در همۀ جوانب زندگی و ازجمله فضای آن»، در کنار «داشتن توجّهی همه‌جانبه به "اصلی‌ترین و بنیادی‌ترین حُکم و قانون برپای‌دارانۀ ساختمان هستی و زندگی فردی و اجتماعی آن‌ها و حافظ تمامیّت و سلامت همیشگی ایشان"» [، یعنی «عدل و تعادل‌محوری»] و «هماهنگی با قوانین و هندسه‌های مهندس یا همان قَدرها یا هندسه‌های مطرح در جان و جوهر اسم‌ها یا عقل‌های الهی‌نهاد آموزش داده شده و نهادینه در جان و روح و عاقلۀ انسان حق‌نهاد، و سلام‌محوری، یا به بیانی، داشتن و کوشیدن در برقراری روابط متقابل مبتنی‌بر تعامل متکامل و هم‌افزای» در «هنر و صنعت و معماری ـ شهرسازی اسلامی» تأکید می‌کند! و نهایتاً نشان می‌دهد که «این نوع از نگاه و نگرش در مهندسی»، علاوه‌بر «امر ضرورت توجّه به زیبایی‌شناسی حقیقی یا حق‌محور و رعایت اصول و قوانین و هندسه‌ها یا قَدرها و اندازه‌های منطقی و خِرَدمدار آن»، به «تقویت و تحکیم اصول و ارزش‌ها»یی چون «همگرایی، انسجام، درهم‌تنیدگی و کلیّت و یکپارچگی و وحدت یا یگانگی» در «جامعۀ اسلامی یا سلام‌محور» نیز منجر می‌شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله ســـادگی خِرَدمدارانه،فائده‌مندی یا مفیــد بودن برای محیط،سَـــلام و سلام‌محوری (تمام‌دارندگی متقابل،یا تعامُل مُتکامل أجزاء یا سلامت‌أفزائی متقابل أجزاء) در یک نظام مرکّب،تَبَـــرُّج یا لباس شهرت یا جلوه‌گری خودنمایانه،خودبزرگ‌بینانه و گردن‌فرازانه،بیهودگی یا بی‌فائدگی،
عنوان انگلیسی Prohibition of "Pretentious Boasting" or "Useless Decorations" in "Rational and Peace-oriented" Art and Architecture
چکیده انگلیسی مقاله This article examines the concept of “Pretentious Boasting” (i.e., excessive display for fame, a self-aggrandizing and vainglorious veneer—which is considered reprehensible) and explores why such behavior is deemed “futile” or devoid of value—indeed, “repugnant, disgusting, even morally forbidden to sound, whole, or perennial intellect”—within the context of an Islamic worldview grounded in wisdom and knowledge. This worldview is “wise simplicity”, prioritizing “usefulness to the spiritual, intellectual, practical, and physical well-being of individuals and the community”. Relying on divine instruction in the Qur’an and the rational-analytical legacy of the Prophet Muhammad (peace and continual blessings be upon him), his household, and the Shiite Imams, the study highlights their advocacy for: Wise simplicity, Avoidance of pretentious boasting, Nurturing mutual flourishing in a complementary, purposeful system—where the parts work together synergistically to enhance collective well-being. Through analysis of their approach to designing religious law (sharīʿah) and social order grounded in wisdom and knowledge, and their efforts to enact these principles in daily life, this paper identifies derived principles and rulings that shape the aesthetics, structure, and functional design of Islamic art, architecture, and city planning. Applying these principles to the engineering of residential and urban spaces in Iran and other lands influenced by this culture, the article demonstrates how: The ethos of wise simplicity, The imperative to be useful to environments, The principle of complementarity of parts within a purposeful system, The rejection of pretentious boasting, And avoidance of futility of parts are concretely embodied in the geometric design, spatial structure, and ornamental restraint of traditional and contemporary Islamic architecture.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله ســـادگی خِرَدمدارانه,فائده‌مندی یا مفیــد بودن برای محیط,سَـــلام و سلام‌محوری (تمام‌دارندگی متقابل,یا تعامُل مُتکامل أجزاء یا سلامت‌أفزائی متقابل أجزاء) در یک نظام مرکّب,تَبَـــرُّج یا لباس شهرت یا جلوه‌گری خودنمایانه,خودبزرگ‌بینانه و گردن‌فرازانه,بیهودگی یا بی‌فائدگی
نویسندگان مقاله محمّد علی ‏آبادی |
استاد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران

نشانی اینترنتی https://jias.kashanu.ac.ir/article_114983_20fc860bab2c4fa6ac0420ef403ecbaf.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات