این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مطالعات معماری ایران، جلد ۱۳، شماره ۲۶، صفحات ۴۷-۶۴
عنوان فارسی واکاوی تحولات ساختار شهر کرمان از سدۀ پنجم تا دهم قمری با تکیه بر روابط سیاسی و نقش عناصر شهری
چکیده فارسی مقاله پیدایش شهرها عموماً مبتنی‌بر عوامل سیاسی، اقتصادی و ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی بوده، اما تداوم حیات شهر و عوامل مؤثر بر تحولات سازمان فضایی آن‌ها، مبحثی قابل بحث و کاوش است که در هر دورۀ تاریخی بنا بر وضعیت موجود، سیاست‌های حاکمیت و روابط ناشی از آن، ساختار شهر و مناسبات جاری در آن را به‌شیوه‌ای نو تعریف می‌کند. در پژوهش‌های گذشته، عموماً شهر به‌مثابۀ موجودی منفک از نظام پیرامونیِ خود خوانش شده و به تأثیر روابط سیاسی خارج از شهر بر روند توسعۀ آن کمتر توجه شده است، درحالی‌که شکل‌گیری و حیات شهر کرمان در منطقه‌ای با شرایط اقلیمی نامساعد، همواره وابسته به روابط تجاری با شهرهای اطراف بوده و توسعۀ سیاسی شهر، توسعۀ عمرانی و توسعۀ کالبدی آن را رقم زده است. هدف پژوهش حاضر، شناخت این روابط و تأثیر آن‌ها بر تحولات شهری و سازمان فضایی شهر کرمان در طی 5 سده، یعنی از قرن 5 تا 10ق است. فهم ساختار گذشته شهر، مستلزم بررسی تواریخ محلی و منابع دست‌اول، تحلیل و تبیین آن‌ها و تطبیق اسناد تاریخی با آثار معماری باقی‌مانده از هر دوره به‌عنوان عناصر شهری آن دوره است؛ بنابراین روش پژوهش پیش رو از نوع تاریخی ـ تحلیلی و استدلال منطقی است. براساس یافته‌های این پژوهش شهر کرمان از قرن 5ق به‌طور ویژه‌ مورد توجه قرار گرفت و رونق اقتصادی شهر، موجب توسعۀ سیاسی و کالبدی آن در قرون بعد شد و به‌تدریج، سازمان فضایی شهر سلجوقی را متحول کرد. در طی 5 قرن بعدی در هر دورۀ زمانی، هسته‌های شهری جدیدی متأثر از وضعیت اراضی درون حصار و چگونگی روابط سیاسی با شهرهای اطراف، بر بستر شهر شکل گرفتند. هسته‌هایی که متشکل از عناصر شهریِ مهمی مثل مسجدجامع، دارالسیاده، گرمابه و تأسیسات مورد نیاز آن‌ها مثل قنات‌ها بودند‌. درنتیجه در این دوره‌ها توسعۀ این عناصر، زمینه‌ساز تحول استخوان‌بندی، موجب شکل‌گیری محلات جدید در پیرامون هستۀ اولیه و تعیین‌کنندۀ جهت اصلی گسترش شهر در هر دوره بودند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله کرمان،ساختار فضایی،عناصر شهری،الگوی توسعۀ شهری،تحولات شهری،
عنوان انگلیسی Analyzing the Structural Development of Kerman from the 5th to the 10th Century AH, Based on the Role of Political Relations and Urban Elements
چکیده انگلیسی مقاله The emergence of cities is typically based on political and economic factors, as well as natural and geographical characteristics. However, the persistence of urban life and the factors impacting their spatial organization transformations is a topic that demands further investigation, as it redefines urban structures and relationships within them in all historical eras based on the existing situation, government policies, and resulting relations. Previous studies have generally viewed cities as an entity detached from their surrounding system, with little attention paid to the impact of external political relations on their development process. In contrast, the formation and existence of Kerman in a region with unfavorable climatic conditions has always been dependent on commercial relations with surrounding cities. Thus, the political development has driven the urban and physical development of Kerman. The current study aims to understand these relationships and their impact on urban transformations and the spatial organization of Kerman across five centuries, from the 5th to the 10th century AH. Understanding the city's past structural layout requires examining local histories and primary sources, analyzing and explaining them, and comparing historical documents with architectural remains from each period as urban elements from their era. Thus, this study uses a historical-analytical approach with logical reasoning. The findings indicate that Kerman gained particular prominence from the 5th century AH. Its economic prosperity led to political and physical development in subsequent centuries, gradually transforming the Seljuk city's spatial organization. During the following five centuries, new urban cores emerged in each era, influenced by the status of lands within the city walls and the nature of political relations with surrounding cities. These cores consisted of important urban elements such as the Grand Mosque, Dar al-Siyada, bathhouses, and necessary facilities like qanats. The development of these elements laid the foundations for structural transformation, leading to the formation of new neighborhoods around the initial core and determining the primary direction of urban expansion in each era.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله کرمان,ساختار فضایی,عناصر شهری,الگوی توسعۀ شهری,تحولات شهری
نویسندگان مقاله علی شفیعی‌نژاد |
دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران، دانشکده معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

علیرضا انیسی |
دانشیار، پژوهشکدۀ ابنیه و بافت، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

نشانی اینترنتی https://jias.kashanu.ac.ir/article_114725_2dd8211af02d6d2116132397b47f556b.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات