علوم زمین، جلد ۱۳، شماره ۴۹-۵۰، صفحات ۲-۱۳
عنوان فارسی زمین ساخت پویای باختر کوهستان شتری
چکیده فارسی مقاله کوهستان شتری یکی از رشته کوه‌های خاور ایران مرکزی در خاور شهر و پهنه تبخیری طبس می‌باشد که در انتهای شمالی گسل پویای نایبند جای گرفته است. وجود پادگانه‌های آبرفتی چرخه‌ای کهن و افرازهای گسلی پوشیده کواترنری در بخش پیشانی باختری کوهستان و سه گونه بادزن آبرفتی کهن، سیلابی و پویا در دشت طبس شواهدی از برخاستگی نوزمین‌ساختی رشته کوه، مهاجرت باختری رسوبگذاری کواترنری و گسترش خاوری فرسایش پس‌رونده در راستای رودخانه‌های فصلی می‌باشند. غارها و قنات‌های معلق در دامنه‌های دره‌های آبرفتی سرعت زیاد فرسایش ژرفی را به نمایش می‌گذارند. رخنمون تاقدیس‌های نئوژن، پادگانه‌های فرسایشی، دره‌های رودخانه‌ای آبگذر پیشین و تاب برداشتگی لایه‌های بادزن‌های کهن در دشت همگی بیانگر برخاستگی دوره ای و پویای زمین‌های دشت نسبت به پهنه تبخیری هستند. چهره‌ها و شاخص‌های زمین‌ریختی همچون پله‌ها و کوژیدگی نیمرخ طولی رودخانه‌ها، نسبت پهنا به بلندی دره‌ها و سینوسیته پیشانی کوهستان نشان می‌دهند که حرکات زمین‌ساخت پویا با گسل‌های کواترنری در دشت و پیشانی‌های شمالی و جنوبی در ارتباط می‌باشد، در حالی که به نظر می‌رسد بخش میانی پیشانی کوهستان از حرکت باز ایستاده است.
در این بین رخداد زمین لرزه 1978 میلادی طبس (7/3= Ms) پس از یازده سده نبود لرزه‌ای گواهی است بر پویایی مهاجرت باختری جبهه دگرریختی و افزایش پهنای کوهستان. بدین ترتیب با هماهنگی‌های دیده شده بین ویژگی‌های نوزمین‌ساختی و لرزه‌زمین‌ساختی در این گستره با معرفی پیشانی‌های کوهستانی بازمانده، ناپویا، پویا و تازه شکل گرفته، بار دیگر اهمیت انجام چنین پژوهش‌هایی در درک هر چه بهتر تاریخچه پویایی و لرزه‌خیزی هر گستره خاطر نشان می‌گردد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله زمین‌ساخت پویا،زمین‌شناسی کواترنری،شاخص‌های زمین‌ریختی،طبس،کوهستان شتری،
عنوان انگلیسی Active tectonic in west of the Shotori mountain range
چکیده انگلیسی مقاله The Shotori mountain range at northern end of the Nayband active fault is one of the east central Iranian ranges in east of Tabas city and playa. Old alluvial cyclic stream terraces and buried Quaternary fault scarps in western mountain front area, and three kinds of old, braided, and active alluvial fans in Tabas plain are witnesses to mountain neotectonic uplift, westward migration of Quaternary sedimentation, and eastward movement of retrograde erosion along seasonal rivers. Ancient perched caves and qanats in alluvial valley slopes present the speed of deep erosion. Outcropped Neogene anticlines, old erosional terraces, meandring antecedent river gorges, and warping of the old fans in Tabas plain all point to periodic active uplift of the plain with respect to the playa. Geomorphic indices, such as knickpoints in longitudinal river profile, valley width/height ratio, and mountain front sinuosity show that the active tectonic movements are due to the Quaternary faults in the Tabas plain and along northern and southern parts of the mountain front, but the middle front seems to be inactive in the present time. Meanwhile, the 1978 earthquake of Tabas (Ms=7.3) after an ll-century seismic gap is a proof to the active westward migration of the deformational front. In this way, the close relationships between the tectonic geomorphology of the area and the seismotectonics of the recent earthquake led us to introducing relic, inactive, active, and new-born mountain fronts in the area; and the role of such studies in better understanding of activity and seismicity history of regions is emphasized.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله زمین‌ساخت پویا,زمین‌شناسی کواترنری,شاخص‌های زمین‌ریختی,طبس,کوهستان شتری
نویسندگان مقاله پیمان نواب‌پور |
گروه زمین‌ساخت، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

عبدالله سعیدی |
گروه زمین‌ساخت، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

محمدرضا قاسمی |
گروه زمین‌ساخت، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

نشانی اینترنتی http://www.gsjournal.ir/article_224427_cb41a6fc728911be5a8026832f3c9d3f.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات