این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مخاطرات محیط طبیعی، جلد ۱۴، شماره ۴۴، صفحات ۱۹-۳۶
عنوان فارسی پایش و پهنه‌بندی تغییرات بلندمدت شاخص طوفان گردوغبار نیمه شرقی ایران
چکیده فارسی مقاله تغییرات اقلیمی یکی از عوامل مهمی است که سبب افزایش خطر فرسایش بادی و طوفان‌های گردوغبار می‌شود؛ به‌ویژه وقوع رخدادهای شدید و حرکت به سمت اقلیم خشک تر، این امر را تشدید می‌نماید. در این پژوهش به‌منظور مطالعه فراوانی و شدت پدیده گردوغبار در نیمه شرقی ایران از شاخص طوفان گردوغبار (DSI) بین سال‌های 2002 تا 2023 استفاده شد. بر اساس DSI نمایه‌هایی از فراوانی و شدت طوفان گردوغبار در منطقه موردمطالعه بر اساس روش‌ها‌ی درون‌یابی زمین‌آماری عکس مجذور فاصله با تفکیک مکانی یک‌دریک کیلومتر محاسبه‌شده است. به‌طورکلی سری زمانی شاخص طوفان گردوغبار طی دوره آماری 2002 تا 2023 نشان‌دهنده روند افزایشی معنی‌داری در دو استان خراسان رضوی و خراسان شمالی است. در استان سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی شاهد تغییرات نامنظم‌تر و فاقد روند معنی‌دار هستیم. ایستگاه‌های زابل و سرخس بیشترین مقدار شاخص طوفان گردوغبار را دارا هستند. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که تغییرات میانگین ماهانه DSI در 8 ماه اول سال میلادی (ژانویه تا اوت) به‌طورکلی افزایشی است و در ماه‌های بعد تا ماه دسامبر مقدار DSI کاهشی است. ازنظر توزیع جغرافیایی DSI در نیمه شرقی و جنوب شرقی مقادیر بالاتری را نشان می‌دهد و در نواحی شمال شرقی دارای حداقل مقدار است. بررسی روند تغییرات این شاخص در شرق، شمال شرق و جنوب شرق کشور مشخص نمود علاوه بر قسمت‌های جنوب شرقی کشور، در سال‌های اخیر بخش‌های شرقی استان خراسان رضوی نیز درگیر این پدیده شده است. با مطالعه دو رخداد گردوغبار مشاهده شد که شکل‌گیری مراکز کم‌فشار در جنوب غربی افغانستان، شمال غربی پاکستان و شرق ایران هم‌زمان با استقرار مراکز پرفشار در شمال افغانستان و شمال شرقی ایران سبب شکل‌گیری شیو فشاری و ایجاد بادهای نسبتاً شدید سطحی شده و چشمه‌های گردوغبار داخلی و فرامرزی را در محدوده موردمطالعه تقویت کرده و گسیل و انتقال گردوغبار را به نیمه شرقی ایران به همراه دارد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله پهنه‌بندی،گردوغبار،DSI،نیمه شرقی ایران،
عنوان انگلیسی Monitoring and zoning of long-term variation of the DSI in the eastern half of Iran
چکیده انگلیسی مقاله Climate change is an important factor that increases the risks of wind erosion and dust storms. To study the frequency and intensity of the dust phenomenon in the eastern half of the country, the Dust Storm Index was used between 2002 and 2023. Based on the DSI, profiles of the frequency and intensity of dust storms in the study area were calculated using the geostatistical interpolation methods of Inverse distance weighted interpolation. In general, the time series of the dust storm index during the 2002–2023 statistical period showed a significant increasing trend in the Razavi Khorasan, South Khorasan, and North Khorasan. In Sistan and Baluchestan, we observed more irregular variation and no significant trends. The Zabol and Sarkhs stations had the highest number of dust storms. The results showed that the monthly average variation in the DSI in the first eight months of the year generally increased. The DSI decreased in the months following December. In terms of geographical distribution, the DSI showed higher values in the eastern and southeastern halves, and the lowest values in the northeastern regions. Analyzing the trend of variations of this index in the half-east, north-east, and south-east of the country, in addition to the south-east parts of the country, in recent years the eastern parts of Razavi Khorasan have also been involved in this phenomenon. The formation of low pressure in the southwest of Afghanistan, northwest Pakistan, and east of Iran, simultaneously with the establishment of high pressure in the north of Afghanistan and northeast of Iran, causes the creation of an intensive pressure gradient and relatively strong surface winds. These conditions activated internal and transboundary sources of dust in the study area, leading to the spread and transfer of dust to the eastern half of Iran.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله پهنه‌بندی,گردوغبار,DSI,نیمه شرقی ایران
نویسندگان مقاله مهدی رهنما |
دانشیار، مرکز بین المللی مطالعات گردوخاک، پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو، تهران، ایران

فائزه نوری |
دانشجوی دکتری هواشناسی، پژوهشگر، مرکز بین المللی مطالعات گردوخاک، پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو، تهران، ایران

ساویز صحت کاشانی |
دانشیار، مرکز بین المللی مطالعات گردوخاک، پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو، تهران، ایران

نوشین خدام |
دانش آموخته دکتری هواشناسی، پژوهشگر، مرکز بین المللی مطالعات گردوخاک، پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو، تهران، ایران

نشانی اینترنتی https://jneh.usb.ac.ir/article_8786_715caa8e3cb68c4f37aa8e81730c8fdc.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات