|
|
پژوهش های علوم تاریخی، جلد ۱۶، شماره ۲، صفحات ۱۰۷-۱۳۳
|
|
|
| عنوان فارسی |
بازشناسی مفهوم «دستک» در کاربرد ایرانی، از دیدگاه سندشناسی |
|
| چکیده فارسی مقاله |
«دستک»، واژه‌ای فارسی با معانی پرشمار در حوزه جغرافیای تاریخی زبان فارسی، به‌ویژه ایران و هند است. این واژه، هر چند در میان اسناد فارسی هند، به عنوان گونه‌ای از احکام دیوانی شناخته می‌شود، امّا در گستره جغرافیای تاریخی ایران با حوزه مفهومی واژه «دفتر» همپوشانی دارد، چنانکه در ترکیبات عطفی همچون دفترودستک، دستک‌ودفتر، دفتردستک و دستک‌دفتر نیز رواج یافته؛ گرچه، کاوش در واژهنامهها و بازبینی متون بیانگر اخص بودن معنای واژه «دستک» نسبت به مفهوم واژه «دفتر» است. پژوهش حاضر، با بهره از روش توصیفی-تحلیلی و به یاری تجزیه‌وتحلیل داده‌های منابع کتابخانه‌ای، همراه با دریافته‌های بررسی سندشناسی؛ شناسایی «دستک» به عنوان یک اصطلاح و ماهیّت برخوردار از ویژگی‌های ظاهری و محتوایی قابل تمایز و تشخیص مرتبط با ادبیات سندشناسی ایران را آرمان خویش نهاده است. بر پایه یافته‌های پژوهش پیش رو، دستک‌ها از دیدگاه شکل ظاهری، دفترهای کوچک بغلی سردستیِ ته‌بندی و شیرازهبندیشده به شیوه بیاضی (از عرض) با جلد (غالباً) مقوایی دارای پوشش چرم، پارچه یا روغنی هستند و از دیدگاه محتوایی، در چهار زمینه کلیِ «حساب‌های روزانه»، «سررشته و فهرست اموال»، «یادداشت‌ها و نوشته‌های مهم» و کاربرد ویژه دیوانی «بایگانی اسناد فرد» شناسایی می‌شوند. سرانجام اینکه دستک‌ها را از دیدگاه سندشناسی، نه به مثابه گونه‌ای خاص از اسناد، بلکه باید در کارکرد یک قالب فیزیکی، محمل تجمّعی یا پوشه بازشناسی نمود که در آن‌ها حساب‌های سیاقی، فهرست‌ها، اسناد و مدارک، یادداشت‌ها، شعرها و دیگر نوشتارهای دارای اهمیّت برای دارنده، درج و ماندگار شده‌اند |
|
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
دستک،دفترودستک،دستک فرد،اسناد تجاری،بایگانی اسناد،اسناد تاریخی ایرانی،سندشناسی، |
|
| عنوان انگلیسی |
Recognizing the Concept of "Dastak" in Iranian Usage, from the Point of View of Diplomatics |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
Dastak is a Persian term that holds several significant meanings in the historical geography of the Persian language, especially in Iran and India. While Persian documents in India, acknowledge this term as a form of Ahkām-i-Divāni (court orders), it occupies a similar conceptual realm as the term Daftar (notebook) in the historical geography of Iran; as it has also become common in adverbial combinations such as Daftar-u-Dastak, Dastak-u-Daftar, Daftar-Dastak, and Dastak-Daftar; nonetheless, consulting dictionaries and examining texts reveals that the definition of "Dastak" is more specific to the to the notion of "Daftar". This study used a descriptive-analytical methodology and library data analysis to identify "Dastak"; as a term and quiddity in Iranian diplomatics literature with distinct extrinsic and intrinsic properties.The current study reveals that Dastaks, from the perspective of the extrinsic structure, are small, hand-held notebooks, bounded in Bayyāzi manner (from the width), with (predominantly) cardboard covers, adorned with leather, cloth, or oil. From an intrinsic (content) standpoint, we have categorized them into four primary areas: 'daily accounts', 'property headings and lists', 'significant notes and writings', and the specialized Divani use of 'archiving Fards documents'. Ultimately, In terms of diplomatics, we should view Dastaks not as a distinct document type, but rather as a physical format, cumulative carrier, or folder where its owner records and preserves Siyāqi accounts, lists, documents, notes, poems, and other significant writings. |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
دستک,دفترودستک,دستک فرد,اسناد تجاری,بایگانی اسناد,اسناد تاریخی ایرانی,سندشناسی |
|
| نویسندگان مقاله |
حسن زندیه |
گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حسین صومعه |
گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران، ایران،
|
|
| نشانی اینترنتی |
https://jhss.ut.ac.ir/article_100492_2c6ca186db5c37df44b4d72aae957a8b.pdf |
| فایل مقاله |
فایلی برای مقاله ذخیره نشده است |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
|
| نوع مقاله منتشر شده |
|
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|