نامه انجمن جمعیت شناسی، جلد ۱، شماره ۲، صفحات ۷-۳۶
عنوان فارسی پیشگامان بررسی های جمعیت شناختی در ایران: عبدالغفارخان نجم الدوله و میرزا ابوطالب زنجانی
چکیده فارسی مقاله در این مقاله، اندیشه ها و آرای دو تن از صاحب نظران برجسته عهد قاجار که در ارایه مفاهیم جمعیت شناختی در ایران پیشگام بوده اند، بررسی شده است. نخستین آن ها، عبدالغفارخان نجم الدوله، از ریاضی دانان، منجمان و مولفان طراز اول آن عصر است. وی اولین سرشماری شهر تهران را در سال 1284 قمری/ 1867 م طراحی و به کمک 8 تن از شاگردان مبرزش در دارالفنون به مرحله اجرا درآورد. وی برای نخستین بار، علم آمار و بعضی از مفاهیم آماری (مثلا میانگین) را به ایرانیان عرضه نمود. وی اولین کسانی است که بحث درباره مسایل مربوط به جمعیت را که در ایرانیان عرضه نمود. وی اولین کسانی است که بحث درباره مسایل مربوط به جمعیت را که در ایران آن زمان مطلقا مورد توجه نبود آغاز کرد و نظریه معروف مالتوس را در مورد خطرات بالقوه افزایش بی رویه جمعیت مطرح نمود. وی ترسیم کننده نقشه بسیار جامعی از تهران و چندین شهر دیگر، تنظیم کننده جداول تطبیق سال های قمری و میلادی برای 1400 سال قمری و 2042 سال میلادی و کسی است که تقویم رسمی سالیانه ایران را برای 57 سال محاسبه و منتشر کرد. دومین صاحب نظر پیشرو، ابوطالب زنجانی - از معاصران نجم الدوله - است. وی مترجم کتاب طهاره الاعراق اثر معروف ابن مسکویه (متوفی در 421 قمری) است که در آن نظریه ای مشابه نظریه مالتوس ارایه شده است. وی ضمن حواشی و تعلیقات خود بر کتاب مزبور از بعضی مسایل مربوط به جمعیت از جمله ظرفیت محدود کره زمین برای ازدیاد نفوس، طول عمر متوسط بسیار کوتاه ایرانیان در آن زمان که موجب کاهش محسوس جمعیت شده بود و در مقابل، از تلاش های پیگیر کشورهای اروپایی برای تامین بهداشت و افزایش طول عمر مردم یاد کرده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله عبدالغفار خان نجم الدوله،مالتوس،آمار،سرشماری،نقشه تهران،ابوطالب زنجانی،ابن مسکویه،
عنوان انگلیسی .
چکیده انگلیسی مقاله .
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله عبدالغفار خان نجم الدوله,مالتوس,آمار,سرشماری,نقشه تهران,ابوطالب زنجانی,ابن مسکویه
نویسندگان مقاله احمد کتابی |
استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

نشانی اینترنتی https://www.jpaiassoc.ir/article_722681_c43d521a8b9f4ea90349da2e8bef69af.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات