هنرهای صناعی اسلامی، جلد ۸، شماره ۱، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی نقش ذکردر تکوین هویت معنوی معماری اسلامی با تأکید بر سده‌های نخست تا پنجم هجری
چکیده فارسی مقاله ذکر یک مفهوم باطنی در فرهنگ اسلامی و عرفان ‌است. نظر به اهمیت این مفهوم، هنرمندان، از آن جهت که هنر در اساس ظهور است و با صورت سر و کار دارد؛ در آثار خود این مفهوم باطنی را به شکل بصری ترجمه کرده­اند. پژوهش حاضر، ضمن بررسی مفهوم دینی عبارت ذکر در وجوه مختلف آن، تمهیدات بصری هنرمندان و معماران در ترجمان مفهوم باطنی ذکر به صورت مادی و بصری در معماری اسلامی را مورد توجه قرار داده است. استفاده از آیات و روایات و نامهای خداوند و پیامبر و امامان شیعه و استفاده از اصل وحدت مهمترین راهکارهای بصری ایشان در تکوین هویتبخشی اسلامی به بنا با توجه به مفهوم ذکر است. اساسا در مطالعات هنر اسلامی کمبود مباحث نظری در روند خلق آثار به چالش اصلی تبدیل شده است، سعی دارد چگونگی کاربست مفاهیم نظری اسلام را در هنر به روش کیفی، و بر اساس تحلیل داده بنیاد تحلیل کند. در همین راستا 10نمونه از ذکرهای اسلامی در قالب کتیبه در بناهای سده نخست تا پنجم هجری، بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای به عنوان نمونه انتخاب شده­اند. نتایج حاکی از آن است که، کاربرد اذکار در صورت‌های متنوع آن، موجب شده است تا آن بنا رنگ ‌و بوی مذهبی و اسلامی‌گرفته و خواسته و ناخواسته، شخص را در جذبه خویش فروگیرد. توجه به جنبه روحانی و معنوی در هنرهای اسلامی به طور عام و معماری به طور خاص، از یک سو موجب تکوین هویت معنوی اثر شده، هویتی مستقل از فرم و کالبد، که حتی به‌صورت مانعی در برابر رشد هویت فیزیکی واحد و منسجم اثر ‌عمل نماید. و از سوی دیگر موجب تکوین اصول بصری خاص همچون اصل وحدت در نظام بصری اسلامی شده است.

 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله ذکر، اصل وحدت، تکرار، هویت معنوی، فضا در معماری اسلامی.
عنوان انگلیسی The role of remembrance in the development of the spiritual identity of Islamic architecture with emphasis on the first to fifth centuries of Hijri
چکیده انگلیسی مقاله
Zikr is an esoteric concept in Islamic culture and mysticism. Considering the importance of this concept, artists, because art is based on emergence and deals with face; In their works, they have translated this esoteric concept into a visual form. The current research, while examining the religious meaning of the term zikr in its various aspects, has paid attention to the visual arrangements of artists and architects in interpreting the inner meaning of zikr in a material and visual way in Islamic architecture. The use of verses and narrations and the names of God, the Prophet, and the Shia imams and the use of the principle of unity are the most important visual strategies in the development of Islamic identification based on the concept of zikr. In this regard, 10 examples of Islamic mentions in the form of inscriptions in the buildings of the first to the fifth centuries of Hijri, based on library studies and qualitative analytical methods, have been selected as samples. The use of azkar in its various forms has caused it to take on a religious and Islamic color and to absorb a person in its attraction, willingly or unwillingly. Paying attention to the spiritual and spiritual aspects in Islamic arts in general and architecture in particular, on the one hand, has led to the development of the spiritual identity of the work, an identity independent of the form and body, which even acts as an obstacle against the development of a single and coherent physical identity of the work. . And on the other hand, it has led to the development of special visual principles such as the principle of unity in the Islamic visual system.
 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Zikr, principle of unity, repetition, spiritual identity, space in Islamic architecture.
نویسندگان مقاله حسن بلخاری | hasan bolkhari
tehran uni
دانشگاه تهران

بهاره براتی | bahareh barati
islamic art university
Tabriz islamic art university

نشانی اینترنتی http://jih-tabriziau.ir/browse.php?a_code=A-10-372-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده مبانی نظری هنر اسلامی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات