|
|
سامانه سطوح آبگیر باران، جلد ۱۰، شماره ۴، صفحات ۵۷-۶۶
|
|
|
| عنوان فارسی |
بررسی عوامل مؤثر بر آب‌دهی قنات به‌عنوان روشی برای استحصال پایدار آب از منابع آب زیرزمینی |
|
| چکیده فارسی مقاله |
احداث قنات فنی برای دستیابی به آب و انتقال آن برای مصارف مختلف است و با توجه به گستره وسیعی از مناطق خشک و نیمه‌خشک در ایران، پایدارترین شیوه جهت استحصال آب زیرزمینی محسوب می‌شود. با توجه به این‌که قنات‌ها به‌عنوان سرمایه‌های ملی، نقش و اهمیت به‌سزایی در توسعه بخش کشاورزی کشور از جمله استان خراسان رضوی دارند و با توجه به نقش قنات در تأمین آب مناطق خشک در شرایط کنونی کشور که مسأله کمبود آب و مدیریت منابع آب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، انجام مطالعات پژوهشی در زمینه شناخت بهتر قنات از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است. از این‌رو هدف مطالعه حاضر بررسی و اولویت‌بندی مهم‌ترین پارامترهای فیزیکی و انسانی مؤثر بر آب‌دهی قنات با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با توجه به نظر کارشناسان در قنات‌های دشت مشهد-چناران است. در این راستا، ابتدا عوامل مؤثر بر آب‌دهی قنات با مرور منابع و با استفاده از نظرات کارشناسان متخصص در زمینه قنات و آب زیرزمینی شناسایی و مطالعه شدند. سپس با طراحی پرسشنامه، نظرات کارشناسان در زمینه اهمیت پارامترهای مختلف بر آب‌دهی قنات جمع‌آوری شد. هم‌چنین، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی در محیط نرم‌افزار Expert Choice، وزن و اهمیت هر یک از پارامترهای مختلف مشخص شد. نتایج حاصل از اولویت‌بندی پارامترها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که پارامترهای فیزیکی (شامل خصوصیات حوضه آبریز بالادست، خصوصیات فیزیکی آبخوان، خصوصیات هندسی قنات) با وزن 545/0 دارای ارزش بیش‌تری در آب‌دهی قنات نسبت به پارامترهای انسانی است. هم‌چنین بر اساس نتایج اولویت‌بندی پارامترهای فیزیکی مؤثر بر آب‌دهی قنات، پارامترهای مربوط به خصوصیات آبخوان با وزن 497/0 دارای بیش‌ترین اهمیت در آب‌دهی قنات هستند. همین‌طور با توجه به نتایج به‌دست‌آمده برای اولویت‌بندی زیرشاخص انسانی پارامتر مالکیت با وزن 539/0 دارای بیش‌ترین اهمیت در آب‌دهی قنات است. |
|
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
آب زیرزمینی، قنات، استحصال آب، AHP. |
|
| عنوان انگلیسی |
Investigating the factors affecting the Qanat discharge as a method for sustainable harvesting water from underground water resources |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
Qanat is a technique for obtaining water and transferring it for various uses. Due to the widespread arid and semi-arid areas in Iran, Qanat is the most sustainable method to obtain underground water. Considering the role of the Qanat in providing water to dry areas in the current situation of the country, where the issue of water shortage and water resources management is very important. Due to the importance of the Qanat in supplying water to dry areas in the country, the issue of water shortage and water resource management is very important knowing and studying the Qanat is very important and necessary. The purpose of the present study is to investigate and prioritize the most important physical and human parameters affecting Qanat discharge using the Analytical Hierarchy Method (AHP) according to the opinion of experts in the Mashhad-Chenaran plain. In this regard, firstly, the factors affecting Qanat were identified and studied by reviewing the sources and using the opinions of experts specializing in the field of Qanat and underground water. Then, using the hierarchical analysis method in the Expert Choice software environment, the weight and importance of each of the different parameters were determined. The results of parameter prioritization using the hierarchical analysis method showed that physical parameters with a weight of 0.545 have more value in Qanat discharge than human parameters. Also, based on the results of the prioritization of the physical parameters effective on Qanat discharge, the parameters related to the characteristics of the aquifer with a weight of 0.497 have the most importance in Qanat discharge. Also, according to the results obtained for the prioritization of human indicators, the ownership parameter with a weight of 0.539 has the most importance in Qanat discharge. |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
Underground water, Qanat, harvesting water, AHP. |
|
| نویسندگان مقاله |
علی دسترنج | Ali Dastranj
Agriculture and Natural resource research center
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد
حسین رجائی | hossain Rajaei
Agriculture and Natural resource research center
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد
|
|
| نشانی اینترنتی |
http://jircsa.ir/browse.php?a_code=A-10-1683-2&slc_lang=fa&sid=1 |
| فایل مقاله |
فایلی برای مقاله ذخیره نشده است |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
تخصصی |
| نوع مقاله منتشر شده |
پژوهشی |
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|