این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
نشریه هنرهای صناعی ایران، جلد ۱، شماره ۱، صفحات ۴۷-۶۲
عنوان فارسی گونه شناسی خط بنایی (معقلی)، بر اساس شیوۀ طراحی و روش های اجرایی
چکیده فارسی مقاله خوشنویسی در بین هنرهای اسلامی از ارزش ویژه‌ای برخوردار است. از این رو جایگاه خاصی در آثار گوناگون، به ویژه در تزیین بناهای مذهبی دارد. خط بنایی (معقلی) به واسطۀ انطباق با آجر به سبب راست گوشه بودن در تزیین بناها استفاده شد. این خط یک هنر ترسیمی اسلامی برگرفته از خط کوفی و نقوش معقلی است که بر زیر نقش‌های مختلف هندسی، به ویژه مربع، با رعایت تناسب فضای سیاه و سفید و در یک چارچوب معین طراحی و ترسیم می‌شود. این امر باعث شده تا گونه‌های متعدد بر اساس شیوه‌های مختلف طراحی و رو ش‌های اجرایی در این خط به وجود آید. اما تقسیم‌بندی‌هایی که دربارۀ این خط صورت پذیرفته، عموما ناقص و دربردارندۀ همۀ ابعاد این خط نیست. این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و توسعه‌ای، با جمع‌آوری اطلاعات و مشاهدات میدانی سعی داشته به پیوند بین شیوۀ طراحی و روش‌های اجرایی در کتیبه های کوفیِ بنایی (معقلی) برخی بناهای اسلامی بپردازد. در این پژوهش، با توجه به ارزش مشاهدات، سعی شده برای تبیین مراحل بصری از روش «نگاشت ادراکی» که روشی مرسوم در تحقیقات بصری است، استفاده شود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد شیوۀ طراحی و روش‌های اجرایی، متناظر به هم‌اند؛ یعنی نحوۀ اجرای کوفی بنایی، تابع شیوۀ طراحی خوشنویسی کوفی بنایی است، و از دیگر سوی معکوس آن نیز صادق است. شیوه‌های طراحی خوشنویسی کوفی معقلی شامل شش گونۀ منفرد، گردان، پیچیده، سواد و بیاض، بنایی خوشنویسی و آزاد است. چهار گونۀ نخست (منفرد، گردان، پیچیده و سوادوبیاض)، دارای قواعد پایدار در طراحی است، اما دو گونۀ «بنایی خوشنویسی» و «آزاد»، برحسب فضای خوشنویسی بر پایۀ روش‌های متنوع و ابتکاری، بر شبکه‌های مختلف قابل انجام بوده، و بر اساس نیازهای گرافیک امروز به وجود آمده است. از دیگر سوی به لحاظ روش اجرا، چهار روش اجرایی (ساده، یک رگی، سه رگی و راسته خفته)، نیز با همۀ شش گونۀ کوفی معقلی، رابطۀ متناظر برقرار می‌سازند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله هنر اسلامی، خوشنویسی اسلامی، خط بنایی (معقلی)، بناهای عمومی و مذهبی،
عنوان انگلیسی Typology of Square Kufic Script on the Basis of Design and Execution
چکیده انگلیسی مقاله Calligraphy is of a high position among the Islamic arts; hence it is applied in different art media especially in decorating religious buildings. As a result of conformity and its angular quality, Mua'qqeli script could be used in architectural decoration. As an Islamic graphic art, this script is an adaptation of Kufic script and Mua'qqeli motifs designed and executed on different geometrical shapes (especially square) by considering black and white space proportions. This matter has created various types of this script on the basis of different methods of designing and execution. But the categorizations offered in this respect are not complete and they don't include all the dimensions of this script. This article, done in analytical-descriptive methodology by gathering field information, tries to study connections between the designing and executive methods in angular Kufic inscriptions (Mu'aqqali) in some Islamic monuments. Here, it is tried to apply the common method of perceptual process for explaining the visual processes. Research findings indicate that the design and execution are similar and parallel, i.e. the execution of angular Kufic depends on the designing method of Kufic script calligraphy and vice versa. The Mua'qqeli Kufic calligraphic designs are done in six types, including Munfared, Gardān, Pichideh, Savād-Bayāz, Angular Calligraphy and Āzād. The first fourtypes have consistent rules in design, but the last two types, i.e. Angular Calligraphy and Āzād, have been created on the basis of innovative methods and modern graphic requirements which could be applied to different webs. On the other hand, the four techniques of simple, Yekragi, Se'ragi and Rāstehkhufteh establish similar connections with all the six types of Mua'qqeli Kufic type.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله هنر اسلامی, خوشنویسی اسلامی, خط بنایی (معقلی), بناهای عمومی و مذهبی
نویسندگان مقاله حمیدرضا کشاورزی میاندشتی |
دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی دانشگاه کاشان

بهمن فیزابی |
دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز

نشانی اینترنتی https://hsi.kashanu.ac.ir/article_111644_9b4585160e6496609c0c3dd5193c476e.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات