این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
نشریه هنرهای صناعی ایران، جلد ۵، شماره ۱، صفحات ۴۷-۵۸
عنوان فارسی سنجش ویژگی‌های ساختاری آرایه‌های چوبی در دو مسجد قاجاری تهران
چکیده فارسی مقاله  مسجد، مهم‌ترین نماد معماری مذهبی در تمدن اسلامی، به‌عنوان مظهر اندیشه و روح حاکم بر محیط، همواره جایی را در قلب شهر به خود اختصاص داده و از بهترین مایه‌ها و آرایه‌ها بهره‌مند شده است. در سدۀ سیزدهم هجری قمری، مسجدسازی به دو صورت مرمت مساجد جامع و ساخت مساجد نوین اتفاق افتاد و با تأثیر از تحول هنرهای تزیینی، دچار تغییراتی در ظواهر شد. از جمله اُرُسی‌سازی، به‌عنوان هنری متشکل از منبت‌کاری، گره‌چینی، شیشه‌بری، قواره‌بری و...، در مسجدهای شهری جلوه کرد. نقش‌آفرینی روی درها و طاق‌های چوبی مساجد تهران به‌شکل منبت و گره‌چینی رواج یافت و هنرمندان چیره‌دست، در تعدادی از بناهای مذهبی با کمک هنر قواره‌بری و منبت‌کاری، پهنۀ چوب بی‌جان را به صحنۀ مانای اشکال چشم‌نواز مبدل نمودند. سنجش، تطبیق سبک و طراحی دو نمونه از آرایه‌های چوبی در دو مسجد سلطانی و مسجد شیخ عبدالحسین در تهران، نکات ناگفته‌ای دربارۀ تحول هنر کار با چوب و روند تحول منبت‌کاری در معماری معاصر ایران بیان می‌دارد.ماهیت تحقیق حاضر، نظری-کاربردی و از نظر اهداف، از نوع کیفی با رویکرد تطبیقی است که از روش گردآوری داده‌ها و تحلیل کیفی، گرافیکی و نظرات کارشناسان نیز بهره برده است. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که بر اساس بررسی تطبیقی دو نمونه سازه، ویژگی‌های سبک‌شناختی آرایه‌های چوبی مساجد دورۀ قاجار کدام‌اند؟ بر اساس یافته‌های پژوهش، درهای این دو مسجد، دارای سه ویژگی سبک‌شناختی سنتی، التقاطی و غربی بوده و در هر دو نمونه، شاخصۀ هنر چوب، تلفیق خلاقانۀ نمادهای منبت‌کاری سنتی و الصاق طرح‌های بیضی و ترنج بر روی کارهای ابداعی است؛ امری که گویای تحول در هنر کار با چوب در دورۀ قاجار است و طی آن، تزیین رویۀ چوب با اشکال هندسی، همانند آرایه‌سازی دیوارها با گچ و کاشی، در معماری تزیینی ایران رایج شد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله دوران قاجار، هنرهای چوبی، تهران، مسجد شاه، مسجد شیخ عبدالحسین،
عنوان انگلیسی The Assessment of Structural Characteristics of Wooden Decorations in Two Qajarid Mosques in Tehran
چکیده انگلیسی مقاله Mosques are the most important symbols of religious architecture in Islamic civilization. They have been a manifestation of the thought and spirit that have always governed the environment and occupied a place in the heart of the city. For that reason, mosques have always benefited from the best materials and arrays. In the thirteenth century A.H., mosque construction took place in two forms; one was the restoration of comprehensive mosques, and the other the construction of new mosques. The evolution of decorative arts affected mosques so that they underwent changes in appearance. One of these changes was sash making which appeared in urban mosques and consisted of inlaying, Chinese knotting, glass cutting, and carving. As a result, decorations in forms of inlays and Chinese knots on the wooden doors and arches of Tehran mosques became popular. Therefore, master artists, with the help of carving and inlaying, turned the inanimate wood into a scene of eye-catching shapes in a number of religious buildings. Measuring and adapting the style and design of two samples of wooden arrays in Sultani Mosques and Sheikh Abdul Hussein Mosque in Tehran, illustrate unsaid points about the evolution of woodworking art and carving in contemporary Iranian architecture. The nature of this research is both theoretical and practical; in terms of methodology, it has adopted a qualitative approach. The objective of the study is to discuss the cognitive stylistic features of the wooden arrays of Qajar period mosques while comparing the wooden decorations of these mosques. According to the findings of the research, it can be concluded that the doors of these two mosques have three stylistic characteristics: traditional, eclectic, and western. Besides, in both examples, the characteristic of wooden art consists of a creative combination of traditional inlay symbols and an addition of oval and tangerine designs on innovative works. Such results are indicative of the transformation in the art of woodworking in the Qajar period, during which decorating the surface of wood with geometric shapes-- such as the arranging of walls with plaster and tiles-- became common in the decorative architecture of Iran.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله دوران قاجار, هنرهای چوبی, تهران, مسجد شاه, مسجد شیخ عبدالحسین
نویسندگان مقاله محمد باغستانی کوزه گر |
استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران

زمزم سادات رضوی |
دانشجوی دکتری، گروه تاریخ تمدن و ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

محمدنبی سلیم |
استادیار گروه تاریخ، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

نشانی اینترنتی https://hsi.kashanu.ac.ir/article_112085_b023c9352c16fe6ad02e0588d0f2bfa7.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات