|
|
پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی، جلد ۱۵، شماره ۴۵، صفحات ۰-۰
|
|
|
| عنوان فارسی |
شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی در جو با استفاده از شاخص های کمی تحمل |
|
| چکیده فارسی مقاله |
مقدمه: مهم‌ترین عامل محدودکننده رشد گیاهان در شرایط دیم آب می‌باشد و چون بخش اعظم اراضی ایران در نواحی خشک و نیمه‌خشک واقع شده‌اند، تعیین تحمل نسبی به خشکی در گیاهان زراعی از اهمیت ویژه برخوردار است. با ارزیابی ژنوتیپ‌هایی از هر گیاه که تحت شرایط کم‌آبی قادر به ارائه عملکرد نسبتاً قابل قبولی باشند، می‌توان با اطمینان بیشتری آن‌ها را در نواحی خشک و نیمه‌خشک کشت نمود. مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی و انتخاب ارقام متحمل به خشکی در جو، 15 ژنوتیپ مختلف در دو شرایط نرمال آبیاری و دیم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 1400-1399 در دو ایستگاه تحقیقاتی خیرآباد و خدابنده استان زنجان مطالعه شدند. یافته‌ها: نتایج تجزیه مرکب نشان داد که بین دو شرایط نرمال و دیم ازنظر صفت عملکرد دانه بین ژنوتیپ‌ها تفاوت معنی‌داری وجود داشت و شرایط دیم باعث کاهش بیش از 50 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با شرایط آبیاری نرمال گردید. در شرایط آبیاری معمولی بیشترین عملکردها به ترتیب متعلق به ژنوتیپ‌های G3، G10 و G11 و در شرایط دیم علی رغم رقم معنی‌دار نشدن اختلافات بین ژنوتیپ‌ها بیشترین عملکرد به ترتیب متعلق به ژنوتیپ‌های G3، G6 و G2 بود. بین ژنوتیپ‌های موردمطالعه، ازنظر کلیه شاخص‌های کمّی مقاومت به خشکی (به‌جز شاخص YI و SNPI) و نیز عملکرد در شرایط دیم اختلاف بسیار معنی‌داری وجود داشت. تجزیه همبستگی شاخص‌ها با عملکرد در شرایط آبیاری معمولی و دیم، نشان داد که بین شاخص‌های MP، STI، GMP، MSTI2، HM و RDY با عملکرد در شرایط آبیاری معمولی و دیم همبستگی معنی‌داری وجود داشت. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی بر اساس شاخص‌ها، نشان داد که مؤلفه اول 95/79 و مؤلفه دوم 049/14 درصد از تغییرات کل را توجیه می‌کنند. نمودار بای‌پلات حاصل از مؤلفه‌ها نشان داد که ژنوتیپ‌های G1، G2، G3، G9، G10، G11، G12 و G13 در قسمت مثبت نمودار مؤلفه اوّل قرار داشته و این ژنوتیپ‌ها دارای سازگاری خوبی به محیط‌های آبی بودند. از بین این ژنوتیپ‌ها، ژنوتیپ‌های G2، G3 و G13 در قسمت مثبت نمودار مؤلفه دوم قرار گرفتند بنابراین می‌توان این ژنوتیپ‌ها را ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا در هر دو شرایط آبی و دیم معرفی کرد. تجزیه کلاستر نشان داد که ژنوتیپ‌های G1، G2، G3، G9، G10 و G11 در یک گروه قرار
| |
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
تنش خشکی، شاخص، گروه‌بندی تجزیه کلاستر، تجزیه مؤلفه‌های اصلی |
|
| عنوان انگلیسی |
Identification of Drought Tolerant Genotypes in Barley Using Quantitative Tolerance Indices |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
Introduction: The most important factor limiting plant growth in rainfed conditions is water, and since most of the land in Iran is located in arid and semi-arid regions, determining the relative drought tolerance in crops is of particular importance. By evaluating the genotypes of each plant that are able to provide relatively acceptable yield under low water conditions, they can be grown with more confidence in arid and semi-arid regions. Materials and methods: In order to investigate the effect of drought stress and selection of drought tolerant genotype in barley, 15 different genotypes under two conditions of normal irrigation and rainfed conditions in randomized complete block design with four replications in 2020-2021 in Khairabad and Khodabandeh research stations Of Zanjan province were studied. Results: The results of combined analysis showed that there was a significant difference between genotypes in terms of grain yield between normal irrigation and rainfed conditions and rainfed conditions reduced grain yield by more than 50% compared to normal irrigation conditions. Under normal irrigation conditions, the highest yields belonged to G3, G10 and G11 genotypes, respectively, and under rainfed conditions, despite the lack of significant differences between genotypes, the highest yields belonged to G3, G6 and G2 genotypes, respectively. There was a significant difference between the studied genotypes in terms of all quantitative index of drought resistance (except YI and SNPI) as well as yield under stress. Correlation analysis of indices with yield under normal irrigation and rainfed conditions showed that there was a significant correlation between MP, STI, GMP, MSTI2, HM and RDY indices with yield under normal irrigation and rainfed conditions. Correlation of indices with yield under normal irrigation and rainfed conditions showed that there was a significant correlation between MP, STI, GMP, MSTI2, HM and RDY indices with yield under normal irrigation and rainfed conditions. Principal component analysis based on indices showed that the first component and second components explain 79.95% and 14.049% of the total changes. The bioplate diagram of the components showed that genotypes G1, G2, G3, G9, G10, G11, G12 and G13 were in the positive part of the first component diagram and these genotypes had good adaptation in normal irrigation conditions. Among these genotypes, G2, G3 and G13 genotypes were in the positive part of the second component diagram, so these genotypes can be introduced as high-yield genotypes in both irrigated and rainfed conditions. Cluster analysis showed that G1, G2, G3, G9, G10 and G11 genotypes were in the same group and these genotypes can be considered as drought tolerant genotypes in terms of calculated indices. Conclusion: There was a significant correlation between MP, STI, GMP, MSTI2, HM and RDY indices calculated with yield under normal irrigation and rainfed conditions. Therefore, these indices can be used to select stress-resistant genotypes. Grouping of barley genotypes based on calculated quantitative and qualitative indices showed that G2, G3 and G13 genotypes were identified as superior genotypes in full irrigation conditions and the most tolerant barley genotypes to low water stress. |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
Drought stress, Index, Cluster analysis grouping, Principal component analysis |
|
| نویسندگان مقاله |
علی اکبر اسدی | Ali Akbar Asadi1
Crop and Horticultural Science Research department,Zanjan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Zanjan, Iran.
استادیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران
بهروز محمدی | Behroz Mohammadi
Crop and Horticultural Science Research department,Zanjan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Zanjan, Iran.
کارشناس بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران
حسین نظری | Hossein Nazari
Crop and Horticultural Science Research department,Zanjan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Zanjan, Iran.
استادیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران
فرهاد آهک پز | Farhad Ahakpaz
Maragheh Rainfed Agricultural Research Institute, Iran
موسسه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، ایران
|
|
| نشانی اینترنتی |
http://jcb.sanru.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-840-9&slc_lang=fa&sid=1 |
| فایل مقاله |
فایلی برای مقاله ذخیره نشده است |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
اصلاح برای تنش های زنده و غیرزنده محیطی |
| نوع مقاله منتشر شده |
پژوهشی |
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|