تاریخ ادبیات، جلد ۱۰، شماره ۱، صفحات ۲۷-۴۸
عنوان فارسی بررسی مفهوم و منشأ «عقل» در اندیشه ناصرخسرو بر مبنای دیوان قصاید
چکیده فارسی مقاله اندیشه های دینی و کتب مقدس از سرچشمه های زلال، جوشان و از منابع فکری اصیلِ شاعران و نویسندگان به حساب می­آید که زمینه خودشناسی و خداشناسی انسان را هم فراهم می­کنند. خداوند انسان را آفرید، بسیاری از صفات و ویژگی های خود را هم به او تفویض کرد؛ از جمله او را به نیروی عقل مجهز نمود تا بتواند خیر وُ شر، وَ صلاح و فساد خود را تشخیص دهد تا همچون خالق خود بتواند در نهاد و طبیعت درون و بیرون خود تصرف کند. از این رو عقل در حیات، سعادت و سرنوشت آدمی نقشی انکار ناپذیر دارد. هیچ دانش بشری نیست که از پرتو آن بی­نیاز باشد. در ادب فارسی سه شاعر بیش از دیگران دغدغه خرد دارند: فردوسی، ناصر خسرو و خیام؛ البته هرکدام بنا به ساختار فکری و رویکرد خود، در مفهوم و تعبیری متفاوت. ناصر خسرو «عقل» را عطیه الاهی و وجه مشترک میان انسان و خدا، و در مفهوم مقیدِ آن به معنای اطاعت از حق و مایه رستگاری انسان می داند. واژه «خرد = عقل» کلیدواژه ذهن ناصرخسرو و از پرکاربردترین واژگان حوزه اندیشگی شاعر است، پژوهش حاضر به بررسی ریشه و منشأ این واژه، میزان بسامد آن در قصاید و به تبع آن به سرچشمه های فکری شاعر و دلیل اهمیت خرد در نزد ناصرخسرو می پردازد. با توجه به این که ناصر خود حافظ و مفسر قرآن بر مبنای دیدگاه­های اسماعیلیان بوده، تأثیر پذیری وی از کتاب وحی، و بکارگیری این واژه در همان مفهوم قرانی را مفروض دانسته، با معیار بسامدی و آوردن شواهدی از دیوان به مقایسه ضمنی کلام شاعر با آیات قرآن پرداخته شده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله «شناخت» «عقل» «دیوان» «اشعار» «سعادت» «ناصرخسرو»،
عنوان انگلیسی The concept and origin of wisdom in the idea of ​​Naser Khosrow
چکیده انگلیسی مقاله God created man anddelegated many of His traits and characteristics to him; among equipped him with intellect; to recognize his goods and evils. So Reason in life, happiness and human destiny is irrefutable role. Nasser Khosrow knows "reason" as a divine gift and the interface between man and God. The words "wisdom" or "reason" of the most used words of the poet's thought field. The present study examines the roots and origins of "reason = wisdom" and the frequency and nature as well as in the odes to his intellectual origins and reasons for the attention he pays to reason. Naser Khosrow has the Quran in his mind and also He was the interpreter of the Quran based on the ideas and teachings of the Ismailia. According to the actuarial study the word Reason with its derivatives used in the Qur'an about 49 of which is with the word Light. He was affected by the Book of Revelation, and the use of this word in the Quran, given the known, to measure the frequency and evidence of the Court implicitly compared the word of the Quran has been poet's verses have been investigated. Salvation and happiness of human is come from the Light which arise of the poet’s mind Reflecting widespread and such emphasis show poets concern about the missing of the human and his need : the Reason or Wisdom.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله «شناخت» «عقل» «دیوان» «اشعار» «سعادت» «ناصرخسرو»
نویسندگان مقاله منصور پیرانی |
دانشگاه

نشانی اینترنتی https://hlit.sbu.ac.ir/article_98858_f1ded90891e22fdbf7525694e2329411.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات