این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
سامانه سطوح آبگیر باران، جلد ۱۰، شماره ۱، صفحات ۴۹-۶۶
عنوان فارسی باستان‌شناسی بند خاکی- خشتی و سازه بهره‌برداری از منابع آب سطحی در تپه دامغانی، شمال شرق ایران
چکیده فارسی مقاله  بندهای خاکی پدیده‌های پیش‌از‌تاریخی می‌توانند باشند. این سازه‌ها برای بهره‌برداری از منابع آب سطحی در موقعیت‌های خاصی در چشم‌اندازهای طبیعی طراحی می‌شده‌اند. در فلات ایران منابع آب سطحی عموماً فصلی‌اند. فصل‌هایی که آب‌های سطحی بیشتر جاری می‌شوند شامل ماه‌های اواخر زمستان تا نیمه اول بهار است. این در حالی است که طبق تقویم کشاورزی اوج نیاز به آب برای بیشتر محصولات کشاورزی، ماه پایانی بهار و ماه نخست تابستان است. بر اساس این تقویم، بندهای خاکی به‌عنوان سازه‌های عموماً چندماهه از مواد طبیعی مانند خاک و سنگ ساخته‌شده و  به‌طور موقت مورداستفاده قرار می‌گیرند. مادامی‌که بندهای خاکی صرفاً از مواد طبیعی، بی‌هیچ تغییری در آن‌ها ایجادشده باشند، به­سبب طبیعی بودن همه موادِ مورداستفاده، شناسایی آن‌ها نه‌تنها از پیش‌از‌تاریخ، بلکه از سده‌های متأخر ممکن نیست. اما در موردی ویژه که در این مقاله معرفی و تجزیه‌وتحلیل می‌شود، ساخت بندی خاکی با خشت‌های قالبی در محوطه‌ای پیش‌از‌تاریخی موجب شده که در زمان معاصر پس از حدود پنج هزاره بتوان بقایای به‌جامانده از بندی خشتی با کارکردی مشابه بندهای خاکی را شناسایی و معرفی نمود. این مقاله به معرفی، تجزیه‌وتحلیل موقعیت و کارکردهای احتمالی بندی خاکی­- خشتی در محوطه پیش‌از‌تاریخی دامغانی در حاشیه جنوب شرقی شهر معاصر سبزوار در خراسان رضوی می‌پردازد. منظور از بند خاکی- خشتی، سازه‌ای خشتی است که روی پایه‌ای از خاک رُسی قرارگرفته و دو انتهای سازه به پشته‌های خاک طبیعی منتهی می‌شود. به‌طورکلی کاربری چنین سازه‌ای، بهره‌برداری از منابع آب سطحی است. بهره‌برداری برای مصارف آب شرب استقرار پیش‌از‌تاریخی دامغانی، بهره‌برداری برای کشاورزی، بهره‌برداری توأمان برای مصارف آب شرب و مطبوع سازی فضاهای استقرار و کشاورزی و دامداری، فرضیه‌های قابل‌بررسی و ارزیابی هستند. براساس نمونه‌های معاصر و نزدیک به معاصر فرضیه سوم محتمل‌تر است.            
کلیدواژه‌های فارسی مقاله بند خاکی-خشتی، بهره‌برداری از منابع آب سطحی، پیش‌از‌تاریخ، محوطه دامغانی، شمال شرق ایران
عنوان انگلیسی The Archaeology of Earthen-Mud Bricks Dam and a Structure for Surface Water Utilization in Damghani Archaeological Site, Northeastern Iran
چکیده انگلیسی مقاله Earth dams can be a prehistoric phenomenon. These structures are designed to exploit surface water resources in certain positions in natural landscapes. In the plateau of Iran, surface water sources are generally seasonal. Seasons, when surface water flows abundantly, are late winter to the first half of spring. Meanwhile, according to the agricultural calendar, the peak demand for water for most agricultural products is the last month of spring and the first month of summer. According to this calendar, earth dams are generally made of natural materials such as soil and stone and are used temporarily for several months. As long as the earthen dams are made of natural materials without any changes in them, due to the naturalness of all the materials used, it is not possible to identify them not only from prehistory but also from recent centuries. But in a special case that is introduced and analyzed in this article, the construction of earthen dams with molded mud bricks in a prehistoric settlement has caused that in contemporary times, after about five thousand years, it is possible to identify and introduce the remains of the mud bricks dam with a function exactly similar to the earthen dams. This article introduces the analysis of the location and possible functions of the earth-mud bricks dam in the Damghani prehistoric site on the southeastern edge of the contemporary city of Sabzevar in Razavi Khorasan province. The earth-mud bricks dam is a mud bricks structure that is placed on a clay soil foundation and the two ends of the structure lead to natural soil mounds. In general, for such a structure, exploitation of surface water sources is suggested, but the exact type of exploitation, as will be discussed, requires additional studies. Exploitation for drinking water purposes of the Damghani prehistoric settlement, exploitation for agriculture, and simultaneous exploitation for drinking water purposes, air conditioning of settlement spaces, agriculture and animal husbandry are hypotheses that can be investigated and evaluated. Based on today's and near-contemporary examples, the third hypothesis is more likely.  
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Earth-mud bricks dam, Surface water utilization, Prehistory, Damghani Archaeological site, Northeastern Iran.
نویسندگان مقاله عمران گاراژیان | Omran Garazhian
University of Neyshabur
دانشگاه نیشابور

هادی صبوری | Hadi Sabori
Art University of Isfahan
دانشگاه هنر اصفهان

سید محمد امین امامی | Seyed Mohamad Emami
Art University of Isfahan
دانشگاه هنر اصفهان

نشانی اینترنتی http://jircsa.ir/browse.php?a_code=A-10-1991-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات