علوم زراعی ایران، جلد ۲۲، شماره ۴، صفحات ۳۰۵-۳۲۰
عنوان فارسی ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ در محیط و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های منتخب برنج (.Oryza sativa L) هوازی در شمال ایران
چکیده فارسی مقاله دسترسی به آب کافی عامل محدود کننده عملکرد برنج و پایداری آن در شرایط فعلی کشور محسوب می‌شود. در برنامه تغییر الگوی کشت از شیوه غرقابی به هوازی (در بستر خشک و خاک غیراشباع)، شش ژنوتیپ برنج هوازی همراه با دو رقم شاهد طارم محلی و ندا، جهت ارزیابی پایداری عملکرد دانه در شرایط هوازی در قالب طرح آزمایشی بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سه سال (1392 تا 1394) در استان‌های‌ مازندران و گلستان مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس ساده هر آزمایش نشان داد که بین ژنوتیپ‌های برنج برای کلیه صفات از جمله عملکرد دانه تفاوت‌ معنی‌داری وجود داشت. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، برهمکنش سال در مکان و سال در مکان در ژنوتیپ بر عملکرد دانه ژنوتیپ‌های برنج معنی‌دار بود. تجزیه پایداری با روش‌های چندمتغیره AMMI وGGE بای‌پلات نشان داد که رقم هوازی Vandana با میانگین عملکرد دانه 2760 کیلوگرم در هکتار، در کلیه محیط‌ها پایداری بالاتر و نوسان عملکرد کمتری نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها داشت. از ویژگی‌های بارز این رقم، زودرسی (روز تا 50 درصد گلدهی حدود 97 روز) و ارتفاع بوته کوتاه (8/98 سانتی‌متر) بود. دو ژنوتیپ  IR78908-193-B-3-B وIR80508-B-194-3-B  نیز به‌ترتیب با عملکرد 2270 و 2292 کیلوگرم در هکتار، در اغلب محیط‌ها دارای پایداری مطلوبی بوده و از لحاظ عملکرد دانه در رتبه دوم قرار گرفتند. بر اساس نتایج بدست آمده، می‌توان از این سه ژنوتیپ به‌ترتیب به عنوان ژنوتیپ‌های برتر جهت استفاده در برنامه اصلاحی و یا کشت در شرایط هوازی در استان‌های مازندران و گلستان، به ویژه در سال‌های کم‌آب و خشکسالی، استفاده کرد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله برنج، تجزیه AMMI، تجزیه بای‌پلات، پایداری عملکرد و شیوه کشت هوازی
عنوان انگلیسی Assessment of genotype × environment interaction and grain yield stability of selected aerobic rice (Oryza sativa L.) genotypes in northern region of Iran
چکیده انگلیسی مقاله  For sustainable rice production in Iran the optimum use of production resources and the reduction of production costs are the two important issues. In this situation, water availability is a major limiting factor in sustainable rice production. Hence, changing of rice production system from lowland irrigated to aerobic production system, which is based on dry-seed sowing in non-puddled and non-satuared soil, is main goal in the national research plan. Six selected aerobic rice genotypes from preliminary yield trials together with two local checks of rice including; Neda, as tolerant and Tarom, as susceptible cultivars to aerobic conditions were evaluated using randomized comlete block design with three replications in Mazandaran and Golestan, Iran, provinces for three years from 2013-2015. Simple analysis of variance for each location showed significant differences among rice genotypes for all traits. Combined analysis of variance for grain yield was performed. There were highly significant differences for main effect of genotype, year × location and year × location ×genotype interactions effect. Grain yield stability analysis through AMMI and GGE bioplot methods indicated that aerobic rice cv. Vandana with an average grain yield of 2760 kg.ha-1 over all environments had high and grain yield with yield stability. This cultivar was also close to ideal rice genotype with lower plant height (98.8 cm) and phenology (97.0 days to 50% flowering), followed by the other two  aerobic rice genotypes; G2 (IR78908-193-B-3-B) and G6 (IR80508-B-194-3-B) with high grain yield over all environments. Therefore, these aerobic rice genotpes were selected and could be used in the national rice breeding programs or recommended for being grown in aerobic rice production system in Mazandaran and Golestan province under water-shortage conditions.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Aerobic production system, AMMI analysis, Biplot analysis, Grain yield stability and Rice.
نویسندگان مقاله علی مومنی | Ali Moumeni
Associate Prof., Rice Research Institute of Iran, Mazandaran Branch, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Amol, Iran
موسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران

ولی ارازی | Vali Arazi
Researcher, Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Gorgan, Iran
مرکز تحقیقات و آموزش تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

مهدی رستمی | Mehdi Rostami
Assistant Prof., Rice Research Institute of Iran, Mazandaran Branch, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Amol, Iran
موسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران

ناهید فتحی | Nahid Fathi
Researcher, Rice Research Institute of Iran, Mazandaran Branch, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Amol, Iran
موسسه تحقیقات برنج کشور - معاونت مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل ، ایران

نشانی اینترنتی http://agrobreedjournal.ir/browse.php?a_code=A-10-145-2&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات