علوم زراعی ایران، جلد ۱۲، شماره ۴، صفحات ۳۹۲-۴۰۸
عنوان فارسی اثر تنش خشکی انتهای فصل بر خصوصیات فیزیولوژیک و روابط منبع و مخزن در دو رقم گندم نان (Triticum aestivum L.)
چکیده فارسی مقاله در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران وقوع تنش خشکی در مراحل مختلف رشد دانه و کاهش شدید عملکرد دانه ارقام مختلف گندم از مسائل شناخته شده تولید این محصول می‌باشد. این تحقیق در راستای مطالعه اثر تنش خشکی در مرحله تقسیم سلولی و پرشدن دانه‌ها بر خصوصیات فیزیولوژیک مرتبط با قدرت منبع و مخزن در مراحل مختلف رشد دانه دو رقم گندم نان مرودشت و زاگرس (به ترتیب حساس و متحمل به تنش خشکی انتهای فصل) اجرا شده است. این تحقیق در سال 1386 شرایط گلخانه در پژوهشکده بیوتکنولوژی (کرج) و پردیس کشاورزی دانشگاه تهران و به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی (50 درصد ظرفیت مزرعه) در 14 روز اول پس از گرده افشانی و آبیاری مجدد (مرحله اول)، آبیاری عادی در 14 روز اول و سپس قطع آب تا پایان آزمایش (مرحله دوم) و تیمار شاهد بودند. نتایج نشان داد که در تیمار شاهد عملکرد دانه، زیست‌توده، وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله رقم مرودشت به طور معنی-داری بیشتر از رقم زاگرس بود. هر دو سطح تنش خشکی موجب کاهش معنی‌دار این صفات در هر دو رقم شدند، ولی مقدار کاهش در رقم مرودشت شدیدتر بود و بیشترین کاهش درتنش خشکی از زمان 14 روز بعد از گرده‌افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک مشاهده شد. علی‌رغم کاهش معنی‌دار سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، محتوای کلروفیل a وb و پروتئین محلول برگ پرچم تحت هر دو سطح تنش خشکی مورد بررسی، درتیمار شاهد و تنش خشکی میزان این صفات در برگ پرچم رقم زاگرس بطور معنی‌داری بیشتر بود. اکسین و آبسزیک بیشترین غلظت را در دانه‌های در حال رشد، به ترتیب 7 و 14 روز بعد از گرده‌افشانی داشتند. تیمار تنش خشکی در مرحله تقسیم سلولی به ترتیب موجب کاهش میزان اکسین و افزایش معنی‌دار میزان اسید آبسزیک دانه‌های هر دو رقم شد. تنش خشکی در مرحله پرشدن دانه موجب افزایش معنی‌دار غلظت اسید آبسزیک در دانه هر دو رقم شد. با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می رسد که مرحله پرشدن دانه نسبت به مرحله تقسیم سلولی، مرحله مهم‌تری در شکل‌گیری عملکرد دانه باشد و اعمال تنش خشکی در این مرحله نسبت به مرحله تقسیم سلولی، عملکرد دانه را به طور معنی‌دارتری کاهش می‌دهد. به نظر می‌رسد که تنش خشکی در مرحله تقسیم سلولی از طریق کاهش میزان اکسین و افزایش میزان اسید آبسزیک باعث کاهش تقسیم سلولی، و در مرحله پرشدن دانه، از طریق میزان اسید آبسزیک و کاهش فعالیت‌های آنزیمی و کاهش دوره پرشدن دانه، موجب کاهش عملکرد دانه می-شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی The effect of terminal water stress on physiological cahracteristics and sink- source relations in two bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars
چکیده انگلیسی مقاله In arid and semi arid areas as Iran water stress at different grain growth stages is one of the major concerns for wheat production. This research was conducted to evaluate the effects of two levels of water stress (at cell division and grain filling stages) on some physiological and biochemical characteristicss related to the sink-source relationship of two bread wheat cultivars (Marvdasht and Zagrose sensitive and resistant to post-anthesis water stress, respectively). A factorial experiment based on randomized complete block design with three replications was used in greenhouse conditions. The treatments were two levels of water stress including (1) water stress (50% of FC) during fist 14 days following anthesis and re-watering (stage 1) and (2) water stress from 14 days after anthesis to physiological maturity (stage 2) and (3) control (the water status maintained at FC). In control treatment grain yield, biomass, 1000 grains weight and number of grains.spike-1 in Marvdasht was significantly greater than Zagrose. Water stress levels significantly reduced all traits in both cultivars, with greater effect on Marvdasht. Effect of wtare stress in stage 2 was more severe than in stage 1. Water stress significantly reduced photosynthesis rate, stomatal conductance, chlorophyll a and b and soluble protein content in flag leaves of both cultivars. However, concentrations were higher in the flag leaf of Zagrose. The highest concentrations of IAA and ABA were observed in stage 1 and early stage 2, respectively. Water stress in grain filling stage significantly increased ABA in the grains of either cultivars. Based on these results, water stress during stage 2 had more effect on grain yield. Water stress during cell division (stage 1) with increased ABA and reduction IAA content might reduced cell division, while during grain filling (stage 2) increasing ABA content reduced enzyme activity and duration of grain filling, hence grain yield decreased. .
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله محسن سعیدی |
دانشگاه رازی
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه رازی (Razi university)

فواد مرادی |
پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی
سازمان اصلی تایید شده: پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران

علی احمدی |
پردیس دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

روشنک سپهری |
پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی
سازمان اصلی تایید شده: پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران

گودرز نجفیان |
موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
سازمان اصلی تایید شده: موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

اکبر شعبانی |
موسسه دیم سرارود

نشانی اینترنتی http://agrobreedjournal.ir/browse.php?a_code=A-10-1-136&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/959/article-959-195492.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده علمی - پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات