این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
سامانه سطوح آبگیر باران، جلد ۲، شماره ۱، صفحات ۴۳-۵۲
عنوان فارسی بیلان آبی و نقش مولفه بارش در برآورد استعداد رویشی شن‌زارهای مناطق بیابانی (مطالعه موردی: منطقه سبزوار)
چکیده فارسی مقاله چکیده: شن‌زارهای کشور با وسعتی قریب به 5/4 میلیون هکتار به عنوان یکی از مهمترین عوارض مناطق بیابانی از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت می‌باشند. شن‌زارها به جهت خصوصیات ویژه هیدرولوژیکی، ضمن حفظ و ذخیره‌سازی مناسب رطوبت توأم با عرضه مناسب آن، قابلیت تبدیل شدن به بیشه‌زار و حتی کشتزار را دارا می‌باشند. این امکان زمانی به خوبی فراهم می‌گردد که درک صحیح از وضعیت رطوبت و بیلان آبی در شن‌زار وجود داشته باشد. بنابراین در راستای تعیین قابلیت رویشی شن‌زار، مطالعه بیلان آبی و تعادل رطوبت امری ضروری است. به منظور بررسی استعداد رویشی شن‌زارهای منطقه سبزوار به کمک بیلان آبی، تپه‌های شنی محدوده روستای دولت آباد به عنوان سایت ثابت اندازه‌گیری و پایش عوامل دخیل در بیلان آبی انتخاب گردید. سپس با مطالعه مرفولوژی تپه‌های شنی، نمونه‌برداری‌ها و اندازه‌گیری‌ها بر روی دو نوع شن‌زار تثبیت شده و نیمه فعال متمرکز شد. با توجه به اندازه‌گیری مستقیم رطوبت افق نگهدارنده به وسیله دستگاه TDR، توزیع مناسب پروفیلی بر روی قطاع مختلف شن‌زار انجام و پس از ثبت ماهیانه داده‌های رطوبتی و حرارتی طی سال‌های اجرای طرح (84-1381) و نیز استخراج و آنالیز داده‌های جوی (بارندگی، تبخیر و تعرق)، با بهره‌گیری از معادلات بیلان آبی، شن‌زار موصوف از نظر هیدرولوژیکی گروه بندی گردید. نتایج بررسی‌ها نشان داد که شن‌زار مورد مطالعه به لحاظ هیدرولوژیکی، در گروه شن‌زارهای ناتراوا طبقه بندی می‌گردد که در این گروه از شن‌زارها، نفوذ ثقلی منفی بوده و امکان تغذیه آبهای زیرزمینی وجود ندارد. بنابراین در شن‌زار منطقه مورد مطالعه،‌ نزولات جوی اصلی ترین منبع تامین کننده نیاز آبی گیاهان بوده و آبهای زیرزمینی نقش موثری در جبران نیاز آبی ندارند. از این روی آنچه را که دوام و پایداری رشد نباتات را در عرصه شن‌زار مورد مطالعه، تضمین می‌نماید، چیزی جز رطوبت ذخیره شده در افق نگهدارنده شن‌زار حاصل از بارش های جوی نمی‌باشد. طبعا بهره‌گیری مطلوب از این ذخیره رطوبتی تابع آگاهی از نوسانات حجمی آن است که بررسی ها نشان می‌دهد در شرایط شن‌زار مورد نظر، بیشترین ذخیره رطوبت در حد ظرفیت زراعی در فصل زمستان محقق می‌گردد و با شروع دوره خشک، رطوبت به لایه‌های عمقی کشیده می‌شود. بنابراین تنظیم تاریخ کشت بذر و نهال گیاهان با زمان تمرکز رطوبت در لایه‌های سطحی (ترجیحا اسفندماه)،‌ شرایطی را فراهم می‌سازد که حداقل نیاز آبی گیاهان تامین و آبیاری‌های تکمیلی محدود و کارآمد گردد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله بیلان آبی، تپه‌های شنی، دولت آباد سبزوار
عنوان انگلیسی Water balance and the role of precipitation in estimate growth potential of sand dunes in desert areas (Case study: Sabzevar regoin)
چکیده انگلیسی مقاله Abstract: Sand dunes of Iran with more than 4.5 million hectare area as a feather of desert regions are important from different aspects. Sand dunes with special hydrologic characteristics, in addition to conserving humidity temporary suitable releasing it, capable to converting as a shrub lands or crop lands. Therefore, it is necessary to study water balance on sand dunes. In order to surveying on sand dunes vegetation capability in Sabzerar region using water balance, Dovlat-Abad sand dunes was selected as a fixed site for measuring of effective factors on water balance. Then, considering morphology of sand dunes, sampling and measurements were concentrated on two kinds of sand dunes (fixed & semi-active sand dunes). Continently, with attention to measuring moisture directly on reservoir horizon by TDR, soil profiles were distributed fitly on different slopes of sand dune. Then with recording monthly moisture and temperature data during 1381-1384 years and collecting meteorological data including precipitation & evapotranspiration using equation of water balance, sand dune was classified from hydrological view. Results showed that Dovlat-Abad sand dunes classified as Un–infiltrative sand dunes group. On this group, Gravitational infiltration is negative and nutrition of underground waters is impossible. So, at these sand dunes, precipitation is the major resource for requirement water of plants and the role of under ground waters isn, t important. Optimal exploiting of reserved moisture on sand dunes related on knowing range volume of it that studies indicated on sand dune situation in Dovlat-Abad, extra reservation of moisture nearly field capacity was occurred in winter season. With beginning of dry period, moisture was infiltrated deep layers. So, temporary date of seed or plantlet culturing with concentration of moisture on surface layers, provide conditions that minimum requirement water of plants was released and irrigation was restricted consequently water use of efficiency was increased.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Water balance, Moisture, Dovlat-Abad sand dunes
نویسندگان مقاله محمدتقی کاشکی | mohammad taghi
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
سازمان اصلی تایید شده: مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

حسن روحی پور |
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
سازمان اصلی تایید شده: موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع

نشانی اینترنتی http://jircsa.ir/browse.php?a_code=A-10-43-1&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات