|
|
مخاطرات محیط طبیعی، جلد ۸، شماره ۲۱، صفحات ۱۹-۴۰
|
|
|
| عنوان فارسی |
بررسی فاکتورهای زیست محیطی مؤثر در انتشار نیترات در آبخوان چادگان استان اصفهان) با استفاده از آنالیز مؤلفههای اصلی |
|
| چکیده فارسی مقاله |
بحران آب در کشور ما و به تبع آن برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی باعث شده است که شناسایی مناطق آسیبپذیر آبخوان و مدیریت بهرهبرداری از منابع آب و کاربری اراضی بهعنوان یکی از ضرورتهای اصلی در سراسر کشور شناخته شود که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. از بین آلایندههای مختلف، نیترات بهعنوان یکی از شاخصهای شیمیایی آلودگی آب مورد توجه بوده است. به منظور ارزیابی تأثیر فاکتورهای زیستمحیطی مؤثر در آلودگی نیترات در آبهای زیرزمینی، آبخوان چادگان که یکی از زیرحوضههای اصلی گاوخونی محسوب میگردد و از دو دهه اخیر در معرض آلودگیهای شدید انسانی قرار گرفته است، انتخاب گردید. این مطالعه به طور ویژه به بررسی 1) توزیع شوری آبخوان چادگان در دو دهه اخیر (1395-1374)، 2) توزیع نیترات در آبخوان آبرفتی چادگان و 3) تعیین سهم نسبی پارامترهای زیستمحیطی (از قبیل کاربری اراضی) در آسیبپذیری آبهای زیرزمینی پرداخته است. در این تحقیق رتبه هر یک از نقاط نمونهبرداری برای لایههای مدل دراستیک و کاربری اراضی منطقه تعیین گردید و در نهایت با استفاده از روش آماری چندمتغیره آنالیز مؤلفههای اصلی، فاکتورهای کنترلکننده کیفیت آب آبخوان چادگان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد شوری آب زیرزمینی چادگان در محدوده 250 تا µS/cm 408 قرار گرفته است و در دو دهه اخیر (از 5/308 در سال 1374 تا µS/cm 2/359 در سال 1395) بهطور مستمر افزایش یافته است و میزان شوری در قسمتهای شمالی و جنوبی منطقه در سال‌های 1374، 1389، 1392 و 1395 نسبت به قسمتهای مرکزی آبخوان بیشتر است. از دیگر نتایج این تحقیق میتوان به غلظت 15 تا mg/l 37 نیترات در سال 1395 بهدلیل برهمکنش فاکتورهای آسیبپذیری ذاتی (عمدتاً هیدرولوژیکی) و کاربری اراضی در قسمتهای شمالی و جنوبی آبخوان چادگان اشاره نمود. |
|
| کلیدواژه‌های فارسی مقاله |
|
|
| عنوان انگلیسی |
Evaluation of environmental factors affecting diffuse nitrate pollution in the Chadegan Aquifer (Isfahan Province), using Principal Component Analysis (PCA) |
|
| چکیده انگلیسی مقاله |
Due to water crisis and extreme volume of groundwater extraction throughout Iran, vulnerability assessment of aquifers and water sources management has become one of the essential need of environmental research in Iran. Through various pollutant, nitrate as one of the chemical water pollution index considered from ages. Chadegan aquifer, as one of the main Gavkhoni basins, was selected to study the environmental factors affecting groundwater pollution by nitrate, since the majority of the Chadegan aquifer is subject to a very high degree of human impact. The main goals of this study are 1) to get a better understanding of salinity distribution in the aquifer during last two decades, 2) to find out salinity and nitrate distribution in the Chadegan aquifer and 3) to figure the relative contribution of several environmental parameters (including land use) that are often used in groundwater vulnerability assessment, using principal components analysis (PCA). In this study, at the first, rate of sampling points for each DRASTIC layer and land use determined and then the relative contribution of several environmental parameters affecting groundwater quality of Chadegan obtained using the multivariate principal component analysis. This study showed that salinity level of groundwater vary from 250 to 408 µS/cm. Consistent increasing salinity level of groundwater during last two decades (from 308/5 µS/cm in 1995 to 359/2 in 2016) and presence of higher level of salinity in northern and southern part of the study area in 1995, 2010, 2013 and 2016 compare to central part of the area count as two considerable results of the present study. Concentration of nitrate between 15 and 37 mg/l in 2016 and interaction between intrinsic vulnerability and land use affecting groundwater risk pollution by nitrate in northern and southern parts of the study area take into account as the main findings of this study. |
|
| کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله |
|
|
| نویسندگان مقاله |
مژگان انتظاری |
دانشیار، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان
زهرا پوررحیم نجف آبادی |
دکتری زمین شناسی زیست محیطی، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد خوراسگان
شیما وثوقی |
دانشجوی دکتری، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان
|
|
| نشانی اینترنتی |
http://jneh.usb.ac.ir/article_3940_7a3c2ea35d8eeeca8405a4d50aa1cf18.pdf |
| فایل مقاله |
اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/2219/article-2219-1807406.pdf |
| کد مقاله (doi) |
|
| زبان مقاله منتشر شده |
fa |
| موضوعات مقاله منتشر شده |
|
| نوع مقاله منتشر شده |
|
|
|
|
برگشت به:
صفحه اول پایگاه |
نسخه مرتبط |
نشریه مرتبط |
فهرست نشریات
|