پژوهش های فقهی، جلد ۱۵، شماره ۲، صفحات ۱۸۷-۲۱۱

عنوان فارسی بررسی تاریخی نظریۀ بخشیدن خمس توسط امامان شیعه (۱۱ تا ۳۲۹ ه.ق)
چکیده فارسی مقاله در این مقاله، برای نقد باور برخی در زمینۀ بخشش خمس توسط امامان شیعه، پس از دسته‌بندی و اعتبارسنجی گزارش‌های این بخشش به ترتیب هر امام، شرایطی که موجب بروز این پدیده در عصر امام بوده، بررسی ‌شده است. در ادامه، شواهد تاریخی دیگری نیز تبیین خواهد شد که مردود بودن این باور را اثبات می‌کنند. شواهدی چون باور جایگزینی خمس به‌جای زکات برای خویشان پیامبر(ص)، وجود روایات تثبیت‌کنندۀ خمس از امامانی که روایات تحلیل از آنان نقل ‌شده است. همچنین تشکیل و حمایت شبکۀ گسترۀ وکالت با مجموعۀ وظایفی، از جمله جمع‌آوری خمس توسط امامان بعدی، از قراین دیگری است که دیدگاه تاریخی حلال شمردن مطلق خمس را رد می‌کند؛ بنابراین به نظر می‌رسد در کنار قاعدۀ عمومی بخشیدن خمس، دربارۀ خمسی که در اموال منتقل‌شده طی معاملات مختلف به شیعیان، از غیر آنان وجود دارد، شرایط سیاسی، اجتماعی و امنیتی برخی از امامان، سبب آن شده است که شیعیان بر اساس چنین روایاتی به‌طور موقت از پرداخت خمس مازاد دارایی‌های خود معاف شوند. این معافیت در برخی موارد، با توجه به شرایط افراد خاصی که به این‌منظور مراجعه می‌کردند، رخ ‌داده و هرگز برای همگان و در همۀ زمان‌ها عمومیت نداشته است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله امامان شیعه، بخشیدن خمس خمس، سهم ذی‌القربی،

عنوان انگلیسی Historical review of the viewpoint of shi’ite imams (a) exempting khums
چکیده انگلیسی مقاله The article presents a historical review of the view that the payment of khums was exempted by some of the Imams. For its review, narrations that cite the exemption of khums by each Imam have been categorically gathered along with studying its validity, its conditions during the era of the Imam along with the belief of "Tahlil" has been analyzed based on ahadith. Further, other historic evidences have also been mentioned which reject this viewpoint. Evidences like the belief in the replacement of zakat with khums for the family of the Prophet (s), the existence of ahadith from Imams that affirm the payment of khums, from which narrations of tahlil have been made, the creation of a wide network of representatives along with their duties among which were collection of khums by the succeeding Imams, are among the proofs that reject the historical viewpoint of khums being absolutely exempted. In conclusion, it seems that alongside the general idea of khums being exempted, concerning khums of transferred property through dealings of non Shia with Shia, the political and social conditions of some Imams caused the Shi'a to, according to these ahadith, temporarily be exempt from paying khums on their surplus belongings.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله khums, exempting khums (Tahlil), share of kin, (Qurba)

نویسندگان مقاله محمدسعید نجاتی |
استادیار، پژوهشکدۀ حج و زیارت، قم، ایران

اصغر منتظرالقائم |
استاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

محدعلی چلونگر |
استاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران


نشانی اینترنتی https://jorr.ut.ac.ir/article_71800_589f318158664da408c968a3ab25bbbb.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1414/article-1414-1690048.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات